Panie komendancie, od kilku lat przestępczość zorganizowana, której zwalczaniem zajmuje się Centralne Biuro Śledcze Policji, to w głównej mierze przestępczość o charakterze ekonomicznym. Jakiego typu przestępstwa ekonomiczne dominowały w minionym roku?

– Przestępstwa godzące w interes ekonomiczny Polski zdecydowanie przeważały w ubiegłym roku. Trend ten utrzymuje się od kilku lat. Praca pionu ekonomicznego Centralnego Biura Śledczego Policji skupiała się na zwalczaniu przestępstw podatkowych. Na blisko 480 śledztw dotyczących przestępczości ekonomicznej, aż 64 procent stanowiły śledztwa dotyczące podatków, a szacowane straty Skarbu Państwa to ponad 10 miliardów złotych. Muszę zaznaczyć, że to są sprawy bardzo trudne, zwłaszcza te dotyczące przestępczości vatowskiej, a także bardzo czasochłonne. W większości przypadków śledztwa trwają po kilka lat, a przestępstwa te generują olbrzymie straty dla kraju, średnio po kilkadziesiąt, nawet kilkaset milionów złotych.

Przestępcy często zmieniają obszar swojej działalności, przenoszą się tam, gdzie widzą lepsze, szybsze możliwości zdobywania zysków. Jakie nowe trendy w przestępczości ekonomicznej dały się ostatnio zauważyć?

– Przede wszystkim przestępcy szybko dostosowują mechanizmy swojego działania do zmian w prawie tak, żeby uniknąć odpowiedzialności karnej. Kategorie przestępczości nie ulegają zbyt szybkim zmianom, dało się natomiast zauważyć pewne zmiany form działania sprawców. Na przykład po wprowadzeniu pakietu paliwowego przestępcy zmienili sposób przewozu paliw. Zamiast w cysternach paliwo ukrywane jest w pojemnikach 1000-litrowych, zwanych mauzerami, i przewożone w pojazdach z plandekami. Obserwujemy też powrót do metod przestępczych sprzed 10–15 lat, czyli odbarwianie paliwa.

Trendem, który pojawił się już jakiś czas temu, a którego skala ma niebezpieczną tendencję, są przestępstwa związane z wyłudzeniami na rynku usług finansowych, rynku inwestycyjnym związanym z obrotem walutowym – FOREX. Działalność ta polega w szczególności na zakładaniu spółek prawa handlowego, które bez zezwolenia Komisji Nadzoru Finansowego przyjmowały środki finansowe w różnych kwotach i walutach od osób fizycznych oraz podmiotów gospodarczych celem realizowania inwestycji na rynku FOREX z dużym potencjałem zysku. Zidentyfikowaliśmy mechanizm wykorzystywania platform nie do działalności inwestycyjnej, lecz do oszustw polegających na transferowaniu uzyskiwanych w ten sposób zysków na rachunki zagraniczne przedsiębiorstw. Wykorzystywano przy tym różne mechanizmy inwestycyjne występujące na rynku.

Jaka jest szacowana liczba grup przestępczych specjalizujących się w przestępczości ekonomicznej? Ile z nich rozbito w ostatnim czasie?

– W ubiegłym roku Centralne Biuro Śledcze Policji rozbiło 80 grup przestępczych o takim charakterze, 903 członkom i 73 liderom prokuratura postawiła zarzuty. Ponad 260 osób zostało tymczasowo aresztowanych, co jest naprawdę niezłym wynikiem, gdyż stosowanie najsurowszego środka zapobiegawczego w postaci aresztowania wobec przestępców ekonomicznych nie zdarzało się dotychczas zbyt często.

Czy zagrożenie karne za przestępstwa ekonomiczne jest, zdaniem policjantów, wystarczająco wysokie?

– Górna granica kary przy wielu przestępstwach gospodarczych jest dosyć wysoka. Problem polega na tym, że sądy rzadko orzekają kary w górnych granicach. Widać jednak pozytywną tendencję, w ostatnim czasie prokuratorzy domagają się wysokich kar za przestępstwa gospodarcze.

Jaka jest wartość zabezpieczonego i odzyskanego w ubiegłym roku przez CBŚP mienia?

– Zabezpieczone przez nas mienie osiągnęło w zeszłym roku rekordową w historii Biura wartość. Było to ponad 643 mln złotych we wszystkich prowadzonych sprawach. Ponadto odzyskano mienie o wartości blisko 50 mln złotych.

W jakiej sprawie wartość zabezpieczonego mienia była najwyższa?

