Profesjonalna działalność z zakresu edukacji, profilaktyki i prewencji wśród mieszkańców to jedno z głównych priorytetów policjantów. Ale co zrobić, żeby była ona w pełni skuteczna? Oczywiście można publikować na stronach internetowych komunikaty, wysyłać dzielnicowego czy profilaktyków do szkół czy klubów seniora, występować w mediach, ale jak dotrzeć do jeszcze większej rzeszy odbiorców? Takie pytania zadawał sobie kom. Marcin Budzich, zastępca naczelnika Wydziału Prewencji KMP w Katowicach, gdy przeszło rok temu objął na Śląsku kierownicze stanowisko. Przeglądając dokumenty, trafił na podpisane przed laty porozumienie Policji z Kościołem. Trzeba do tego wrócić – pomyślał i zaczął działać.

NAJPIERW IDEA

Dane mówiły same za siebie. Wiadomo, Polska posiada jedną z najlepiej ukształtowanych sieci parafialnych w całym katolickim świecie, a wpływ i wkład społeczny osób duchownych w kształtowanie prawidłowych postaw społecznych jest ogromny. W samych Katowicach na terenie 38 parafii katolickich mieszka ponad 282 tys. wiernych. Zaangażowani duszpastersko są zarówno księża, jak i pracujące przy parafiach siostry zakonne. Poza tym przy parafiach funkcjonują różne organizacje Kościoła katolickiego i instytucje społeczne, które z jednej strony wspierają osoby starsze, ubogie i niepełnosprawne, a z drugiej działają na rzecz dzieci i młodzieży. Dodatkowo kościoły prowadzą poradnie życia rodzinnego (w 2016 roku tylko w diecezji katowickiej z jej usług skorzystało 167 osób) i organizują spotkania w ramach nauk przedmałżeńskich (w latach poprzednich małżeństw w Katowicach było ponad 1300), co daje dostęp do różnych grup społecznych, na przykład z problemem dotyczącym przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Potencjał był więc ogromny, pomysł fantastyczny, a cel oczywisty: wymiana doświadczeń i wiedzy na temat zagrożeń, na które są narażeni mieszkańcy Katowic, oraz edukacja  w zakresie zapewnienia wspólnego bezpieczeństwa. Teraz pozostało przekonać do współpracy władze Kościoła.

– Szczerze mówiąc, temat nie był łatwy. Z księdzem Romanem Chromym, dyrektorem Wydziału Duszpasterstwa w Kurii Metropolitarnej spotykaliśmy się kilka razy – opowiada kom. Marcin Budzich. – Rozmawialiśmy, wymienialiśmy się uwagami, pomysłami. I wreszcie doszliśmy do porozumienia.

Pod koniec września 2017 roku dokument o współpracy podpisali komendant miejski Policji w Katowicach insp. Paweł Barski i ks. Roman Chromy. Program profilaktyczno-edukacyjny pod nazwą „Razem z parafiami miasta Katowice” jako przykład dobrych praktyk w zakresie zapobiegania zagrożeniom bezpieczeństwa można było przedstawiać szerzej.

– Jeździliśmy na spotkania dekanalne, w Katowicach dekanatów jest pięć, na które przyjeżdżało po kilku księży z każdej parafii. W sumie na każdym było około czterdziestu duchownych – mówi Budzich. – W takim gronie omawialiśmy szczegóły i planowaliśmy wspólne działania. Mogę śmiało powiedzieć, że spotkaliśmy się z każdym księdzem z Katowic. Teraz, po przeszło pół roku, zaczynamy tzw. Tour de Parafie, czyli będziemy odwiedzać każdą parafię osobiście, żeby mieć rozpoznanie konkretnych problemów i zagrożeń.

Szkolenia, warsztaty, akcje

Efekty współpracy są imponujące. Po pierwsze, w każdym dekanacie zorganizowano szkolenia o zapobieganiu przemocy w rodzinie, ze szczególnym uwzględnieniem dzieci jako świadków i ofiar przemocy, a także powiedziano o miejscach i sposobach uzyskiwania pomocy. Nie bez znaczenia była tu informacja na temat procedury „Niebieskiej Karty”. Po drugie, tuż przed kolędą specjalnie dla księży przygotowano warsztaty pod tytułem „Jak rozpoznać dziecko krzywdzone?”, podczas których policjanci mówili o sposobach rozmowy z ofiarą, słowach kluczach, budowaniu zaufania i umiejętności zadawania pytań. Po trzecie, we wszystkich wydarzeniach parafialnych funkcjonariusze brali udział. Nie zabrakło ich na festynach rodzinnych w parafiach oraz podczas gry terenowej zorganizowanej przez Kurię Metropolitarną. Poza tym spotykali się w ramach grup parafialnych z dziećmi oraz seniorami i wreszcie publikowali na łamach katolickiej prasy.

– Zapytaliśmy, czy możemy przekazywać różne informacje profilaktyczne i apele przez kościelne strony internetowe i gazetki parafialne, bo to daje możliwość dotarcia do większej liczby osób – mówi Budzich. – Dostaliśmy zgodę i dziś, publikując na przykład w „Gościu Niedzielnym”, docieramy do 47 tys. osób, a gdy nasz apel jest czytany podczas ogłoszeń parafialnych, wiem, że informację usłyszy około 200 tysięcy wiernych.

