Podczas odwiedzin grobów na naszych cmentarzach warto się rozejrzeć wokoło i dostrzec tych, o których świat zapomniał, a przecież oni tu żyli, pracowali – służyli, dawali innym przykład przez bohaterstwo i ofiarność. Niech prośba wyrażona szeptem w słowach „wieczne odpoczywanie…” stanie się wyrazem naszej życzliwej pamięci.
W roku 80. rocznicy zbrodni katyńskiej warto pochylić się nad grobami policjantów. Na wielu cmentarzach – nie tylko w Polsce, ale i za granicą – na dawnych Kresach II Rzeczypospolitej, zachowały się jeszcze nagrobki tych wyjątkowych ludzi, dla których marzenie o wolnej Polsce przekładało się na walkę, ofiarę i cierpienie.
Z OCZU WASZYCH NIE TRWOGA…
Istotę troski o groby polskich policjantów II Rzeczypospolitej doskonale oddaje krótki fragment przemówienia ks. Wyrębowskiego podczas nabożeństwa za dusze poległych policjantów, wygłoszonego przez duchownego w 1926 r. Czy jego, jakże wymowne, słowa, nie pozostają aktualne do dziś?
[…] Drodzy policjanci! Oddajecie towarzyszom broni dziś […] hołd i cześć za ich ofiarną służbę i ciche bohaterstwo. Któż z Was może być pewnym, że Was, tu obecnych, to samo nie spotka dziś czy jutro? A jednak z oczu waszych nie trwoga, nie bojaźń, a siła ducha i hart bije. Ceni w Was to społeczeństwo całe.
[…] Nie sądźcie, że ofiara poległych policjantów pójdzie na marne. Przeniknie ona do świadomości obywateli i uczyni ich lepszymi, wołając do nas wszystkich: jeśli oni umieli umrzeć dla Polski, to Wy nauczcie się żyć dla Niej. Szacunek dla Waszych mundurów w społeczeństwie rośnie, pogłębia się i staje się trwałym w narodzie […]”.
PAMIĘTAJMY
Cmentarze to niezwykle ważny element dziedzictwa kulturowego, otaczany opieką ze strony państwa, ale także i organizacji pozarządowych. Szczególnej ochrony wymagają zwłaszcza nekropolie znajdujące się poza granicami Polski. Prace konserwatorskie i porządkowe prowadzone na zabytkowych polskich cmentarzach oraz przy polskich grobach cywilnych i wojskowych są finansowane ze środków zarówno Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Instytutu Pamięci Narodowej, jak i stowarzyszeń, organizacji społecznych czy osób prywatnych. Warto w tym miejscu wspomnieć o działaniach podejmowanych przez Zarząd Główny NSZZ Policjantów – Zespół ds. Opieki Nad Grobami i Pamięci o Policjantach, Związek Piłsudczyków RP na Białorusi czy Stowarzyszenie Opieki nad Grobami Policjantów na Wschodzie, ale też przez pojedynczych funkcjonariuszy.
W znanym powszechnie wyimku poetyckim Cypriana Kamila Norwida Ojczyzna to ziemia i groby. Narody, tracąc pamięć, tracą życie można – bez obawy o utratę sensu tego przesłania – odnieść te słowa do naszej policyjnej formacji, która nie tylko stanowi określoną zbiorowość czy grupę społeczną, ale i międzypokoleniowy most łączący przeszłość i przyszłość. Tych, którzy odeszli, z tymi, którzy przyjdą po nas. Jeżeli zatem chce się poznać, ale i współtworzyć historię naszej formacji, to należy pójść na cmentarze, na których spoczywają „ofiary obowiązku” – nasze Koleżanki i Koledzy, którzy rotę policyjnego ślubowania wypełnili do końca. Bardzo łatwo przychodzi bowiem właśnie tam przekonać się o prawdziwości słów Zbigniewa Herberta: Masz mało czasu, trzeba dać świadectwo.
Dlatego nie może być nigdy dość powtarzania, że jeżeli sami nie potrafimy dać świadectwa o naszych zmarłych, nie potrafimy przekazać innym potrzeby troski o zachowanie tego właśnie świadectwa pamięci – to nie liczmy na to, że ci, którzy zastąpią nas w łańcuchu pokoleń, będą pamiętali o naszym. Pamiętajmy o zmarłych funkcjonariuszach przede wszystkim dlatego, że bez ich wspólnego trudu polska Policja nie byłaby tym, czym jest dzisiaj.
Byłoby zatem czymś zgoła nielicującym z pojęciem honoru i służby, które od wieków związane z naszą kulturą i historią (konstytuujące naszą państwowość), gdyby polska Policja, spadkobierczyni ponad 100-letniej tradycji, nie potrafiła zadbać o pamięć tych, którzy przez dziesięciolecia budowali jej pozycję w niepodległej Polsce.
Niech więc symbolem naszej policyjnej pamięci staną się słowa wyryte na obelisku w kwaterze Policji Państwowej cmentarza w Wilejce (obecnie Białoruś):
Cześć wam Rycerze tutaj pogrzebani
Hen na rubieżach Rzeczypospolitej,
Co broniąc ludu padli postrzelani
Brocząc krwią z piersi ranami okrytej.
Cześć Tym rycerzom Policji Państwowej,
Co tu przyszedłszy w pełni życia sile
Zmarli i leżą w ziemicy kresowej
W nieznanej swojim najbliższym mogile.
Śpijcie w tych grobach w spokoju nietrwożnie
Prawa Polskiego dzielni bohaterzy
Ty zaś przechodniu pomódl się pobożnie
Za męczenników żołnierzy.
Koledzy
JERZY PACIORKOWSKI
Biuro Edukacji Historycznej – Muzeum Policji KGP
zdj.unplash