– Spraw, w których zabezpieczono mienie dużej wartości, było w ubiegłym roku kilka. Wszystkie dotyczyły wyłudzenia podatku VAT w obrocie różnego rodzaju asortymentami. Przykładem może być sprawa prowadzona przez Zarząd CBŚP w Białymstoku dotycząca obrotu paliwami, w której zabezpieczono 50 mln złotych, albo głośna sprawa dotycząca wyłudzenia podatku VAT i CIT przez jedną z firm na terenie województwa łódzkiego, podczas której zabezpieczono 50 mln zł, czy też prowadzona przez Zarząd wrocławski CBŚP sprawa wyłudzenia VAT w obrocie drewnem egzotycznym, gdzie zabezpieczono 31 mln złotych.

Która ze spraw zakończonych w ubiegłym roku była najbardziej złożona?

– Zrealizowaliśmy wiele dużych i skomplikowanych spraw. Jak już wspomniałem, takie sprawy zwykle są prowadzone kilka lat, pisanie aktu oskarżenia często następuje wtedy, kiedy już nie pamiętamy punktu kulminacyjnego sprawy, czyli realizacji, podczas których jednorazowo zatrzymywaliśmy kilkanaście czy kilkadziesiąt osób. Do tych najbardziej złożonych zaliczyłbym śledztwo prowadzone przez Zarząd w Szczecinie, dotyczące wyłudzenia podatku VAT w obrocie kawą i innymi towarami. Mimo, że straty Skarbu Państwa nie były w tym przypadku tak wysokie jak w innych, bo tylko 40 mln (na obecnym etapie), to w ramach tej sprawy zatrzymano i tymczasowo aresztowano znane osoby świata przestępczego, członków tzw. zarządu grupy pruszkowskiej: „Słowika”, „Wańkę” i „Parasola”.

Zarząd w Gdańsku prowadził sprawę dotyczącą zorganizowanej grupy przestępczej trudniącej się nielegalną produkcją i przemytem wyrobów tytoniowych na teren Unii Europejskiej, głównie do Hiszpanii oraz przemytem narkotyków do Polski. Zlikwidowaliśmy dwie nielegalne linie do produkcji wyrobów tytoniowych, w tym jedną na terenie Hiszpanii, i zabezpieczyliśmy ponad 15 ton tytoniu oraz ponad 200 kg haszyszu. W sprawie zostało zatrzymanych 15 osób, 12 osób tymczasowo aresztowano. Zabezpieczyliśmy ich majątek o wartości 4,5 mln złotych.

Ilu policjantów pracuje przy tak dużych sprawach ekonomicznych?

– W takich przypadkach powołujemy grupy operacyjno-procesowe, w skład których wchodzi zazwyczaj kilku policjantów, natomiast w momencie tzw. realizacji, czyli zatrzymań, udział bierze nawet kilkuset funkcjonariuszy. Często korzystamy ze wsparcia Krajowej Administracji Skarbowej lub Straży Granicznej.

W jednej z takich spraw, gdzie realizacja wymagała zaangażowania wielu funkcjonariuszy, precyzyjnej organizacji oraz koordynacji działań pomiędzy różnymi służbami, wzięło udział ponad 200 funkcjonariuszy. Sprawa dotyczyła działającej legalnie firmy, w dodatku będącej jednym z największych pracodawców w regionie, która dokonywała oszustw podatkowych, wprowadzając do obrotu tzw. puste faktury. Doszło w ten sposób do uszczupleń podatkowych na kwotę 180 mln zł, a zaznaczam, że jest to szacunek na chwilę obecną i liczba ta może jeszcze wzrosnąć. W sprawie jest 51 osób podejrzanych, prokurator postawił im zarzuty kierowania i udziału w zorganizowanej grupie przestępczej. 16 osób zostało tymczasowo aresztowanych, zabezpieczono na poczet kar ponad 107 mln złotych, a główny podejrzany wpłacił poręczenie majątkowe w wysokości 50 mln złotych.

Świadomość, że odzyskało się dla Skarbu Państwa miliony, daje na pewno policjantom wielką satysfakcję. Czy to przekłada się jakoś na premie dla funkcjonariuszy? Kiedyś był taki przepis, że pewien procent odzyskanego przez Policję mienia przeznaczany był właśnie dla Policji, w tym na premie dla tych, którzy przy sprawie pracowali. Czy to jest realne?

