Na tym cmentarzu nie ma grobów indywidualnych, a zalesiony teren z krzyżami okala pas tabliczek z nazwiskami ofiar. Spoczywają tam szczątki blisko 6,3 tys. osób – w tym ok. 5 tys. policjantów, a także funkcjonariuszy Straży Granicznej, Korpusu Ochrony Pogranicza, żołnierzy Żandarmerii Wojskowej, Oddziału II Sztabu Głównego WP i pracowników wymiaru sprawiedliwości.
HISTORIA
Polski Cmentarz Wojenny w Miednoje położony jest ok. 30 km od Tweru, nieopodal drogi do Petersburga. Na obszarze 1,7 hektara spoczywają szczątki 6 tysięcy jeńców obozu specjalnego NKWD w Ostaszkowie. Był to największy obóz specjalny podległy Zarządowi ds. Jeńców Wojennych NKWD, funkcjonował na niewielkiej wyspie Stołbnyj jeziora Seliger, w zabudowaniach poklasztornych monasteru Niłowa Pustyń w odległości 11 km od miejscowości Ostaszków, około 300 km od Moskwy.
W 1991 r. w ramach prowadzonego przez Naczelną Prokuraturę Wojskową Związku Sowieckiego śledztwa w sprawie ustalenia losów polskich jeńców, którzy w latach 1939–1940 trafili do sowieckiej niewoli i byli przetrzymywani w trzech obozach specjalnych w Kozielsku, Starobielsku i Ostaszkowie, na wskazanym terenie dokonano czynności ekshumacyjnych. Prace doprowadziły do odnalezienia zbiorowych mogił ze szczątkami zamordowanych jeńców.
Przełomowym dla budowy Polskiego Cmentarza Wojennego w Miednoje był rok 1995. Wówczas to, w ramach uzgodnień polsko-rosyjskich, 25 marca w Smoleńsku podpisano dokument o budowie Polskich Cmentarzy Wojennych w Katyniu i Miednoje. Cmentarz wybudowano staraniem i ze środków budżetowych Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa. 28 sierpnia 2000 r. nekropolia została przekazana Dyrekcji Kompleksu Upamiętniającego Miednoje, która administruje obiektem. Uroczyste otwarcie i poświęcenie nastąpiło 2 września 2000 r.
ROCZNICA
Obchody 20. rocznicy otwarcia cmentarza rozpoczęły się mszą świętą w Katedrze Polowej Wojska Polskiego przy ul. Długiej w Warszawie. Przewodniczył jej ks. bp. gen. bryg. Józef Guzdek – Biskup Polowy Wojska Polskiego. Uczestniczyli w niej podsekretarz stanu w MSWiA Bartosz Grodecki, Komendant Główny Policji gen. insp. Jarosław Szymczyk, I zastępca KGP nadinsp. Dariusz Augustyniak oraz zastępcy szefa Policji nadinsp. Kamil Bracha i nadinsp. Tomasz Szymański, a także komendanci CBŚP, BSWP oraz zastępca dowódcy Centralnego Pododdziału Kontrterrorystycznego Policji „BOA”, komendanci wojewódzcy Policji, komendant stołeczny Policji, komendanci szkół Policji, dyrektorzy biur KGP, a także delegacje Stowarzyszeń „Rodzina Policyjna 1939 r.”, przedstawiciele Federacji Rodzin Katyńskich, Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych, organów administracji rządowej oraz rodzin poległych funkcjonariuszy.
Podczas homilii ks. bp Józef Guzdek przypomniał, że na Cmentarzu Wojennym w Miednoje w większości spoczywają policjanci II Rzeczypospolitej, i dodał, że „dziś jesteśmy w Katedrze Polowej, bo pamiętamy i chcemy w intencji pomordowanych odprawić mszę świętą, ale chcemy również dziękować tym, którzy przyczynili się do zbu-dowania cmentarza w Miednoje, a nade wszystko objąć modlitwą „Rodzinę Policyjną 1939 r.”, rodziny katyńskie, a więc tych, którzy walczyli o prawdę”.
Z okazji 20. rocznicy otwarcia Polskiego Cmentarza Wojennego w Miednoje w Biurze Edukacji Historycznej – Muzeum Policji przy ul. Orkana w Warszawie uczczono pamięć poległych specjalną wystawą „Ostatni zeszliśmy z wytycznych nam wart – pamięci więźniów obozu ostaszkowskiego, pomordowanych w Kalininie, pogrzebanych w Miednoje”.
