Zakres zadań tej komórki organizacyjnej jest ściśle ukierunkowany. Biuro przede wszystkim realizuje zadania związane z tworzeniem warunków do efektywnego wykrywania sprawców przestępstw popełnionych z wykorzystaniem nowoczesnych technologii teleinformatycznych. Jego funkcjonariusze i pracownicy nadzorują, koordynują i wspierają działania komend wojewódzkich i Komendy Stołecznej Policji ukierunkowane na zwalczanie cyberprzestępczości. Sami także prowadzą czynności operacyjno-rozpoznawcze, inicjują współpracę z organami administracji rządowej, sądami, prokuraturami, instytucjami państwowymi, a także podmiotami prywatnymi. Współdziałają też z Biurem Międzynarodowej Współpracy Policji w zakresie zadań pozostających we właściwości biura.

Jego funkcjonariusze pełnią służbę polegającą na koordynowaniu działań jednostek Policji w zakresie identyfikacji zagrożeń przestępstwami w sieci internet i ich zwalczania. Eksperci zatrudnieni w tej komórce prowadzą także konsultacje techniczne, inicjują i wspierają badania naukowe oraz ściśle współpracują z podmiotami krajowymi i zagranicznymi w celu rozpoznawania i implementowania nowoczesnych rozwiązań w walce z cyberprzestępczością.

SPRAWDZENI W DZIAŁANIU

Mimo raptem pięcioletniej działalności tzw. pion cyber prowadził już ponad sześć tysięcy (6380) spraw operacyjnych. Na przykład w 2018 r. funkcjonariusze Biura do Walki z Cyberprzestępczością KGP zrealizowali sprawę dotyczącą działalności grupy przestępczej składającej się głównie z obywateli Tajwanu, którzy przez dwa lata doprowadzili do niekorzystnego rozporządzenia mieniem wielu obywateli Chińskiej Republiki Ludowej. Z wykorzystaniem socjotechniki nakazywali przekazanie prywatnych środków finansowych do dyspozycji organów ścigania (w związku z rzekomo prowadzonymi wobec tych osób postępowaniami karnymi) i dokonanie przelewu na wskazane numery rachunków bankowych. Jednego dnia zatrzymano w okolicach Warszawy i Lublina 48 osób, wobec których Sąd Rejonowy Lublin-Zachód zastosował tymczasowy areszt na trzy miesiące.

Dwa lata później, w 2020 r., funkcjonariusze biura wraz z policją szwajcarską i Europolem zidentyfikowali i zlokalizowali na terenie Polski sześciu członków zorganizowanej grupy przestępczej, która od paru lat oferowała do sprzedaży bazy danych pochodzące z włamań do systemów informatycznych na całym świecie. Zatrzymania przeprowadzono na terenie pięciu województw ze wsparciem Wydziału dw. z Cyberprzestępczością KWP w Lublinie i pododdziałów kontrterrorystycznych. Decyzją sądu aresztowano członków grupy.

W tym roku członkowie biura rozbili zorganizowaną grupę przestępczą, która za pomocą skradzionych tożsamości założyła ponad 160 rachunków bankowych po uprzedniej ich weryfikacji w BIK-u. Grupa działała dwa lata. Przejąwszy ponad 140 tożsamości, dokonywała wyłudzeń towarów, kredytów oraz pożyczek gotówkowych. Wobec wszystkich pięciu zatrzymanych na terenie województwa łódzkiego członków grupy sąd zastosował środek zapobiegawczy w postaci tymczasowego aresztowania na trzy miesiące.

W okresie funkcjonowania pionu do walki z cyberprzestępczością – biura oraz wydziałów do walki z cyberprzestępczością komend wojewódzkich i Komendy Stołecznej Policji – tj. w latach 2017–2021 w wyniku realizowanych zadań zostało wszczętych 6380 postępowań przygotowawczych, w wyniku których ustalono 3238 podejrzanych – w stosunku do 626 został zastosowany środek zapobiegawczy w postaci tymczasowego aresztowania.

W tym miejscu należy zaznaczyć, że w samym 2021 r. w wyniku działań prowadzonych przez pion do walki z cyberprzestępczością zostało wszczętych 1085 postępowań przygotowawczych, w wyniku których ustalono 550 podejrzanych, a w stosunku do 114 zastosowano środek zapobiegawczy w postaci tymczasowego aresztowania.