– To był art. 13a w ustawie o Policji. Dosyć dawno przepis ten został wykreślony i obecnie niewielu policjantów już go pamięta. Policjanci mogli dostawać nagrody w określonej procentowo wysokości zabezpieczonego mienia na tzw. przepadek korzyści z przestępstwa lub przedmiotów służących do jego popełnienia. Odbywało się to dopiero po prawomocnym wyroku sądu. Był to dodatkowy motywator dla policjantów, ale również dla innych służb, które miały podobne zapisy ustawowe do tego, aby w ramach spraw podążać tropem finansowym. Ostatnio pojawił się pomysł powrotu do tego rozwiązania. Przy obecnych, bardzo wysokich zabezpieczeniach, koniecznym jest wprowadzenie górnej granicy takiej premii, bo mogłyby one być ogromnie wysokie (porównywalne nawet do wygranej 6 w lotto), natomiast resztę pieniędzy mogłaby otrzymać prowadząca sprawę jednostka Policji na zakup sprzętu. Takie rozwiązanie wprowadziła Łotwa. Dodatkowo z tego funduszu wsparcie mogą otrzymać pokrzywdzeni przez sprawców.

Dziękuję za rozmowę.

ELŻBIETA SITEK
zdj. CBŚP

Największe sprawy ekonomiczne prowadzone przez CBŚP w minionym roku:

Styczeń 2017

• Zorganizowana grupa przestępcza wyłudziła blisko 7,5 miliona zł podatku VAT w związku z nielegalnym obrotem śrutą sojową, rzepakową i słonecznikową. Funkcjonariusze CBŚP z Suwałk zatrzymali 4 osoby.

• 16 zatrzymanych i odzyskanie 16 mln złotych – to efekt pracy funkcjonariuszy z krakowskiego CBŚP. Policjanci rozpracowali grupę oszustów, którzy włamywali się na rachunki bankowe typu VIP i skradzione pieniądze przelewali na inne rachunki. Wśród zatrzymanych jest pracownik jednego z banków, który przekazywał przestępcom dane klientów umożliwiające włamania.

Luty 2017

• 5 osób zatrzymanych, zabezpieczenie prawie 3,5 mln papierosów i prawie 9 ton krajanki tytoniowej – to efekt pracy policjantów CBŚP z Chełma we współpracy ze Strażą Graniczną i służbami podległymi ministrowi finansów. Straty Skarbu Państwa szacowane są na prawie 10 mln złotych.

Marzec 2017

• 6 osób, w tym 2 liderów zorganizowanej grupy przestępczej, zatrzymali policjanci łódzkiego Zarządu CBŚP. Przestępcy sprzedawali gaz grzewczy jako paliwo LPG. W ten sposób oszukali Skarb Państwa na 1,6 mln złotych. Oszustom grozi do 10 lat pozbawienia wolności.

• Policjanci CBŚP z Bielska-Białej rozbili zorganizowaną grupę przestępczą, która poprzez fikcyjny obrót fakturami wyłudziła 7 mln VAT. Grupa działała w województwach śląskim, małopolskim i mazowieckim.

• Policjanci olsztyńskiego CBŚP rozbili zorganizowaną grupę przestępczą handlującą przemycanym tytoniem. W ciągu jednego roku sprowadzili do Polski 300 ton suszu tytoniowego, który następnie sprzedali bez płacenia akcyzy. Przestępcy oszukali Skarb Państwa na ponad 144 mln złotych.

• 4 osoby wyłudzające VAT na fikcyjnym obrocie różnymi towarami zatrzymali policjanci katowickiego CBŚP. Straty Skarbu Państwa sięgają prawie 4,5 mln złotych.

Kwiecień 2017

• Policjanci zielonogórskiego CBŚP zatrzymali 3 osoby, w tym głównego organizatora przestępczego procederu dotyczącego wyłudzeń podatków na wielką skalę. Mężczyźni zajmowali się sprowadzaniem z Niemiec i Belgii oleju smarowego, który miał trafiać na Łotwę. W rzeczywistości był jednak przetwarzany, a następnie sprzedawany w Polsce jako olej napędowy. Z tytułu nieodprowadzonych podatków Skarb Państwa stracił 26 mln złotych. Wszyscy usłyszeli zarzuty działania w zorganizowanej grupie przestępczej. Jej liderowi grozi do 10 lat pozbawienia wolności.

• 13 osób zaangażowanych w przestępczy proceder wyłudzania VAT na obrocie bejcą ognioodporną i panelami fotowoltaicznymi zatrzymali policjanci lubelskiego CBŚP we współpracy z funkcjonariuszami lubelskiego UCS. Szacuje się, że grupa wyłudziła ponad 124 mln zł podatku VAT.

