Powyższe zmiany wprowadzi podpisane 22 września 2017 r. zarządzenie nr 30 Komendanta Głównego Policji w sprawie pełnienia służby na drogach (Dz.Urz. KGP z 10 października 2017 r., poz. 64).
AKTY UCHYLONE
Zarządzenie to uchyla cztery akty prawne regulujące problematykę związaną z pełnieniem służby na drogach:
1) zarządzenie nr 496 Komendanta Głównego Policji z 25 maja 2004 r. w sprawie badań na zawartość w organizmie alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu;
2) zarządzenie nr 497 Komendanta Głównego Policji z 25 maja 2004 r. w sprawie pełnienia służby przez policjantów wykorzystujących przyrządy kontrolno-pomiarowe służące do rejestracji zachowań uczestników ruchu drogowego;
3) zarządzenie nr 609 Komendanta Głównego Policji z 25 czerwca 2007 r. w sprawie sposobu pełnienia służby na drogach przez policjantów;
4) wytyczne nr 3 Komendanta Głównego Policji z 5 lipca 2007 r. w sprawie postępowania policjantów na miejscu zdarzenia drogowego.
PRZEDMIOT REGULACJI
Nowe zarządzenie reguluje najważniejsze zagadnienia dotyczące pełnienia służby na drogach, odnosi się zarówno do obszaru organizacji tej służby, jak i realizacji zadań na drogach przez policjantów. Szczegółowo określa zasady stosowania przyrządów kontrolno-pomiarowych służących do pomiaru prędkości, wskazuje sposób postępowania policjantów na miejscu zdarzenia drogowego, tj. wypadku drogowego i kolizji drogowej, a także doprecyzowuje kwestie badania w celu ustalenia w organizmie zawartości alkoholu lub obecności środka działającego podobnie do alkoholu. Umieszczenie przedmiotowych treści w jednym akcie prawnym ma na celu w szczególności ułatwienie korzystania z nich policjantom, co powinno też przełożyć się na jakość pełnionej służby.
NOWY KATALOG CZYNNOŚCI
W zarządzeniu zmodyfikowano, istniejący uprzednio, katalog czynności zastrzeżonych wyłącznie dla policjanta ruchu drogowego, tj. czynności wymagających od niego posiadania wiedzy specjalistycznej. Wśród tych zadań znalazła się m.in. kontrola przestrzegania obowiązków lub warunków przewozu drogowego oraz stosowanie przyrządów kontrolno-pomiarowych do pomiaru prędkości. Wskazano również, że warunkiem korzystania z przyrządu do pomiaru prędkości będzie posiadanie przez policjanta przeszkolenia w zakresie ruchu drogowego lub kursu specjalistycznego w zakresie obsługi tego przyrządu1. Należy podkreślić, że wprowadzenie obowiązku posiadania odpowiedniego przeszkolenia do używania przyrządów do pomiaru prędkości podyktowane jest w szczególności koniecznością profesjonalnego przygotowania funkcjonariuszy do wykonywania czynności służbowych w tym zakresie.
Ponadto warunkowo umożliwiono wykonywanie takich zadań, jak kierowanie ruchem drogowym, kontrola stanu technicznego pojazdu silnikowego, kontrola przewozu towarów niebezpiecznych, kontrola przestrzegania obowiązków lub warunków przewozu drogowego oraz obsługa wypadku drogowego przez policjantów, którzy nie posiadają przeszkolenia w zakresie ruchu drogowego, ale mają odpowiednią wiedzę specjalistyczną i umiejętności w tym zakresie. Powyższe uregulowania wynikają z faktu, że w komórkach ruchu drogowego pełnią służbę policjanci, którzy nie są odpowiednio przeszkoleni, ale mają niezbędną wiedzę w tym zakresie, np. są to byli inspektorzy Inspekcji Transportu Drogowego, mechanicy samochodowi, biegli sądowi lub diagności samochodowi.
PATROL JEDNOOSOBOWY
Kolejną zmianą jest poszerzenie przypadków pełnienia służby na drogach w formie patrolu jednoosobowego. Wprowadzono bowiem możliwość pełnienia służby w patrolu jednoosobowym przez całą dobę w przypadku wykonywania czynności związanych z obsługą zdarzeń drogowych, zabezpieczaniem imprez na drogach oraz realizacji zadań związanych z pilotowaniem pojazdu, w tym z eskortą policyjną. Ponadto dopuszczono możliwość pełnienia służby na drogach w patrolu jednoosobowym od świtu do zmierzchu w obszarze zabudowanym i poza nim.