WSPÓŁPRACA MIĘDZYNARODOWA

Podstawą pracy funkcjonariuszy biura są przede wszystkim szybka wymiana i zdobywanie informacji. Z uwagi na transgraniczny charakter przestępczości internetowej intensywnie współpracują z organami ścigania w innych państwach, głównie za pośrednictwem międzynarodowych organizacji policyjnych.

Jedną z nich jest EUROPOL (Agencja Unii Europejskiej ds. Współpracy Organów Ścigania) działający na obszarze UE. Do walki z przestępczością w sieci internetowej zostało powołane Europejskie Centrum ds. Cyberprzestępczości EC3 (European Cybercrime Center), w którym biuro ma swojego oficera. Głównym celem EC3 jest wzmacnianie działań na terenie Unii Europejskiej w trzech obszarach: strategii, kryminalistyki i czynności operacyjnych we współpracy policji państw europejskich (EMPACT). Biuro do Walki z Cyberprzestępczością KGP uczestniczy

w działaniach w ramach Analysis Project (pliki analityczne). Czynności operacyjne podzielono na cztery obszary: AP Cyborg, AP Terminal, AP Twins i AP Dark Web. Dwa pierwsze koordynowane są przez Polaków.

W ramach AP Cyborg są wspierane przedsięwzięcia z zakresu zwalczania przestępstw związanych z zagrożeniami systemowymi, czyli np. złośliwym oprogramowaniem, hackingiem, phishingiem, ransomware, kradzieżą tożsamości i oszustwami w internecie. Projekt w szczególności skupia się na cyberprzestępczości grup zorganizowanych, osiągających duże zyski z przestępstw. Z kolei działania w ramach AP Terminal koncentrują się na zwalczaniu przestępstw popełnianych z wykorzystaniem bezgotówkowych form płatności i przeciwdziałaniu tym przestępstwom. Skuteczna reakcja jest możliwa dzięki współpracy z organami regulacyjnymi płatności, takimi jak Europejski Bank Centralny i banki krajowe oraz sektor prywatny.

EC3 Europol przeprowadza z udziałem biura także cykliczne akcje globalne, np. European Money Mule Action (EMMA) czy Global Airlines Action Day (GAAD).

SZKOLENIA

Jedną z instytucji, której cel stanowi optymalizacja współpracy między ośrodkami szkoleniowymi policji państw członkowskich UE, jest CEPOL, czyli Agencja Unii Europejskiej ds. Szkoleń w Dziedzinie Ścigania. Polscy funkcjonariusze mają dzięki niej dostęp do wielopoziomowej platformy szkoleniowej służącej ustandaryzowanemu kształceniu instytucji porządku publicznego w zakresie zwalczania cyberprzestępczości. Mogą również studiować na Norweskiej Akademii Policyjnej w ramach umowy zawartej przez BdWzC KGP w zakresie współpracy na rzecz tworzenia oraz implementacji partnerskich programów edukacyjnych NCFI (Nordic Computer Forensics Investigators). Jednym z kierunków jest informatyka śledcza opierająca się na zdalnych systemach operacyjnych stosowanych w urządzeniach elektronicznych. Zajęcia odbywają się w języku angielskim, w formie e-learningu, z jednym tygodniowym zjazdem co semestr.

24/7

Jednym z rozwiązań legislacyjnych umożliwiających skuteczne zwalczanie przestępstw w sieci jest Konwencja Rady Europy o cyberprzestępczości sporządzona w Budapeszcie 23 listopada 2001 r., która dostosowuje i wzmacnia, istniejące w prawie krajowym, mechanizmy przeciwdziałające cyberprzestępczości. W ramach konwencji zostały wyznaczone punkty kontaktowe funkcjonujące w systemie „24/7”, których zadaniem jest wspieranie partnerów zagranicznych w szybkim zabezpieczaniu danych teleinformatycznych bądź internetowych dotyczących postępowań prowadzonych na świecie i w Polsce. Uprawniony przedstawiciel i Sekcja Obsługi Całodobowej Wydziału Rozpoznania BdWzC KGP kierują wnioski do właściwego punktu kontaktowego, by „zamrozić” niezbędne dane. Kolejnym etapem jest przesłanie dokumentów od strony występującej z wnioskiem. Na ich mocy zabezpieczone dane zostaną ujawnione. Przestępstwa skatalogowane, które zostały zawarte w konwencji, dotyczą m.in. nielegalnego przechwytywania danych, oszustw komputerowych, naruszania integralności systemu, zmian w danych informatycznych, zachowań związanych z pornografią dziecięcą z wykorzystaniem systemu informatycznego oraz komercyjnego naruszania praw autorskich.

