Efektem działań funkcjonariuszy CBŚP było m.in.: wyeliminowanie 187 grup przestępczych, zatrzymanie 1763 osób podejrzanych, które usłyszały zarzut udziału w zorganizowanej grupie przestępczej, zabezpieczenie u przestępców mienia o wartości ponad 853 milionów złotych (prawie o 25 procent więcej niż w roku poprzednim) czy odebranie im 11 ton (pięciokrotnie więcej niż w roku 2017) różnego rodzaju środków odurzających i substancji psychoaktywnych.
To tylko niektóre dające się ująć w statystykę ubiegłoroczne sukcesy Centralnego Biura Śledczego Policji.
SUKCES TO DZIEŁO ZBIOROWE
Przez ostatnie trzy lata Centralnym Biurem Śledczym Policji kierował nadinsp. Kamil Bracha, obecnie zastępca komendanta głównego Policji nadzorujący pion kryminalny.
– Tak dobre wyniki pracy CBŚP są niewątpliwie konsekwencją planu przyjętego trzy lata temu. W kierownictwie CBŚP podjęliśmy wówczas decyzję, że wracamy do korzeni i biuro będzie zajmowało się tylko najpoważniejszymi sprawami dotyczącymi przestępczości zorganizowanej. W efekcie nasi policjanci zostali odciążeni od drobnych spraw, a ukierunkowani na duże śledztwa i rozbijanie dużych, zorganizowanych grup przestępczych – mówi nadinsp. Kamil Bracha.
Komendant podkreśla, że żaden sukces CBŚP nie jest efektem jednej udanej, skutecznej akcji. Sprawy prowadzone przez CBŚP są wielowątkowe, skomplikowane i wymagają czasu. Rozpracowanie zorganizowanej grupy przestępczej trwa miesiącami, czasem nawet latami. Trzeba ustalić jej członków, rozpoznać, jakie pełnią role, jakie mają powiązania, jakie majątki, jakie metody działania itp. Sprawę prowadzi zwykle stała, kilkuosobowa grupa funkcjonariuszy operacyjnych i tzw. procesowców, którzy na różnych etapach współpracują z wieloma innymi policjantami, zajmującymi się np. analizą kryminalną, odzyskiwaniem mienia, poszukiwaniami. W wielu przypadkach korzystają też z pomocy ekspertów spoza Policji, np. biegłych księgowych czy analityków bankowych.
Funkcjonariuszom CBŚP pomagają policjanci innych służb z komend wojewódzkich i miejskich, a w wielu sprawach także partnerzy z zagranicy. W efekcie przy jednej sprawie w ciągu kilku czy kilkunastu miesięcy pracuje rotacyjnie kilkadziesiąt, a bywa, że nawet i kilkaset osób.
– Bez współpracy z nimi wszystkimi, a także bez korzystania z kontaktów międzynarodowych nie moglibyśmy mówić o tonach przejętych narkotyków czy o milionach zabezpieczonego w ubiegłym roku mienia należącego do podejrzanych – mówi nadinsp. Bracha.
Przykładem znakomitej współpracy może być sprawa dotycząca wyłudzenia podatku VAT w obrocie paliwami, w której zarzuty postawiono 25 podejrzanym. Zgromadzony materiał umożliwił dotarcie do środków finansowych, które mieli na kontach bankowych w rajach podatkowych, m.in. w Szwajcarii czy Księstwie Lichtenstein. Do tej pory zabezpieczono w tej sprawie ponad 235 mln zł.
DOBRY MATERIAŁ DOWODOWY
Najbardziej dotkliwą karą dla przestępców jest utrata majątku. Policjanci dobrze to wiedzą, dlatego w ujawnianie, a potem w zabezpieczanie przestępczego mienia wkładają wiele wysiłku i zaangażowania. Efekty są z roku na rok lepsze. Niewątpliwie pomagają w tym przepisy, w tym o konfiskacie rozszerzonej, oraz bardzo dobra współpraca z prokuraturą.
