Najważniejszym tematem narady kadry kierowniczej Policji z udziałem komendantów miejskich, powiatowych i rejonowych, która miała miejsce w WSPol. w Szczytnie w dniach 2–3 marca br., były zmiany w procedurze karnej związane z wejściem w życie nowelizacji ustawy Kodeks postępowania karnego i ustawy o ochronie świadka i osób pokrzywdzonych.

Ale nim głos zabrali prawnicy, największe wyzwania organizacyjne czekające Policję w latach 2015 i 2016 wyliczyła minister spraw wewnętrznych Teresa Piotrowska.

PLANY, PODZIĘKOWANIA, WYZWANIA

– Szczyt NATO, wizyta papieża Franciszka czy Dni Młodzieży w Krakowie to przedsięwzięcia, które tylko wydają się odległe. Ponieważ będą wymagały od Policji największego wysiłku i profesjonalizmu, już teraz zaczynają się przygotowania. Wielokrotnie, przy okazji równie dużych przedsięwzięć, pokazaliście, jak świetnie dajecie sobie radę z ich zabezpieczeniem – oceniła minister.

Podziękowała też za stan bezpieczeństwa w Polsce w 2014 r.

– Dowodem, że jest na satysfakcjonującym poziomie, jest ocena obywateli. Nikt wam piękniej za waszą ciężką i trudną służbę nie podziękuję. Szczególnie wam, komendantom miejskim i powiatowym, bo to właśnie na tym poziomie społeczna ocena wykuwa się najintensywniej – dodała Teresa Piotrowska.

Minister wyraziła oczekiwanie, że w bieżącym roku determinacja w działaniach na rzecz bezpieczeństwa obywateli będzie równie wielka. Podkreśliła, że jest to oczekiwanie nie tylko jej, nie tylko instytucji, które oceniają Policję, takich jak NIK czy RPO, ale w pierwszej kolejności obywateli.

Komendant Główny Policji nadinsp. Krzysztof Gajewski, mówiąc o rozpoczynających się pracach nad priorytetami na lata 2016–2018, przypomniał komendantom, że bez względu na to, czego będą dotyczyły, policjant wychodzi na patrol nie po to, by realizować miernik, ale po to, by zapewnić obywatelowi bezpieczeństwo.

– Jak czasami patrzymy na dane statystyczne obrazujące, jak zastanawiająco wspaniale w konkretnej jednostce realizowany jest jakiś miernik, to widzimy, że wciąż nie wszyscy rozumieją tę różnicę – ocenił komendant główny.

O wyzwaniach mówił też sekretarz stanu w MSW Grzegorz Karpiński. Zwrócił uwagę na marzec 2016 r., kiedy przestaną obowiązywać zakwestionowane przez Trybunał Konstytucyjny przepisy ustawy o Policji, dotyczące pozyskiwania danych telekomunikacyjnych abonentów.

– W najbliższym czasie zostanie skierowany do Sejmu projekt ustawy, który będzie wykonywał ten wyrok. Proces legislacyjny będzie trwał do jesieni, co oznacza, że będziecie mieli góra pół roku na przygotowanie się do wprowadzenia nowych procedur  – poinformował minister.

Grzegorz Karpiński, informując o pracach MSW, które bezpośrednio dotyczą Policji, wspomniał o dwóch dokumentach strategicznych: „Narodowym programie antyterrorystycznym na lata 2015–2019”, w którym przewidziano wiodącą rolę Policji, oraz „Programie przeciwdziałania i zwalczania przestępczości gospodarczej”.

– W tym drugim staramy się wyposażyć Policję w nowe narzędzia prawne, abyście mogli skuteczniej zwalczać przestępczość gospodarczą, także w zakresie odzyskiwania mienia. W najbliższych dniach wyślę do konsultacji projekt ustawy o Centralnej Bazie Rachunków Bankowych, której tak bardzo brakuje wszystkim instytucjom zwalczającym przestępczość gospodarczą – poinformował minister. 

POSTĘPOWANIE PO NOWEMU

Nowy model postępowania przygotowawczego zaprezentowali prokuratorzy z Prokuratury Generalnej Paweł Burzyński i Stanisław Czarnecki.

– Podstawowym założeniem nowego modelu jest redukcja znaczenia etapu postępowania przygotowawczego – powiedział Paweł Burzyński. – Nie oznacza to jednak, że staje się on mniej istotny. Redukcja polegać ma na tym, że zamiast zabezpieczać w postępowaniu przygotowawczym cały materiał dowodowy i replikować go potem na rozprawie, będzie możliwość przerzucenia wielu czynności dowodowych do etapu rozpoznawczego przed sądem – ocenił. 

Najważniejsze pytanie, jakie się pojawia przed policjantami i prokuratorami, to, zdaniem prokuratora Burzyńskiego, te dotyczące zakresu wykonywanych czynności. Według nowych przepisów będą musieli oni zrobić tylko to, co w danej sprawie pozwoli wnieść do sądu akt oskarżenia. I nic więcej. Ponieważ znika instytucja zwrotu sprawy przez sąd do postępowania przygotowawczego celem uzupełnienia braków, nie będzie już elementu, który wymuszał na etapie postępowania przygotowawczego podejmowanie czynności zbędnych z punktu widzenia oskarżenia.

