Szara strefa to obszar gospodarki, z którego pieniądze nie trafiają do budżetu państwa, a ich przepływ odbywa się poza oficjalnym obiegiem – tłumaczy mł. insp. Robert Sieradzki, zastępca dyrektora Centralnego Biura Śledczego Komendy Głównej Policji.

Cierpią na tym także uczciwi przedsiębiorcy, bo nie są w stanie konkurować cenowo z podmiotami działającymi z naruszeniem prawa. Na przykład, przemyt i nielegalna produkcja papierosów spowodowały, że w ciągu ostatnich 6 lat spadła ilość legalnej sprzedaży papierosów o ponad 23 mld sztuk, czyli o 1/3.

Szara strefa jest obecna w gospodarkach wszystkich krajów europejskich. Z raportu Instytutu Badań nad Gospodarką Rynkową wynika, że w Europie wynosi ona około 2,15 biliona euro.

STRUKTURA

Do szarej strefy zalicza się trzy rodzaje działalności: nielegalną, ukrytą i nieformalną. Pierwsza ma związek z popełnianiem przestępstw, które polegają m.in. na czerpaniu korzyści z nierządu, handlu narkotykami, a także na przemycie alkoholu i papierosów.

– To domena zorganizowanych grup przestępczych, których zwalczaniem zajmuje się Centralne Biuro Śledcze. Przestępczość ta powoduje duże straty Skarbu Państwa – wyjaśnia funkcjonariusz CBŚ KGP.

Działalność ukryta polega na zaniżaniu obrotów w legalnie działających firmach, żeby odprowadzić jak najmniej podatków. Ją ścigają przede wszystkim organy skarbowe, czyli urzędy skarbowe i urzędy kontroli skarbowej. Trzecia polega najczęściej na wykonywaniu pracy bez rejestracji działalności gospodarczej.

– Bardzo dotkliwe dla budżetu państwa są przestępstwa podatkowe, gdzie dochodzi do wyłudzania podatku VAT i uszczuplania akcyzy – mówi oficer CBŚ KGP, który zajmuje się zwalczaniem zorganizowanej przestępczości ekonomicznej.

PION PG i CBŚ

W Policji zwalczaniem szarej strefy zajmują się komórki do walki z przestępczością gospodarczą, które znajdują się w komendach wojewódzkich/stołecznej, powiatowych, miejskich, a także rejonowych. W KGP jest to Wydział dw. z Przestępczością Gospodarczą Biura Służby Kryminalnej.

– Jednym z wielu zadań policjantów z pionu PG jest operacyjne zbieranie informacji oraz prowadzenie postępowań przygotowawczych dotyczących naruszenia przepisów o charakterze gospodarczym, które znajdują się w ponad 100 aktach prawnych – mówi insp. Eligiusz Kubicki, zastępca dyrektora Biura Służby Kryminalnej.

Od stycznia do czerwca 2014 r. pion PG wszczął 50 184 postępowania przygotowawcze o przestępstwa gospodarcze, tj. o 784 więcej niż w analogicznym okresie 2013 r., natomiast zarzuty przedstawiono 20 594 podejrzanym, tj. o 362 więcej, niż w I półroczu 2013 r.

Najpoważniejszymi sprawami dotyczącymi przestępstw na szkodę interesów ekonomicznych RP zajmują się policjanci z Wydziału do zwalczania Zorganizowanej Przestępczości Ekonomicznej Centralnego Biura Śledczego KGP.

– Naszym najważniejszym celem w walce z przestępcami jest pozbawienie ich nielegalnych dochodów i odzyskanie pieniędzy, które stracił Skarb Państwa – stwierdza mł. insp. Robert Sieradzki.

W 2013 r. Policja zabezpieczyła od sprawców przestępstw na poczet przyszłych kar i roszczeń kwotę ponad 570 mln zł. W tym roku może to być kwota jeszcze większa, bo w pierwszym półroczu 2014 r. zabezpieczono w prowadzonych postępowaniach już ponad 423 mln zł, w tym CBŚ KGP ponad 220 mln zł.

SZKOLENIA I WSPÓŁPRACA

Z policyjnych statystyk wynika, że spada liczba przestępstw kryminalnych, a zwiększa się przestępstw gospodarczych. Oficer CBŚ tłumaczy, że wynika to ze zmiany charakteru przestępczości. Przestępcy zrozumieli, że przelewanie krwi jest zbyt ryzykowne, bo mogą trafić za kraty nawet na 25 lat. Za przestępstwa gospodarcze sankcje karne są mniejsze, a zysk dużo większy, niż na przykład za napady z bronią w ręku.

– Zmiana charakteru przestępczości wymusza, by policjanci ciągle się szkolili. Muszą nadążać za zmianami metod działania przestępców – uważa insp. Eligiusz Kubicki, zastępca dyrektora Biura Służby Kryminalnej.

Priorytetem jest organizowanie szkoleń oraz paneli dyskusyjnych, także z instytucjami zewnętrznymi, np. z Komisją Nadzoru Finansowego, Generalnym Inspektorem Informacji Finansowej, a także organami kontroli skarbowej.