Centralnym punktem obchodów był uroczysty apel z udziałem Kompanii Reprezentacyjnej Policji i Orkiestry Reprezentacyjnej Policji, który rozpoczął się o godz. 20.00 przy obelisku „Poległym Policjantom – Rzeczpospolita Polska”. Na tej uroczystości nie mogło zabraknąć przedstawicieli duchowieństwa. Swoją obecnością zaszczycili ją: Biskup Polowy Wojska Polskiego, delegat KEP ds. Duszpasterstwa Policji gen. bryg. dr Józef Guzdek, Prawosławny Ordynariusz Wojskowy arcybiskup prof. zw. dr hab. Jerzy Pańkowski oraz Naczelny Kapelan Ewangelickiego Duszpasterstwa Wojskowego ks. bp płk Mirosław Wola.
W imieniu ministra SWiA Mariusza Kamińskiego wiceminister Bartosz Grodecki odczytał list, w którym szef resortu przypomniał, że zamordowani w Kalininie (dzisiejszym Twerze) policjanci i żołnierze mieli zniknąć z kart historii i pamięci narodu, ale wbrew staraniom sowieckiego reżimu wydarzenia sprzed 80 lat nie zostały zapomniane, a bohaterowie spoczywający na Cmentarzu Wojennym w Miednoje zajmują trwałe miejsce w historii naszego kraju. Stając w obronie narodu, dochowali wierności przysiędze, którą złożyli, wstępując na służbę Rzeczypospolitej.
Komendant Główny Policji gen. insp. Jarosław Szymczyk w swoim przemówieniu powiedział, że w 2000 r., w 60. rocznicę zbrodni katyńskiej, w Miednoje otwarty został polski cmentarz wojenny – miejsce ważne dla wszystkich policjantów. „Również Muzeum Katyńskie, Grób Polskiego Policjanta na terenie Komendy Wojewódzkiej Policji w Katowicach i to miejsce przed frontem budynku KGP obelisk „Poległym Policjantom – Rzeczpospolita Polska” są źrodłem naszej narodowej i służbowej tożsamości”. Szef Policji podziękował wszystkim przybyłym na uroczystość, a szczególne słowa uznania skierował do potomków ofiar tej zbrodni: „Tylko oni bowiem wiedzą, ile łez, cierpienia i upokorzeń kosztowało dojście do prawdy o losie ich bliskich, do prawdy, która od samego początku przez 50 lat tak skrzętnie była ukrywana”.
Głos zabrał też prezes Stowarzyszenia „Rodzina Policyjna 1939 r.” w Łodzi Jarosław Olbrychowski, który przypomniał, że 80 lat temu w piwnicach Zarządu Obwodowego NKWD w Kalininie dokonano mordu „(…) metodą katyńską, strzałem w tył głowy, a ciała wyrzucano na ciężarówki i w okowach nocy przewożono do ośrodka wypoczynkowego NKWD umiejscowionego w okolicach wsi Miednoje, gdzie do dołów śmierci wrzucano zwłoki polskich patriotów, polskich obywateli II RP”. Na koniec Prezes Stowarzyszenia szczególnie podziękował gen. insp. Jarosławowi Szymczykowi, Komendantowi Głównemu Policji, za wielką pracę w związku z obchodami 100-lecia powstania Policji Państwowej i tegorocznymi uroczystościami oraz komendantom wojewódzkim, miejskim i powiatowym oraz wszystkim policjantom, którzy codziennie przyczyniają się do odkłamywania prawdy o zbrodni katyńskiej.
Z kolei list prezes Federacji Rodzin Katyńskich Izabeli Sariusz-Skąpskiej odczytał Marek Krystyniak. Prezes Federacji przekazała m.in., że dzisiejsze uroczystości świadczą o tym, że nasza pamięć wygrywa z zapomnieniem, a historie rodzinne nadal przemawiają do ludzkich serc. Odczytano też list napisany w latach 90. przez córkę zamordowanego w Katyniu, w pełni oddający zbrodnię katyńską.
Po uroczystych przemówieniach i modlitwie za poległych nastąpił Apel Pamięci, po którym złożono wieńce pod obeliskiem oraz dokonano wpisów do księgi pamięci. Orkiestra Reprezentacyjna Policji odegrała melodię „Śpij, kolego”, a następnie odczytano wiersz Kazimierza Wierzyńskiego pt. „Msza żałobna w katedrze nowojorskiej” z 1943 r., przypominający polską mszę w katedrze św. Patryka w Nowym Jorku celebrowaną „za spokój duszy setek tysięcy Polaków, których śmierć męczeńska zastała w obozach i więzieniach Rosji Sowieckiej, w tym siedmiu tysięcy oficerów polskich, którzy zginęli w północnych tundrach Syberii”. Na zakończenie uroczystości solistka zaśpiewała wiersz Zbigniewa Herberta pt. „Guziki”.
MICHAŁ GAWEŁ, PM
zdjęcia Jacek Herok
