Nazwa „zbrodnia katyńska” ma charakter umowny. 13 kwietnia 1943 r. Niemcy oficjalnie zakomunikowały światu, że dwa dni wcześniej w Katyniu odnaleźli szczątki polskich oficerów zamordowanych strzałem w tył głowy. Przez prawie pół wieku był to jedyny znany cmentarz polskich ofiar NKWD, zamordowanych wiosną 1940 r. W powszechnej świadomości panuje pogląd, że w zbrodni katyńskiej NKWD wymordowała oficerów Wojska Polskiego. Faktycznie, to głównie oni zginęli w Katyniu. Jednak wiele ofiar komunistycznej zbrodni stanowią przedwojenni policjanci. Ich mordowano bez względu na szarżę – począwszy od posterunkowego. Sowieci zdawali sobie sprawę, że są to patrioci, którzy służbę państwu i obywatelom traktują jako najwyższy obowiązek, którzy do Policji Państwowej i Policji Województwa Śląskiego szli na ochotnika, bo chcieli służyć Polsce.
Największe z odkrytych dotąd miejsc zakopania zwłok zbrodni katyńskiej to cmentarzysko w Miednoje, gdzie 2 września 2000 r. otwarto Polski Cmentarz Wojenny. To także największa policyjna nekropolia na świecie. Spoczywa tu około 6 tys. funkcjonariuszy.
OBCHODY
Dzień Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej obchodzony jest 13 kwietnia. Obchody jednak rozciągają się na cały miesiąc, a rozpoczynają się już 5 marca, w rocznicę podpisania decyzji o wymordowaniu polskich jeńców.
Tak było i w tym roku. 5 marca br. w Bazylice św. Krzyża na Krakowskim Przedmieściu w Warszawie odprawiono mszę za ofiary zbrodni. Oprawę muzyczną zapewniła Orkiestra Reprezentacyjna Policji. W dolnym kościele można było obejrzeć wystawę fotograficzną „Ostaszków – Twer – Miednoje” o przedwojennych policjantach, autorstwa Aleksandra Załęskiego, który w latach 90. ub.w. uczestniczył w ekshumacjach w Miednoje z ramienia Centralnego Laboratorium Kryminalistycznego KGP.
8 kwietnia br. odbył się natomiast w Warszawie XI Katyński Marsz Cieni, podczas którego rekonstruktorzy, także czynni policjanci, odtwarzający swoich przedwojennych poprzedników, przeszli w milczeniu ulicami stolicy przez starówkę do Pomnika Poległym i Pomordowanym na Wschodzie. Trzy dni później na Zamku Królewskim w Warszawie odbyła się konferencja pt. „Zbrodnia katyńska. 75 lat walki o prawdę”. W Muzeum Katyńskim 13 kwietnia odprawiono mszę. Odbyła się także dyskusja „Zbrodnia katyńska – co pamiętamy?”, połączona z prezentacją raportu Narodowego Centrum Kultury pt. „Pamięć o zbrodni katyńskiej. Raport z badania ilościowego i jakościowego”. Prezydent RP Andrzej Duda złożył tego dnia kwiaty przed Pomnikiem Katyńskim w Warszawie.
OBELISK
Centralne uroczystości policyjne odbyły się 11 kwietnia w KGP. Przybyli na nie m.in. sekretarz stanu w MSWiA Jarosław Zieliński, wojewoda mazowiecki Zdzisław Sipiera, szefowie służb podległych MSWiA, komendant stołeczny Policji nadinsp. Paweł Dobrodziej, rodziny zamordowanych funkcjonariuszy oraz dzieci i młodzież ze szkół. Obecni byli także: Teresa Bracka, prezes Zarządu Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Rodzina Policyjna 1939 r. z siedzibą w Katowicach, Jarosław Olbrychowski, prezes Zarządu Stowarzyszenia „Rodzina Policyjna 1939 r.” w Łodzi, Anna Wesołowska, wiceprezes Zarządu Warszawskiego Stowarzyszenia Rodzina Policyjna 1939 r. oraz Grażyna Szkonter, prezes Oddziału Świętokrzyskiego w Kielcach WSRP 1939 r. Honory gospodarza pełnił komendant główny Policji nadinsp. dr Jarosław Szymczyk wraz ze swoją zastępczynią nadinsp. Heleną Michalak.