Materiały dotyczą najbardziej palących problemów. Przykładowo w zimie pojawiły się teksty o czujnikach czadu i bezpiecznym korzystaniu z piecyków gazowych, było o bezpieczeństwie pieszych na drodze i noszeniu odblasków, a także o numerze alarmowym 112 – w jakich sytuacjach trzeba dzwonić, a w jakich nie. Nie zabrakło też artykułów na temat zapobiegania napadom rabunkowym, przeciwdziałania włamaniom i oszustwom na tzw. wnuczka. A jak pojawił się problem z kradzieżami w komunikacji miejskiej, podczas niedzielnej mszy do setek tysięcy kobiet dotarła informacja, jak nosić torebkę, żeby nie paść ofiarą złodzieja.

SPOŁECZEŃSTWO PRZEDE WSZYSTKIM

– Możliwości pracy z księżmi są ogromne – mówi Budzich. – Zarówno my, policjanci, jak i duchowni jesteśmy dla ludzi. Służba społeczeństwu to nasza misja i w ramach tej misji pomagamy i reagujemy. Jesteśmy też otwarci na wzajemną pomoc.

Od momentu podpisania porozumienia właściwie zniknęła papierologia. Teraz, gdy ksiądz chce, żeby podczas pierwszej komunii przejście kilkuset dzieci przez skrzyżowanie zabezpieczali policjanci, po prostu dzwoni do Wydziału Prewencji KMP. Naczelnik załatwia resztę.

– Bo jaki to problem, żeby funkcjonariusze z ruchu drogowego pojawili się w danym miejscu na piętnaście minut? – pyta Budzich. – Albo podczas festynu, żeby rozstawić namiot profilaktyczny, i żeby na przykład zaprezentował się przewodnik psa? Żaden. Przecież to służy nam wszystkim. My wchodzimy na taki festyn z profilaktyką, księża są zadowoleni, a ludzie wiedzą, że policjanci są blisko mieszkańców i dzięki temu jest bezpieczniej.

Poza tym policjanci edukują księży, co ma szczególne znaczenie, jeśli chodzi o tematykę związaną z zapobieganiem przemocy domowej. Często zdarzało się, że jedyna rada, jaką duchowni udzielali kobietom będącym ofiarami przemocy, brzmiała: „Proszę się modlić”. Policjanci nie negują, ale dodają: „Ok, ale można się też zgłosić tu” i podają konkretne adresy.

– Na prośbę czterech parafii wydrukowaliśmy nawet takie karteczki z informacją, gdzie szukać pomocy. Wielkości wizytówki, mieszczące się w portfelu – mówi naczelnik Budzich. – Czterysta sztuk rozeszło się błyskawicznie.

Policjanci zorganizowali też szkolenie na temat bezpiecznych zakupów przez internet. Tym razem inicjatywa wyszła od samych księży emetytów i dotyczyła ich bezpośrednio. Okazało, że kupując na serwisach aukcyjnych, często padają ofiarą oszustów.

– Pokazaliśmy im, na co zwracać uwagę i jak sprawdzać informacje o sprzedających – opowiada policjant. – Przy okazji dowiedzieliśmy się, że nie czują się bezpiecznie podczas wieczornych spacerów i w związku z tym myślą o kupnie gazu łzawiącego.

„To nie jest najlepszy pomysł”, odradzali funkcjonariusze. „Lepszy będzie osobisty alarm napadowy, czyli urządzenie, które skutecznie alarmuje i odstrasza”, mówili.

– Bardzo mnie cieszą takie sytuacje, bo świadczą o tym, że udaje nam się burzyć mur i odczarowywać swoje zawody – mówi Budzich, a żeby zburzyć przeświadczenie, że tylko księża korzystają z pomocy mundurowych, opowiada o roli opiekuna duchowego w KMP w Katowicach. – To był pomysł insp. Pawła Barskiego. Oczywiście mamy na Śląsku swojego kapelana, ale brakowało kogoś tu, na miejscu, tylko dla nas, kto wysłucha, porozmawia, wesprze. Po komendzie wieść szybko się rozeszła i ludzie zaczęli do księdza Stanisława dzwonić. Bo wiadomo, ilu ludzi, tyle problemów, tylko wcześniej nie było z kim na duchowe tematy rozmawiać. 

ANNA KRAWCZYŃSKA
zdj. KMP w Katowicach

Główne cele programu profilaktyczno-edukacyjnego „Razem z parafiami miasta Katowice”

• Realizacja projektów profilaktycznych prowadzonych na rzecz podniesienia poziomu bezpieczeństwa mieszkańców Katowic.

• Opracowywanie w ramach prowadzonych projektów materiałów edukacyjno-profilaktycznych mających na celu informowanie mieszkańców o ewentualnych zagrożeniach i propagowanie bezpiecznych postaw – apeli do mieszkańców, artykułów prasowych, materiałów internetowych, ulotek, plakatów, audycji radiowych itp.

• Przekazywanie opracowanych materiałów i wymiana informacji w oparciu o wypracowane procedury.

• Podejmowanie innych działań niezbędnych do bieżącej realizacji profilaktyki bezpieczeństwa.

• Upowszechnianie informacji profilaktyczno-edukacyjnych opracowanych wspólnie przez komendę i kurię w ramach prowadzonych projektów w gazetkach parafialnych, gablotach ogłoszeniowych, na stronach internetowych katowickich parafii, audycjach radiowych itp.

• Przekazywanie apeli dotyczących profilaktyki bezpieczeństwa w dostępnych środkach masowego przekazu.

• Pomoc w organizacji spotkań edukacyjno-profilaktycznych z mieszkańcami przy katowickich parafiach (festyny, kiermasze, koncerty, spotkania formacyjne).