NOWE OBOWIĄZKI
Do katalogu obowiązków policjanta pełniącego służbę na drodze dodano przepis o konieczności powiadomienia dyżurnego w przypadku asystowania osobie obowiązanej do zapłaty mandatu karnego „gotówkowego” do najbliższego miejsca wypłaty lub wymiany środków pieniężnych. Powiadomienie dyżurnego jest również konieczne w sytuacji ujawnienia kierującego, wobec którego istnieje uzasadnione podejrzenie, że znajduje się w stanie nietrzeźwości lub w stanie po użyciu alkoholu albo środka działającego podobnie do alkoholu.
Nowe przepisy wprost określają, że osobą decydującą o użyciu sygnałów uprzywilejowania pojazdu Policji, w okolicznościach wynikających z ustawy – Prawo o ruchu drogowym, jest policjant pełniący służbę na drodze. Zawarto też przepis wskazujący, że decyzję co do trybu i metod podejmowania działań lub wykonywania określonych czynności w zakresie nieokreślonym na odprawie służbowej podejmuje dowódca patrolu.
PRZYRZĄDY KONTROLNO-POMIAROWE
Wiele nowych uregulowań odnosi się do tematyki stosowania przyrządów kontrolno-pomiarowych do pomiaru prędkości. Przede wszystkim doprecyzowano, że przyrządy te powinny być używane wyłącznie zgodnie z instrukcją obsługi i decyzją „zatwierdzenia typu”. Usunięto przepis dotyczący wykonywania statycznej kontroli prędkości w wyznaczonym punkcie pomiarowym, wskazując obecnie, że policjant może używać ręcznego miernika prędkości jedynie wtedy, gdy wynika to z zadań wyznaczonych podczas odprawy do służby lub zleconych w trakcie służby przez przełożonych. Zobowiązano, aby przełożony, wyznaczając zadanie w zakresie wykorzystania ręcznego miernika, wskazał czas i miejsce wykonywania tych czynności przez policjanta. Określono, że pomiaru prędkości dokonuje się przy użyciu jednego ręcznego miernika prędkości, bez względu na liczbę policjantów wchodzących w skład patrolu. Dodano przepis obligujący policjanta, by przed rozpoczęciem pracy z wykorzystaniem ręcznego miernika prędkości przeprowadził jego testy zalecane w instrukcji obsługi oraz odnotował ten fakt w notatniku służbowym. Uściślono, że szczegółowo odnotowana w notatniku służbowym powinna być także informacja na temat miejsca, z którego prowadzony jest pomiar ręcznym miernikiem prędkości. W przypadku odmowy przyjęcia mandatu karnego przez sprawcę wykroczenia ujawnionego w wyniku pomiaru wykonanego ręcznym miernikiem prędkości policjant wpisuje do notatnika służbowego odległość, z jakiej dokonano pomiaru albo zastosowany poziom czułości miernika, o ile posiada on takie funkcjonalności lub, w miarę możliwości, określa miejsce, w którym znajdował się kontrolowany pojazd podczas pomiaru. Ponadto, jeżeli miernik posiada taką funkcjonalność, policjant odnotowuje czas, jaki upłynął od pomiaru do okazania jego wyniku kierującemu pojazdem.
Istotne zmiany nastąpiły także w zakresie dokumentowania czynności związanych z używaniem tych przyrządów. Przede wszystkim dopuszczono możliwość stosowania jednego rejestru pracy przyrządu kontrolno-pomiarowego do pomiaru prędkości w przypadku, jeżeli wideorejestrator stanowi urządzenie dodatkowe do ręcznego miernika prędkości, co powinno przełożyć się na usprawnienie pracy policjantów. W tym celu zmodyfikowano wzór przedmiotowego rejestru. Ponadto zrezygnowano z odrębnej książki pracy dla ręcznego miernika prędkości, wprowadzając jeden – uniwersalny wzór tego rejestru.