Modlitwę w intencji zamordowanych funkcjonariuszy odmówili: biskup polowy WP gen. bryg. ks. dr Józef Guzdek, który jest także delegatem Konferencji Episkopatu Polski ds. Duszpasterstwa Policji, naczelny prawosławny kapelan Policji ks. Andrzej Bołbot oraz duchowny ewangelicki mjr ks. Tadeusz Jelinek.
Przemówienia okolicznościowe wygłosili: wiceminister Jarosław Zieliński, generał Jarosław Szymczyk oraz wiceprezes WSRP 1939 r. Anna Wesołowska.
Złożenie wieńców i wpis do księgi pamiątkowej obelisku zakończyły oficjalne obchody.
WYSTAWA
Następnie w siedzibie Biura Historii i Tradycji Policji KGP uroczyście otwarto wystawę „Katyń. Zbrodnia, która miała być zapomniana”. Ekspozycję, przygotowaną przez Oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Rzeszowie oraz BHiTP KGP, otworzyli wspólnie biskup Józef Guzdek i nadinsp. Jarosław Szymczyk.
Ekspozycja pokazuje przede wszystkim sylwetki ofiar zbrodni katyńskiej, ale także ich oprawców. Są również zdjęcia z ekshumacji. ZSRR przyznał się do zbrodni dopiero w 1990 r., przez pół wieku spychając odpowiedzialność za nią na Niemcy.
Przy okazji uroczystości Teresa Bracka, prezes Zarządu OSRP 1939 r., w asyście nadkom. Krzysztofa Musielaka, dyrektora BHiTP KGP, wręczyła nadinsp. Helenie Michalak, w podziękowaniu za okazywaną pomoc, list honorowy i pamiątkowy numizmat wydany z okazji 95. rocznicy utworzenia Policji Województwa Śląskiego i powrotu części Górnego Śląska do Polski.
WIECZORNICA
Biuro Historii i Tradycji Policji KGP w ramach obchodów 78. Rocznicy Zbrodni Katyńskiej zorganizowało 19 kwietnia br. wieczornicę pt. „Pamięć”. Gości, wśród których był zastępca komendanta głównego Policji nadinsp. Jan Lach, szef gabinetu politycznego MSWiA Michał Ciechowski, szef gabinetu politycznego MON Łukasz Kudlicki, komendant Centrum Szkolenia Policji w Legionowie insp. Anna Rosół, dyrektorzy KGP, funkcjonariusze i pracownicy Policji oraz przedstawiciele innych urzędów, powitał dyrektor BHiTP nadkom. Krzysztof Musielak.
Słowo wstępu do wieczornicy wygłosił kapelan Wyższej Szkoły Policji w Szczytnie ks. prof. Edward Wiszowaty. Nawiązując do tematu spotkania, odwołał się do dzieła papieża Jana Pawła II „Pamięć i tożsamość”, akcentując, że pamięć zależy od tożsamości, a bez pamięci nasza tożsamość jest zakłamana.
Wieczornica była uświetniona koncertem kwartetu puzonowego „Trombastic”, który wykonywał utwory m.in. Ludwika van Bethovena, Fryderyka Chopina oraz „Rapsod katyński” Czesława Grudzińskiego. Dopełnieniem muzyki były czytane przez aktora Cezarego Nowaka fragmenty „Wspomnień starobielskich” Józefa Czapskiego, człowieka, który przeżył pobyt w sowieckich łagrach. Na koniec goście zwiedzili wystawę pt. „Katyń. Zbrodnia, która miała być zapomniana”.
tekst i zdjęcia: A.Ch., PAWEŁ OSTASZEWSKI