Nowy model znacznie rozbudowuje tryby konsensualne zakończenia procesu karnego, dążąc do tego, aby spór oskarżenia i obrony przed sądem był sytuacją wyjątkową. Dobrym przykładem jest sytuacja, w której sprawca przyznaje się do winy. Przyznanie, poparte zbieżnymi dowodami, znacznie uprości i przyspieszy postępowanie głównie dlatego, że nie trzeba będzie już, jak ma to miejsce obecnie, wyjaśniać wszystkich okoliczności sprawy. 

Prokurator Burzyński zwrócił też uwagę na tzw. umorzenie oportunistyczne, uregulowane w art. 59a k.k., które po spełnieniu pewnych warunków, m.in. wniesienia wniosku przez pokrzywdzonego czy naprawienia szkody lub zadośćuczynienia krzywdzie przez sprawcę, nakazuje prokuratorowi umorzyć postępowanie.

– Takich rozwiązań, które pozwolą zakończysz szybko i efektywnie wiele spraw bez angażowania dodatkowych sił i środków zarówno przez Policję, jak i prokuraturę, jest w nowej procedurze znacznie więcej i jest to jedna z najważniejszych zmian – ocenił prokurator Burzyński.

Wśród innych wymienił znaczne ograniczenie zakresu śledztwa na rzecz dochodzenia, także przez uchylenie art. 325c, zawierającego negatywne przesłanki prowadzenia dochodzenia, a więc listę okoliczności, np. nieletniość lub głuchota oskarżonego, których wystąpienie automatycznie nakazywało prowadzić sprawę w formie śledztwa.

– Zmieniają się także reguły nadzoru prokuratorskiego nad postępowaniem przygotowawczym. Nadzór będzie ograniczony. Prokurator nie będzie już zatwierdzał postanowienia o umorzeniu postępowania, tak jak nie będzie obowiązku powiadamiania przez Policję prokuratora o wszczęciu dochodzenia – podkreślił prokurator Burzyński. 

Istotną zmianą jest także brak w nowym modelu zatwierdzania przez prokuratora postanowienia Policji o umorzeniu dochodzenia, jeśli postępowanie nie wkroczyło jeszcze w fazę ad personam.

– Musicie jednak państwo pamiętać, że ograniczenie roli prokuratora oznacza tym samym większą samodzielność Policji w zakresie czynności procesowych podejmowanych w dochodzeniu – zaznaczył.

O przygotowywaniu Policji do wejścia w życie nowelizacji kodeksu postępowania karnego mówił też sekretarz stanu w MSW Grzegorz Karpiński.

– To, co w tej sprawie miała do zrobienia komenda główna i komendy wojewódzkie już zostało zrobione. Teraz odpowiedzialność za przygotowanie policjantów do pracy w ramach nowej procedury spoczywa na was – zwrócił się do komendantów miejskich i powiatowych.

ANONIMIZACJA DANYCH

Drugą omawianą zmianą przepisów była wchodząca w życie 8 kwietnia ustawa z 28 listopada 2014 r. o ochronie i pomocy dla pokrzywdzonego i świadka (Dz.U. z 2015 r., poz. 21). Ustawa ta nakłada na Policję obowiązek anonimizacji danych adresowych w postępowaniu przygotowawczym, o czym szerzej pisaliśmy w numerze marcowym.

– Obowiązek anonimizacji danych pokrzywdzonego, świadka czy zawiadamiającego o przestępstwie dotyczy nie tylko informacji wprost określających adres miejsca zamieszkania bądź pracy, ale również takich, które mogą prowadzić do ujawnienia tych miejsc – podkreślił pełnomocnik Komendanta Głównego Policji ds. wdrażania w Policji zmian w procedurze karnej mł. insp. w stanie spoczynku Ireneusz Dziugieł.

Pełnomocnik przypomniał komendantom podstawy prawne obowiązku anonimizacji, krąg osób, których te działania dotyczą, a także wpływ nowych uregulowań na takie czynności, jak np. przesłuchanie świadka czy przyjęcie zawiadomienia o przestępstwie.

Celem anonimizacji jest ochrona danych adresowych przed dostępem do nich osób nieuprawnionych.

– W praktyce będzie to oznaczało, że karta zawierająca dane adresowe trafi do załącznika adresowego, a w aktach będzie tylko jej uwierzytelniona kopia z usuniętymi, np. zaczernionymi, danymi adresowymi – poinformował Ireneusz Dziugieł.  

Dane z załącznika adresowego nie będą udostępniane stronom i ich reprezentantom w toku całego postępowania karnego.

– Zakaz udostępniania danych nie jest absolutny. Dane te będą mogły być udostępnione, ale  wyłącznie organom państwowym oraz organom samorządu terytorialnego na ich żądanie, a także na wniosek innych instytucji lub osób, jeżeli przemawia za tym ich ważny interes – podkreślił Ireneusz Dziugieł.

