Aby sprostać społecznym oczekiwaniom, policjanci są szkoleni w zakresie udzielania pierwszej pomocy. Pasjonaci doskonalą swoje umiejętności ratownicze podczas szkoleń w zakresie kwalifikowanej pierwszej pomocy, szkoleń specjalistycznych, a niektórzy nawet podejmują studia medyczne. Prawidłowe rozumienie znaczenia pojęcia pierwszej pomocy, kwalifikowanej pierwszej pomocy oraz medycznych czynności ratunkowych pozwoli zrozumieć funkcjonujący w Polsce system udzielania pomocy medycznej i organizację szkolenia policjantów w tym zakresie.

Definicje te wyjaśnia ustawa z 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym (Dz.U. z 2019 r. poz. 993, z późn. zm.).

PIERWSZA POMOC

Pod pojęciem pierwszej pomocy należy rozumieć czynności wykonywane przez przygodnych świadków zdarzenia wobec osoby znajdującej się w stanie zagrożenia zdrowia lub życia. Czynności te są oparte na prostych schematach postępowania z wykorzystaniem (lub bez) powszechnie dostępnego sprzętu medycznego (środki ochrony osobistej, środki opatrunkowe), również z użyciem zewnętrznego zautomatyzowanego defibrylatora (A.E.D.). Wśród nich wymienić można: zabezpieczenie miejsca zdarzenia, prostą ocenę czynności życiowych (przytomność, oddech), tamowanie krwotoków, prowadzenie resuscytacji krążeniowo-oddechowej czy ułożenie w pozycji bocznej. Co istotne, obowiązek prawny udzielania pierwszej pomocy, wynikający z art. 162 kodeksu karnego, jest powszechny, bez względu na posiadaną w tym zakresie wiedzę i umiejętności.

Mając na uwadze odstęp czasowy od zaistnienia stanu zagrożenia życia do momentu uzyskania zaawansowanej pomocy medycznej oraz uwarunkowania biologiczne, prawidłowe rozpoznanie stanu poszkodowanego, wdrożenie adekwatnego działania (w tym zautomatyzowanej defibrylacji) w ramach pierwszej pomocy stanowią najważniejsze ogniwa tzw. łańcucha przeżycia (ryc. 1) i znacząco wpływają na rokowania.

MEDYCZNE CZYNNOŚCI RATUNKOWE

Zaawansowaną formą pomocy medycznej w warunkach przedszpitalnych realizowaną przez jednostki systemu (zespoły ratownictwa medycznego) są medyczne czynności ratunkowe wykonywane przez wybranych przedstawicieli zawodów medycznych. Zakres świadczeń wykonywanych przez lekarzy, pielęgniarki i ratowników medycznych w ramach obowiązków zawodowych określają przepisy regulujące wymienione profesje. Uprawnienia do wykonywania medycznych czynności ratunkowych nabywa się jedynie w toku kształcenia zawodowego. Zatem nie ma możliwości uzyskania tytułu ratownika medycznego po ukończeniu choćby wielogodzinnego, rozbudowanego kursu lub szkolenia.

KWALIFIKOWANA PIERWSZA POMOC

Swoistym łącznikiem między pierwszą pomocą i medycznymi czynnościami ratunkowymi jest poziom kwalifikowanej pierwszej pomocy. Zakres czynności określa tu ustawa o państwowym ratownictwie medycznym i obejmuje prowadzenie resuscytacji krążeniowo-oddechowej, przyrządowej i bezprzyrządowej, tlenoterapię, tamowanie krwotoków, zaopatrywanie ran i stabilizację urazów, zapewnienie komfortu termicznego, psychicznego i postępowanie przeciwwstrząsowe, metody ewakuacji oraz przeprowadzanie segregacji medycznej podczas zdarzeń masowych. Czynności te wykonywane są przez ratowników, tj. osoby zdolne do czynności prawnych, posiadające odpowiedni stan zdrowia, które ukończyły minimum 66-godzinne szkolenie w zakresie kwalifikowanej pierwszej pomocy zakończone pozytywnie zaliczonym egzaminem. Ratowników najczęściej możemy spotkać w strukturach jednostek współpracujących z systemem, tj. w Państwowej Straży Pożarnej, w Ochotniczej Straży Pożarnej, w Policji, w jednostkach ochotniczych (GOPR, WOPR, TOPR, PCK).

O ile pierwsza pomoc i medyczne czynności ratunkowe rozumiane są raczej intuicyjnie, to interpretacja kwalifikowanej pierwszej pomocy może niekiedy sprawiać trudności. Często błędnie ratowników (w zakresie kwalifikowanej pierwszej pomocy) określa się mianem ratowników medycznych. Kursy kwalifikowanej pierwszej pomocy nazywa się kursami ratownictwa medycznego. Prawidłowe rozumienie wyjaśnionych pojęć, znajomość zakresu wykonywanych czynności oraz wiedza w zakresie zasad zdobywania poszczególnych uprawnień wydają się być istotne z punktu widzenia przełożonych oraz osób zajmujących się doskonaleniem zawodowym policjantów.

st. sierż. WIKTOR FEDORCZUK

Wydział Doboru i Szkolenia KWP we Wrocławiu