– Naszym głównym partnerem jest pion PZ Prokuratury Krajowej oraz prokuratury regionalne i okręgowe. Uważam, że osiągnęliśmy bardzo wysoki poziom współpracy z prokuratorami. Mamy wspólny cel, jakim jest nie tylko wyeliminowanie grup przestępczych, przejęcie jak największej liczby narkotyków czy broni, ale także pozbawienie przestępców ich majątków. Wspólnie skutecznie zwalczamy przestępczość zorganizowaną, a statystyki tak naprawdę piszą się same – mówi nadinsp. Kamil Bracha.
Rekordowa w ubiegłym roku liczba ponad 3800 osób podejrzanych, którym postawiono zarzuty dotyczące udziału lub kierowania zorganizowaną grupą przestępczą, świadczy o wysokiej jakości zgromadzonego materiału dowodowego. Przyjęcie zasady, że CBŚP skupia się na sprawach, które są w jego właściwości rzeczowej, spowodowało, że daną sprawą może zajmować się więcej policjantów, a to przynosi nie tylko dobry materiał dowodowy, ale również skraca czas prowadzonego śledztwa.
TONY TOWARU
Narkotyki od dawna są jednym z głównych źródeł dochodu grup przestępczych. Ostatnio coraz częściej polskie i międzynarodowe grupy przemycają je m.in. z Ameryki Południowej do Europy, w tym głównie na Wyspy Brytyjskie, do krajów skandynawskich, ale także do Polski.
Policjanci CBŚP nieustająco depczą im po piętach, przeprowadzając wiele skutecznych akcji. Ilość narkotyków i prekursorów odebrana przestępcom w ubiegłym roku liczy się już nie w kilogramach, lecz w tonach, a w realizację kilku największych przedsięwzięć tego typu zaangażowanych było setki funkcjonariuszy z różnych państw. W jednej z takich spraw na terenie Polski zabezpieczono ponad 3 tony haszyszu i 0,5 tony pre-prekursora APAA, a w Holandii przejęto 3,6 tony haszyszu i 2,5 tony pre-prekursora APAA. Do sprawy zatrzymano 8 osób. Funkcjonariusze CBŚP współpracowali z agentami DEA i pakistańskimi organami ścigania. W innej sprawie na terenie Polski, Holandii i Belgii policje tych krajów przeprowadziły w tym samym czasie akcję, w wyniku której rozbita została międzynarodowa grupa przestępcza, zlikwidowane 5 laboratoriów narkotyków syntetycznych i plantację konopi oraz ujawniono miejsca składowania wielu ton odczynników chemicznych służących do produkcji narkotyków syntetycznych.
W sumie w 2018 r. policjanci CBŚP wyeliminowali z rynku 11 ton różnego rodzaju narkotyków, zlikwidowali 22 laboratoria narkotyków syntetycznych i 40 profesjonalnych plantacji konopi indyjskich. Zlikwidowali też 19 fabryk papierosów (w 2017 r. – 12) oraz 22 (w 2017 r. – 20) miejsca, gdzie produkowano krajankę tytoniu.
Grupy przestępcze coraz częściej szukają zysku w produkcji oraz przemycie broni palnej i materiałów wybuchowych. Nielegalne materiały pirotechniczne i wybuchowe są wytwarzane w Polsce albo sprowadzane z krajów azjatyckich, a końcowymi odbiorcami są obywatele państw UE. Ten proceder został przerwany pod koniec minionego roku dzięki wspólnym międzynarodowym działaniom prowadzonym w kilku państwach. W jednej z takich akcji ujawniono i zabezpieczono ponad 80 ton materiałów wybuchowych oraz zatrzymano ponad 80 osób. W ubiegłym roku odebrano też przestępcom 391 sztuk broni palnej.
Coraz lepsza jest wykrywalność – 52 proc. (w 2017 – 39 proc.) fałszywych zgłoszeń o podłożeniu ładunków wybuchowych. Zaznaczyć należy również olbrzymi spadek liczby obiektów ewakuowanych w takich sytuacjach. W wyniku wydanej przez CBŚP trafnej oceny wiarygodności informacji, bez ewakuacji pozostały 192 obiekty na 286 zagrożonych. Jest to efekt szkoleń z zakresu zasad postępowania w przypadku informacji o urządzeniu wybuchowym w obiekcie użyteczności publicznej, jakie Wydział do Zwalczania Aktów Terroru CBŚP prowadzi dla podmiotów zewnętrznych.