– Ciągle zmieniające się przepisy, które regulują obrót gospodarczy, nie pozwalają „spocząć na laurach” – dodaje.

W Polce za walkę z szarą strefą odpowiedzialnych jest wiele instytucji. Dlatego konieczna jest ich współpraca.

– Tylko połączenie działań wszystkich służb pozwoli na skuteczne zwalczanie szarej strefy. Współpraca jest niezbędna. To jest gwarancja sukcesu w walce z tą przestępczością – podkreśla policjant z Centralnego Biura Śledczego.

Na początku 2014 r. prokurator generalny Andrzej Seremet, minister spraw wewnętrznych Bartłomiej Sienkiewicz i minister finansów Mateusz Szczurek podpisali porozumienie o współpracy, które ma doprowadzić do poprawy efektywności zapobiegania i zwalczania przestępczości gospodarczej tzw. białych kołnierzyków.

ARTUR KOWALCZYK
zdj. CBŚ KGP


Przestępczość węglowa

2014 r.

Funkcjonariusze CBŚ zatrzymali 10 osób zajmujących kierownicze stanowiska w jednej z największych w kraju spółek węglowych. Sprawa dotyczyła wyłudzeń podatku VAT na kwotę co najmniej 35 mln zł i wyprania ponad 22 mln zł, które pochodziły z przestępstw. Podczas działań funkcjonariusze zabezpieczyli gotówkę, samochody, kosztowne maszyny i nieruchomości o wartości ponad 24 mln zł. Podejrzanym postawiono zarzuty m.in. udziału w zorganizowanej grupie przestępczej, popełnienia przestępstw skarbowych, oszustw przy sprzedaży węgla, wyłudzenia podatku VAT i prania pieniędzy.

źródło: CBŚ KGP

Przestępczość hazardowa

2013 r.

826 przeszukań, 11 zatrzymanych osób, 1194 zabezpieczone terminale internetowe – to efekt akcji CBŚ i Służby Celnej, która była wymierzona w nielegalny hazard. W ciągu 24 godzin na terenie całego kraju funkcjonariusze przeszukali ponad 800 lokali gastronomicznych, salonów gier oraz stacji paliw i zabezpieczyli prawie 1200 terminali internetowych do gry o łącznej wartości około 9,5 mln zł. W akcję zaangażowanych było 2500 policjantów. Zatrzymano 11 osób podejrzanych o udział w zorganizowanej grupie przestępczej czerpiącej zyski z nielegalnego hazardu. Liderzy grupy przestępczej, serwisanci terminali i właściciele lokali mogli uzyskiwać nawet 150 milionów zł rocznie.

źródło: CBŚ KGP

Przestępczość papierosowa

2013 r.

• CBŚ i Wywiad Skarbowy Ministerstwa Finansów zabezpieczyli pod Warszawą prawie 9 mln sztuk papierosów i ponad 12 ton krajanki tytoniowej bez polskich znaków akcyzy. Zatrzymano 6 osób, które współpracowały ze sobą od kilkunastu miesięcy. Czarnorynkowa wartość przechwyconych wyrobów to blisko 11 mln zł.

• Na Dolnym Śląsku została zlikwidowana nielegalna fabryka papierosów, gdzie zabezpieczono 3,5 mln sztuk papierosów i 22 tony krajanki tytoniowej. Wartość towaru oraz uszczupleń podatku akcyzowego oszacowano na około 33 mln zł. W sprawie zatrzymano 6 osób. Grupa została rozbita przy współpracy policjantów z CBŚ oraz funkcjonariuszy Nadodrzańskiego Oddziału Straży Granicznej i Izby Celnej we Wrocławiu.

2014 r.

• Funkcjonariusze CBŚ i Izby Celnej zlikwidowali nielegalną fabrykę w Elblągu, w której zabezpieczyli prawie 4 mln podrabianych papierosów, ponad 7 ton krajanki tytoniowej, a także dwie kompletne linie produkcyjne. Wartość towaru i maszyn oszacowano na około 7,5 mln zł. W czasie akcji policjanci zatrzymali 14 osób, w tym 8 obywateli Paragwaju.

• Pod koniec lipca funkcjonariusze Centralnego Biura Śledczego i Izby Celnej w Krakowie zabezpieczyli około 100 ton krajanki tytoniowej oraz prawie 3 mln podrobionych papierosów. Ujawnili też dwie profesjonalne linie technologiczne do produkcji i paczkowania papierosów. Zabezpieczone komponenty i tytoń były nielegalnie sprowadzane z Europy Południowej, a – jak ustalono – produkt finalny miał trafić za zachodnią granicę Polski. Wartość rynkowa zatrzymanych nielegalnych papierosów wynosiła ponad 1,5 mln zł, a wartość rynkowa zabezpieczonej nielegalnej krajanki tytoniowej to około 60 mln zł. Policjanci zatrzymali sześć osób, którym przedstawiono zarzuty m.in. działania w zorganizowanej grupie przestępczej mającej na celu popełnianie przestępstw skarbowych.

źródło: CBŚ KGP