Sekcja Obsługi Całodobowej Wydziału Rozpoznania BdWzC KGP pełni służbę w systemie 24/7. Obsługuje zdarzenia bieżące związane z siecią internet, wspomaga wydziały do walki z cyberprzestępczością i inne piony w kraju w sytuacjach związanych z zagrożeniem zdrowia i życia czy innymi sytuacjami nadzwyczajnymi.

Dużą część pracy sekcji stanowią ustalenia związane z informacjami otrzymywanymi od fundacji i stowarzyszeń współpracujących z biurem, Biurem Rzecznika Praw Dziecka czy największych międzynarodowych portali społecznościowych i internetowych. Od 2017 r. przeprowadzili łącznie ponad dwa tysiące ustaleń teleinformatycznych, w tym średnio 80 proc. w trybie „Emergency”.

Funkcjonariusze SOC natychmiast reagują na uzyskane informacje o użytkownikach, którzy za pośrednictwem sieci internet informują o chęci odebrania sobie życia. Dzięki współpracy z operatorami sieci komórkowych, dostawcami internetu oraz współpracy międzynarodowej (Facebook, Google, Twitter, Instagram) ustalają dane osobowe, które następnie przekazują dyżurnemu właściwej komendy rejonowej/powiatowej/miejskiej Policji celem podjęcia stosownych dalszych czynności.

Ciężka i wzorowa służba funkcjonariuszy tej sekcji została nagrodzona. Decyzją Prezydenta RP z 29 czerwca 2020 r. wszyscy służący w niej policjanci zostali odznaczeni Brązowym Krzyżem Zasługi.

CO BĘDZIE JUTRO?

Obecnie w pionie do walki z cyberprzestępczością KWP/KSP łączna liczba etatów mundurowych obejmuje 328 funkcjonariuszy i 34 pracowników. Ale powstał już projekt powołania Centralnego Biura Zwalczania Cyberprzestępczości, które ma być znacznie większe i skuteczniejsze w działaniu. Koncepcja zakłada bowiem podniesienie liczby etatów mundurowych w całym pionie do 1800.

Powstaniu centralnej instytucji zwalczającej szeroko rozumianą przestępczość cybernetyczną przyświeca wiele celów. Oczekuje się, że dzięki niemu możliwe będą: skuteczniejsze zwalczanie przestępczości bezpośrednio zagrażającej życiu i zdrowiu ludzkiemu (np. porwania dla okupu, deklaracje samobójcze), zmniejszenie czasu reakcji na dokonane lub planowane zdarzenie przestępcze, zwiększenie potencjału wykrywczego i skrócenie czasu wykonywania zadań. Poprawią się też warunki pracy, bowiem obecne warunki lokalowe utrudniają współdziałanie już istniejących wydziałów, rozproszonych po całej Warszawie. Zmienić się ma także podległość wydziałów działających w KWP/KSP, nad którymi biuro ma jedynie nadzór merytoryczny, co utrudnia realizację zadań związanych z przestępczością internetową. Komendant Główny Policji decyzją z 13 maja 2021 r. powołał także zespół do opracowania założeń projektu inwestycyjnego dotyczącego budowy m.in. nowej siedziby biura w Warszawie. Projekt zakłada powstanie nowoczesnej siedziby wyposażonej w najnowszy sprzęt i oprogramowanie.

Obecnie jest prowadzony proces legislacyjny projektu ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z powołaniem Centralnego Biura Zwalczania Cyberprzestępczości.

insp. Mariusz Lenczewski

dyrektor

Biura do Walki z Cyberprzestępczością KGP