Kongres otworzyli Wojciech Konieczny, podsekretarz stanu w Ministerstwie Zdrowia, któremu towarzyszyli prof. Piotr Gałecki, kierownik Kliniki Psychiatrii Dorosłych Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, konsultant krajowy w dziedzinie psychiatrii oraz dr Krzysztof Eichstaedt, sędzia Sądu Okręgowego w Łodzi – inicjatorzy kongresu. Policję reprezentował insp. Krzysztof Łaszkiewicz, pełnomocnik komendanta głównego Policji ds. ochrony praw człowieka.
Psychiatria sądowa to część medycyny łącząca psychiatrię i wymiar sprawiedliwości. Zajmuje się wszystkimi zagadnieniami funkcjonowania psychicznego człowieka i jego wpływem na czynności, które mogą mieć dla danej osoby konsekwencje lub skutki prawne. Jest związana nie tylko z wymiarem sprawiedliwości, lecz także z postrzeganiem społecznym, etycznym osób, które są zdolne lub niezdolne do czynności prawnych.
Prelegentów łączyło wspólne przekonanie o potrzebie i nakazie przestrzegania godności pacjentów z zaburzeniami psychicznymi, od chwili interwencji policyjno-medycznej oraz przez cały czas trwania procesu stabilizacji pacjenta, leczenia i zapewnienia powrotu do społeczeństwa, jako osoby bezpiecznej dla siebie i otoczenia. Nie zabrakło także krytyki aktualnego systemu prawno-organizacyjnego w kontekście ochrony zdrowia psychicznego.
Z krytyką praktyków i teoretyków spotkała się na przykład ustawa o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich, która nie do końca spełnia swoje zadania w zakresie wspierania nieletnich w wychodzeniu z różnego rodzaju kryzysów, za którymi nie zawsze stoją choroby i zaburzenia, ale winę ponosi świat dorosłych. Ciekawą, choć trudną perspektywą okazało się wielokrotne przywoływanie symptomu „wzajemnego niewidzenia się ustaw” i branżowe, sektorowe podchodzenie do tego samego problemu, przy braku koordynacji systemowej. W takim kontekście przywołano chociażby stosowanie ustawy o ochronie zdrowia psychicznego oraz ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii.
Podczas wykładu na temat zjawiska samobójstw padało wiele serdecznych słów wobec Policji, która jako jedyna prowadzi najbardziej wiarygodne statystyki w tym zakresie, dające szansę innym podmiotom na profilowanie tendencji oraz budowanie profilaktyki antysamobójczej, a także chętnie współpracuje z innymi podmiotami. Ciekawym dla zgromadzonych panelem okazał się ten dotyczący stosowania środków przymusu bezpośredniego przez Policję wobec pacjentów z zaburzeniami psychicznymi. Insp. Krzysztof Łaszkiewicz wspólnie, m.in. z Damianem Marciniakiem, dyrektorem Departamentu do spraw Zdrowia Psychicznego w Biurze Rzecznika Praw Pacjenta, przedstawili aspekt stosowania środków przymusu bezpośredniego przez policjantów oraz przymusu bezpośredniego przez personel medyczny wobec osób z zaburzeniami psychicznymi. Na przykładzie kilku różnych kontekstowo sytuacji praktycznych wskazano potrzebę wywołania legislacyjnej dyskusji na temat ustawy o środkach przymusu bezpośredniego, ustawy o ochronie zdrowia psychicznego oraz ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym. Faktem jest, co potwierdzają także Biuro Prewencji KGP oraz jednostki policyjne, że aktualne rozwiązania prawne mogą w wielu przypadkach prowadzić do działań improwizowanych, podczas których mniej doświadczony skład patrolu policyjnego oraz zespołu ratownictwa medycznego może się przyczynić do stworzenia zagrożenia zdrowia lub życia zarówno pacjenta, jak też osób podejmujących interwencję.
W konkluzji de lege ferenda zaznaczono potrzebę wywołania profesjonalnej dyskusji w tym zakresie, aby podział zadań i kompetencji podczas działań podejmowanych wobec osób z zaburzeniami psychicznymi był czytelny i wynikał z norm prawnych.
insp. Krzysztof Łaszkiewicz, ipk
zdj. autor