• Policjanci wrocławskiego CBŚP rozbili zorganizowaną grupę przestępczą, która poprzez fikcyjny obrót paliwami wyłudziła blisko 11,5 mln VAT i wyprała ponad 25 mln złotych. Funkcjonariusze zabezpieczyli luksusowe zegarki znanych marek, kolekcje numizmatów i nieruchomości warte prawie 35 mln złotych.

Czerwiec 2017

• Na ponad 10 mln zł strat naraziła Skarb Państwa zorganizowana grupa przestępcza rozbita przez policjantów lubelskiego CBŚP przy współpracy z lubelskim UCS. Przestępcy odbarwiali olej opałowy, który następnie jako olej napędowy trafiał do obiegu w całym kraju, mimo iż – zgodnie z dokumentami – paliwo miało trafiać poza granice Polski. W sprawie jest zatrzymanych 15 podejrzanych.

Sierpień 2017

• Zatrzymanie pięciu osób i zabezpieczenie 5700 kg suszu tytoniowego oraz gotowej krajanki tytoniu, to efekt wspólnych działań policjantów CBŚP z Kalisza i funkcjonariuszy celno-skarbowych. Zlikwidowano dwie linie produkcyjne krajanki tytoniowej. Ze wstępnych szacunków wynika, że Skarb Państwa mógł ponieść straty na ponad prawie 3 miliony złotych.

• Policjanci z rzeszowskiego CBŚP rozbili zorganizowaną grupę przestępczą, której członkowie podejrzani są o wyłudzanie podatku VAT w związku z międzynarodowym obrotem folią i blachą. Do sprawy zatrzymano 10 osób. W wyniku przestępczej działalności Skarb Państwa mógł ponieść straty w wysokości około 7 mln zł.

• Policjanci Zarządu CBŚP w Katowicach wspólnie z funkcjonariuszami celno-skarbowymi zlikwidowali w Wodzisławiu Śląskim nielegalną fabrykę papierosów, w której działały dwie linie produkcyjne. Na gorącym uczynku zatrzymali 8 osób, zabezpieczyli milion sztuk papierosów, około 4,8 tony krajanki tytoniowej. Wstępne straty Skarbu Państwa oszacowane zostały na kwotę 4,5 mln zł.

• Kontynuując sprawę likwidacji największej na świecie fabryki podrabianych leków i anabolików, poznańscy policjanci z CBŚP odkryli kolejne miejsce nielegalnej produkcji tabletek na potencję. Według wstępnych szacunków śledczych, przestępcy wyprodukowali około 200 tysięcy tabletek oraz inne produkty anaboliczne o wartości co najmniej 9 milionów złotych.

Październik 2017

• Policjanci z warszawskiego Zarządu CBŚP rozbili zorganizowaną grupę przestępczą o charakterze międzynarodowym, której członkowie, nie posiadając wymaganego zezwolenia, zajmowali się obrotem instrumentami finansowymi na rzecz podmiotów zarejestrowanych poza granicami Polski, a także popełniali oszustwa w związku z inwestowaniem na rynku FOREX. Zatrzymano 19 osób, zablokowano środki na rachunkach bankowych powiązanych z platformami inwestycyjnymi na ponad 4 mln zł, które w toku śledztwa zostaną zwrócone pokrzywdzonym.

• Zorganizowaną grupę przestępczą wyłudzającą dotacje ze środków europejskich rozbili policjanci z krakowskiego Zarządu CBŚP. Zatrzymano 7 osób, którym przedstawiono zarzuty wyłudzeń funduszy unijnych na co najmniej 8,8 mln zł.

• Policjanci lubelskiego CBŚP zatrzymali kolejne 18 osób podejrzanych o wyłudzanie podatku VAT w związku z obrotem bejcą ognioodporną i panelami fotowoltaicznymi. Śledczy szacują, że grupa mogła wyłudzić ponad 124 mln zł podatku VAT. W sprawie tej łącznie występuje 61 podejrzanych.

Listopad 2017

• ‑Funkcjonariusze z KPP w Wołominie, CBŚP i KAS w ramach prowadzonego śledztwa zatrzymali 11 osób działających w zorganizowanej grupie przestępczej zajmującej się wprowadzaniem do obrotu paliw bez opłaconego podatku od towarów i usług, opłaty paliwowej i akcyzowej na terenie Polski, a także innych państw europejskich. Należności Skarbu Państwa mogły być uszczuplone na łączną kwotę powyżej 40 mln złotych.

ES.
(na podstawie strony internetowej http://www.cbsp.policja.pl/)