WYRÓŻNIENIA I PRZESTROGI

Wiceminister Grzegorz Karpiński wyczytał nazwiska wyróżniających się komendantów powiatowych, miejskich i rejonowych (lista w ramce), ale były też omawiane sprawy trudne. Wiceminister przypomniał słowa byłego ministra Bartłomieja Sienkiewicza, który rok wcześniej prosił, aby zwracać szczególną uwagę na problem alkoholu na służbie.

– Wydarzenia z Bielska-Białej pokazują, że nie wszyscy wzięli to sobie do serca. Doskonale wiecie, jak trudno zapracować na uznanie i zaufanie obywateli i jak łatwo je potem stracić – przypomniał.

Zaapelował do komendantów, aby, jeśli taki problem się pojawi, nie udawać, że go nie ma. Zdaniem ministra należy do policjantów z tego typu problemem wyciągnąć pomocną dłoń.

– Ale nie w sytuacji, kiedy alkohol pojawia się na służbie. Wtedy na pomoc jest już za późno. W takiej sytuacji reakcja może być już tylko jedna i za taką reakcję śląskiego komendanta wojewódzkiego, szybką i jedyną właściwą, dziękuję – powiedział minister Karpiński.  

INWESTYCJE

W najbliższych miesiącach będzie kontynuowana wymiana policyjnej floty. W 2015 r. kupionych zostanie ponad 1500 pojazdów, a także: paralizatory i kartridże do nich, pistolety, ciężkie kombinezony i manipulatory dla pirotechników, ręczne miotacze gazu pieprzowego i granaty łzawiące.

– W tym roku zakończymy proces wymiany umundurowania policjantów ruchu drogowego i prewencji – zapowiedział zastępca KGP nadinsp. Wojciech Olbryś.

Ale najwięcej poruszenia wywołała informacja o trwających dyskusjach nad wymianą czapki z daszkiem, tzw. bejsbolówki, na furażerkę.

W trakcie odprawy nie zabrakło informacji o priorytetach służby kryminalnej, informował o nich pierwszy zastępca Komendanta Głównego Policji nadinsp. Mirosław Schoss-ler. O najważniejszych zadaniach pionu prewencji, a także o wchodzących w życie 1 lipca 2015 r. zmianach w procedurze wykroczeniowej i Systemie Wspomagania Dowodzenia mówił zastępca Komendanta Głównego Policji insp. Cezary Popławski. O efektywniejsze wykorzystywanie międzynarodowych platform wymiany informacji i baz danych zaapelowali dyrektor Biura Międzynarodowej Współpracy Policji KGP insp. Rafał Łysakowski i dyrektor Centralnego Laboratorium Kryminalistycznego Policji insp. Waldemar Krawczyk.

Zastępca dyrektora Gabinetu KGP insp. Kornela Oblińska przypomniała najważniejsze przedsięwzięcia w Kalendarzu Policji na 2015 r., a kom. Michał Białęcki, naczelnik Wydziału Dochodzeniowo-Śledczego Biura Służby Kryminalnej KGP, opowiedział o doświadczeniach z wdrażania i użytkowania Elektronicznego Rejestru Czynności Dochodzeniowo-Śledczych (szerzej ERCD prezentowaliśmy w numerze marcowym).

W odprawie wzięli też udział przedstawiciele Stowarzyszenia Generałów Policji RP, Stowarzyszenia Komendantów Polskiej Policji oraz Fundacji Pomocy Wdowom i Sierotom po Poległych Policjantach. Reprezentujący fundację nadinsp. Władysław Padło zaapelował do uczestników narady, a za ich pośrednictwem do wszystkich policjantów, o wspieranie jej podopiecznych 1 procentem podatku lub złotówką odpisywaną od wynagrodzenia.

KLAUDIUSZ KRYCZKA 

Wyróżnieni komendanci: insp. Andrzej Basztura, KMP w Wałbrzychu; insp. Wojciech Machelski, KPP w Golubiu-Dobrzyniu; insp. Ryszard Piłat, KPP w Biłgoraju; insp. Andrzej Kostka, KMP w Zielonej Górze; mł. insp. Piotr Beczkowski, KMP w Łodzi; insp. Andrzej Płatek, KMP w Krakowie; mł. insp. Tomasz Łysiak, KPP w Makowie Mazowieckim; mł. insp. Arkadiusz Bieda, KPP w Brzegu; insp. Krzysztof Pobuta, KMP w Przemyślu; insp. Andrzej Łapiński, KMP w Białymstoku; insp. Zbigniew Pakuła, KMP w Gdańsku; mł. insp. Krzysztof Justyński, KPP w Wodzisławiu Śląskim; mł. insp. Artur Bielecki, KMP w Kielcach; insp. Tomasz Klimek, KPP w Mrągowie; nadkom. Zbigniew Raczek, KPP w Ostrowie Wielkopolskim; insp. Leszek Ciarkowski, KPP w Pyrzycach; mł. insp. Robert Żebrowski, KRP III w Warszawie.