Dodano także przepis, aby pojazd Policji wyposażony w wideorejestrator podczas czynności kontrolnych podejmowanych wobec uczestnika ruchu drogowego stał, w miarę możliwości, w miejscu pozwalającym rejestrować ich przebieg oraz doprecyzowano kwestię zabezpieczania zarejestrowanego materiału dotyczącego zachowań uczestników ruchu drogowego, wprowadzając obowiązek przechowywania go przez okres nie krótszy niż 30 dni.
Pewnym novum w rozdziale „Postępowanie na miejscu zdarzenia drogowego” jest przepis odnoszący się do obowiązku poinformowania dyżurnego o konieczności ewakuacji uczestników zdarzenia drogowego zablokowanych na drodze dwujezdniowej, co ma na celu udrożnienie ruchu oraz usprawnienie wykonywania dalszych czynności.
BADANIE TRZEŹWOŚCI
Z kolei w rozdziale dotyczącym badania w celu ustalenia w organizmie zawartości alkoholu lub obecności środka działającego podobnie do alkoholu usunięto przepis odnoszący się do przygotowania odrębnego planu w przypadku prowadzenia działań mających na celu sprawdzenie stanu trzeźwości jak największej liczby kierujących. Możliwość ta będzie wynikała z zadań doraźnych do służby postawionych na odprawie. Wprowadzono także wymóg, aby badanie stanu trzeźwości uczestnika wypadku drogowego, w wyniku którego jest osoba zabita albo ranna, przeprowadzano analizatorem wydechu posiadającym aktualne świadectwo wzorcowania. Uregulowano też kwestię badania stanu trzeźwości osoby, która dobrowolnie zgłosiła się do policjanta, chcąc sprawdzić swój stan trzeźwości, wskazując, że przedmiotowe badanie powinno zostać wykonane, o ile istnieje taka możliwość oraz zachodzi okoliczność uzasadniająca jego przeprowadzenie. Przyjęto także, że rejestru badań analizatorem wydechu nie prowadzi się dla analizatora nieposiadającego świadectwa wzorcowania, natomiast liczba badań będzie dokumentowana w notatniku służbowym. Doprecyzowano obowiązek wpisywania do rejestru również badań niezwiązanych z kontrolą ruchu drogowego w przypadku wykorzystania urządzenia m.in. przez policjantów pełniących służbę w innych komórkach organizacyjnych, co umożliwi zapewnienie zgodności wpisów w rejestrze z numerami badań w pamięci analizatora. Zmodyfikowano wzór protokołu badania stanu trzeźwości analizatorem wydechu, dopasowując go do elementów wskazanych w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z 11 grudnia 2015 r. w sprawie badań na zawartość alkoholu w organizmie.
Usystematyzowano zasady postępowania policjantów w sytuacji, gdy zachodzi podejrzenie, że kierujący pojazdem znajduje się w stanie po użyciu środków działających podobnie do alkoholu. Dookreślono przy tym, że badanie krwi lub moczu należy przeprowadzić również w przypadku, jeżeli nie ma możliwości wykorzystania badania śliny, co ma na celu wskazanie, iż przepis będzie miał zastosowanie w przypadku odmowy poddania się badaniu śliny testem, ale również w sytuacji, gdy policjant będzie miał uzasadnione podejrzenie, że użyte środki (np. tzw. dopalacze) nie są przez tester wykrywane. Ponadto określono wzór protokołu badania śliny zawierający elementy wskazane w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z 16 lipca 2014 r. w sprawie wykazu środków działających podobnie do alkoholu oraz warunków i sposobu przeprowadzania badań na ich obecność w organizmie (Dz.U. poz. 948).
KOMPENDIUM WIEDZY
Przedmiotowe zarządzenie wprowadza wiele zmian w dotychczasowych przepisach regulujących tematykę służby pełnionej na rzecz poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego. Wychodzi przy tym naprzeciw oczekiwaniom policjantów, stanowiąc kompendium wiedzy w tym zakresie, oraz spełnia oczekiwania opinii społecznej, w szczególności wprowadzając zaostrzone wymagania wobec policjantów stosujących w służbie przyrządy kontrolno-pomiarowe do pomiaru prędkości.
nadkom. AGNIESZKA SAŁKOWSKA
ekspert Wydziału Nadzoru i Profilaktyki
BRD KGP
1 Przepis zacznie obowiązywać po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia zarządzenia.
