W czerwcu i lipcu odbijał się jeszcze głośnym echem raport NIK-u o wynikach kontroli nt. funkcjonowania posterunków Policji. Została rozpatrzona informacja o realizacji w 2023 r. programu modernizacyjnego. Pojawił się również temat o trudnej sytuacji zarobkowej pracowników Policji, obecny już niemal na każdym posiedzeniu. Ale po kolei.
Raport NIK-u
Podczas posiedzenia Komisji AiSW 22 maja br. analizowano informację Najwyższej Izby Kontroli o wynikach kontroli „Funkcjonowanie posterunków Policji”. W ocenie NIK-u organy sprawujące nadzór nad jednostkami Policji i koordynujące ich pracę powinny pilnie zweryfikować, czy reaktywacja posterunków przyniosła pozytywne efekty dla bezpieczeństwa i porządku publicznego oraz czy wydatki na ten cel zostały poniesione w sposób celowy i oszczędny. Chodziło o rozpoczęty w 2016 r. proces odtwarzania posterunków, który nie był rzetelnie zaplanowany i realizowany oraz nieoparty na obiektywnych i racjonalnych przesłankach dotyczących stanu bezpieczeństwa i porządku publicznego na danym terenie. Wobec tego NIK wnioskował o:
1. Opracowanie rzetelnej analizy bazującej na obiektywnych wskaźnikach i uwzględniającej poniesione koszty, przedstawiającej dotychczasowe rezultaty procesu reaktywacji posterunków Policji.
2. Wdrożenie mechanizmów pozwalających na bieżące monitorowanie oraz dokonywanie okresowych ocen wpływu odtwarzanych posterunków na poprawę bezpieczeństwa publicznego i ochronę obywateli.
3. Opracowanie, na podstawie wyników ww. działań i analiz, koncepcji dalszego rozwoju struktur terenowych jednostek organizacyjnych Policji.
W odniesieniu do raportu głosy zabrali sekretarz stanu w MSWiA Czesław Mroczek i zastępca komendanta głównego Policji nadinsp. dr Rafał Kochańczyk. Minister podkreślił, że: – Raport NIK-u stanowi ważny moment z punktu widzenia funkcjonowania całego państwa. Ten raport powinien nam pokazywać, jak nie powinno się działać i jakie wnioski wyciągnąć na przyszłość z tego, co było robione niewłaściwe. Komendant nadinsp. Rafał Kochańczyk w swoim wystąpieniu przekazał posłom i posłankom, że decyzją komendanta głównego Policji został powołany zespół, który ma opracować kryteria analizy funkcjonowania posterunków i przygotować miarodajne i aktualne wytyczne. Podkreślił również, że raport NIK-u nie spowoduje, że Policja zrezygnuje z posterunków, które jako komórki Policji, a nie jednostki, mają zupełnie inne zadania i są niezbędne w społeczności lokalnej. Według zebranych deklaracji i informacji po 2024 r. istnieje potrzeba utworzenia ponad 60 posterunków.
Ważny temat – modernizacja
23 lipca br. rozpatrywano informacje o realizacji „Programu modernizacji Policji, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Ochrony Państwa w latach 2022–2025”. – Informacja jest przede wszystkim dokładnym sprawozdaniem finansowo-księgowym, ale również opisowym w zakresie wykonania planu za rok 2023. Nie byłoby potrzeby planów modernizacyjnych, gdybyśmy mieli właściwe planowanie budżetowe, w którym pokrywalibyśmy wszystkie uzasadnione potrzeby, wydatki, koszty funkcjonowania służb. (…) Mimo funkcjonowania planów modernizacyjnych, które obowiązywały, nie rozwiązały one problemów. Mamy chroniczne niedofinansowanie służb, w szczególności jeśli chodzi o Policję – mówił wiceminister SWiA Czesław Mroczek na początku posiedzenia. Sekretarz stanu zwrócił też uwagę, że modelowe rozwiązania powinny być inne i nowe propozycje zostaną przedstawione w najbliższym czasie. Analizy sprawozdania z wykonania planu za ubiegły rok dokonała zastępca dyrektora Departamentu Budżetu w MSWiA Joanna Miłkowska-Bartos. I tak, na realizację przedsięwzięć w 2023 r. zaplanowano kwotę 2 mld 289 mln, najwyższe wydatki zrealizowała Policja – 1 mld 386 mln. Najwyższy koszt to inwestycje budowlane, następnie zakup pojazdów, sprzętu warsztatowego, teleinformatyki, cyfryzacja i modernizacja systemów teleinformatycznych. W ramach programu modernizacyjnego wypłacono podwyżkę na wzmocnienie motywacyjnego systemu uposażeń funkcjonariuszy, wynoszącą łącznie na etat 406 zł, natomiast dla pracowników cywilnych dało to miesięczną podwyżkę w wysokości 356 zł na etat. Strona społeczna pracowników Policji, reprezentowana na posiedzeniu przez związki zawodowe, zwróciła uwagę, że podwyżka na tym poziomie raz na 4 lata jedynie w nieznacznym stopniu podgania inflację. Nie jest natomiast, jak miało to być w założeniu programowym, zwiększeniem konkurencyjności pracy w Policji. Sytuacja taka demotywuje zatrudnionych już pracowników i utrudnia nabór nowych. Rozmowy o sytuacji zatrudnienia i wynagrodzeń pracowników cywilnych są planowane na październikowych posiedzeniach.
Może jednak finansowanie z PKB?
Pod koniec sierpnia br. do Kancelarii Sejmu RP wpłynęła petycja od Zarządu Głównego NSZZP proponująca podjęcie inicjatywy ustawodawczej w zakresie dotyczącym sposobu finansowania polskiej Policji przez powiązanie jej budżetu z produktem krajowym brutto (PKB). Nie jest to pierwsze podejście do tematu. Wcześniejsze, rozpatrywane na posiedzeniu Komisji ds. Petycji 28 stycznia 2020 r., było powiązane z propozycją ustanowienia kadencyjności komendanta głównego Policji.
A procent PKB miałby również uniezależnić formację od aktualnie sprawującej władzę opcji politycznej. Zmiana w systemie finansowania Policji pozwoliłaby na zapewnienie stabilizacji finansowej i właściwe funkcjonowanie. A jak będzie? Czas pokaże.
Postscriptum
We wrześniu br. odbyło się również pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z utworzeniem oddziałów o profilu mundurowym oraz ułatwieniem powrotu do służby w Policji i Straży Granicznej. O tym napiszemy więcej w następnym numerze.
Izabela Pajdała
rys. Piotr Maciejczak