Kamień pamięci

Idea postawienia obelisku upamiętniającego policjantów poległych w służbie Rzeczypospolitej Polskiej zrodziła się na początku 2018 r. podczas spotkania Zarządu Wojewódzkiego NSZZP województwa kujawsko-pomorskiego. Policyjni związkowcy podjęli uchwalę o sfinansowaniu przedsięwzięcia z własnego budżetu, a KWP w Bydgoszczy wsparła jego organizację. Wspólnie uzgodniono również umiejscowienie obelisku przed nowo wyremontowaną siedzibą komendy miejskiej przy ul. Chodkiewicza w Bydgoszczy. Ważący blisko tonę granitowy obelisk przypomina strukturą oraz wyglądem ścięte drzewo symbolizujące gwałtownie przerwane życie. Pomnik gotowy był już w ubiegłym roku, jednak pandemia pokrzyżowała plany zorganizowania uroczystości jego odsłonięcia. Teraz było to możliwe.

Uroczystość odsłonięcia Kamienia Pamięci ku czci Poległych Policjantów w Służbie Rzeczypospolitej Polskiej z terenu województwa kujawsko-pomorskiego odbyła się 1 października 2021 r. Uczestniczyli w niej m.in.: komendant wojewódzki Policji w Bydgoszczy nadinsp. Piotr Leciejewski, wicemarszałek województwa kujawsko-pomorskiego Zbigniew Ostrowski, przewodniczący Zarządu Głównego NSZZP Rafał Jankowski wraz z wiceprzewodniczącym Andrzejem Szarym oraz dyrektor Biura Edukacji Historycznej – Muzeum Policji KGP podinsp. Krzysztof Musielak. Pomysłodawców i współorganizatorów przedsięwzięcia reprezentował Piotr Kujawa, przewodniczący ZW NSZZP woj. kujawsko-pomorskiego.

Uroczystego odsłonięcia obelisku dokonał komendant wojewódzki Policji w Bydgoszczy nadinsp. Piotr Leciejewski, któremu asystowali wspomniani już Rafał Jankowski oraz podinsp. Krzysztof Musielak. Kapelan KWP w Bydgoszczy ksiądz prałat Stanisław Kotowski poświęcił Kamień Pamięci. Złożenie kwiatów przed nowym miejscem pamięci zakończyło uroczystość.

Dwie wystawy

11 października br. do Torunia zawitała wędrująca po Polsce wystawa „Państwowy Korpus Bezpieczeństwa – Policja Polskiego Państwa Podziemnego w dokumentach”. Ekspozycję przygotowaną przez Biuro Edukacji Historycznej – Muzeum Policji KGP we współpracy z Urzędem ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych oraz Archiwum Akt Nowych otwarto przed Muzeum Twierdzy Toruń, które jest jednym z oddziałów Muzeum Okręgowego w Toruniu. Na uroczystość otwarcia ekspozycji, którą zaszczyciło wielu znamienitych gości, przybyła także młodzież z klasy o profilu policyjnym II LO w Toruniu.

O wystawie, która w ubiegłym roku rozpoczęła peregrynację po wszystkich garnizonach Policji, pisaliśmy już na naszych łamach. Przypomnijmy więc tylko, bo to historia ciągle mało znana, że PKB był konspiracyjną policją działającą podczas II wojny światowej w okupowanej Polsce. Podlegał funkcjonującej w podziemiu Delegaturze Rządu na Kraj, czyli naczelnemu organowi władzy administracyjnej, która była przedstawicielstwem Rządu RP na uchodźstwie. Z formacji kadrowej stopniowo przeradzał się w prężną, zakonspirowaną policję delegacką. Tworzono struktury odpowiadające przedwojennemu uszeregowaniu jednostek Policji Państwowej.

W PKB działało wielu przedwojennych funkcjonariuszy PP, którzy w czasie wojny zostali pod przymusem wcieleni do tzw. Policji Polskiej Generalnego Gubernatorstwa, za co spotykały ich szykany ze strony ludzi postronnych, a za odmowę groziły więzienie i śmierć ze strony Niemców. Represje stosowano nie tylko w okresie okupacji, ale również po wojnie. Zdarzało się, że członkom PKB stawiano nawet zarzuty kolaboracji z okupantem. Wystawa ukazuje członków formacji, którzy na co dzień zwalczali pospolite przestępstwa i społeczne patologie, a jednocześnie byli zaangażowani w walkę z okupantem. Pokazuje tych, którzy z narażeniem życia infiltrowali niemiecki aparat bezpieczeństwa, zdobywali informacje operacyjne, by skutecznie rozpracowywać wroga; tych, którzy ostrzegali, a wręcz ukrywali zagrożonych aresztowaniem i eksterminacją, zwalczali szmalcownictwo i bandytyzm – nierzadko likwidując sprawców „na miejscu”. Stanowili zatem zbrojne narzędzie będącego fenomenem wśród państw znajdujących się pod okupacją niemiecką, Polskiego Państwa Podziemnego, w ramach którego istniały tajne instytucje polityczne, administracyjne oraz sądownicze, zachowujące namiastkę niepodległego bytu.

Uzupełnieniem ekspozycji, którą można było zwiedzać do końca października, stanowiła wystawa „Policja Państwowa 1919–1939” przygotowana przez Instytut Pamięci Narodowej. Obie prezentacje zostały wzbogacone o eksponaty udostępnione przez Komendę Wojewódzką Policji w Bydgoszczy: krzesło do zdjęć sygnalitycznych z podstawą i aparatem analogowym, jednostki broni oraz replikę munduru policyjnego z czasów międzywojennych. Podczas wystawy była także możliwość spotkania z autorami publikacji „Martyrologia policjantów Policji Państwowej województwa pomorskiego”, podinsp. Jackiem Pawłowskim i insp. Pawłem Zawadą.

Monika Chlebicz

P.Ost.

zdj. KWP w Bydgoszczy