WSPÓŁPRACA MIĘDZYNARODOWA
Transgraniczny charakter przestępczości zorganizowanej narzuca konieczność prowadzenia ścisłej współpracy między służbami, instytucjami i ich zagranicznymi odpowiednikami w ramach Unii Europejskiej oraz agencji międzynarodowych. W 2018 roku policjanci CBŚP przygotowali i przeprowadzili w Polsce 100 spotkań roboczych z funkcjonariuszami innych państw oraz uczestniczyli w 143 spotkaniach operacyjnych i roboczych poza granicami kraju, w tym w 65 spotkaniach w siedzibie Europolu. Większość działań podejmowanych ze służbami zagranicznymi CBŚP prowadziło przy wsparciu tej agencji.
Rosnąca liczba spraw prowadzonych z zagranicznymi partnerami spowodowała, że niezbędne stało się utworzenie stanowiska oficera łącznikowego CBŚP w polskim biurze łącznikowym przy Europolu. Efekty kilkunastu miesięcy pracy tego oficera oraz ogromne zainteresowanie współpracą spowodowały, że kierownictwo CBŚP wystąpiło do komendanta głównego Policji o zgodę na delegowanie kolejnego funkcjonariusza CBŚP do polskiego biura przy Europolu. Na co dzień CBŚP utrzymuje również stały kontakt z oficerami łącznikowymi innych państw akredytowanymi przy ambasadach w Polsce oraz z siecią polskich oficerów łącznikowych za granicą.
W minionym roku, tak jak i w latach poprzednich funkcjonariusze CBŚP najczęściej współpracowali z państwami graniczącymi z Polską, czyli z Niemcami, Czechami, Słowacją czy Ukrainą, ale też kontynuowali współdziałanie ze służbami z Holandii, Hiszpanii, Wielkiej Brytanii czy krajami skandynawskimi.
– Warto podkreślić, że naszymi stałymi partnerami w walce ze zorganizowaną przestępczością międzynarodową są agenci FBI i DEA. Współpraca z nimi nie ogranicza się tylko do rozpracowywania grup, ale też do podejmowania działań w sytuacjach zagrożenia życia ludzkiego, czego przykładem może być uratowanie Polki porwanej w RPA. Z naszymi zagranicznymi partnerami nie tylko wymieniamy się informacjami, analizujemy sytuację, ale także korzystamy ze wspólnych doświadczeń i wzajemnie się szkolimy. Często to właśnie my jesteśmy proszeni o przeprowadzenie szkoleń, zaprezentowanie swoich umiejętności czy wypracowanej taktyki działań – mówi insp. Adam Cieślak zastępca komendanta CBŚP.
NOWE OBSZARY PRZESTĘPCZEJ AKTYWNOŚCI
Nowością na polskim rynku przestępczym jest pojawienie się substancji syntetycznych, tzw. opioidów (fentanyle), które nawet w minimalnej ilości stanowią ogromne zagrożenie dla życia.
Coraz to nowe mechanizmy pojawiają się w przestępczości o charakterze ekonomicznym.
– Rośnie aktywność międzynarodowych grup przestępczych w obszarze rynku finansowego, zwłaszcza kapitałowo-inwestycyjnego. Są to głównie oszustwa na rynku forex oraz oszustwa za pomocą innych, prowadzonych bez zezwolenia KNF, platform inwestycyjnych. Pranie pieniędzy również odbywa się nowymi sposobami, z wykorzystaniem walut wirtualnych oraz nowych technologii finansowych usług elektronicznych (FinTech – FinTec), jak np. REVOLUT. Wzrasta też liczba prowadzonych śledztw dotyczących defraudacji środków z budżetu UE i nie maleje liczba spraw dotyczących wyłudzania podatku VAT – mówi insp. Cieślak.
CBŚP – SŁUŻBA DLA NAJLEPSZYCH
Kierownictwo CBŚP podkreśla, że tu przyjmowani są najlepsi i najbardziej doświadczeni policjanci. Służba jest trudniejsza niż gdzie indziej, ale też grupy zaszeregowania nieco wyższe, łatwiejszy rozwój zawodowy czy możliwość ukończenia WSPol. w Szczytnie i zostania oficerem. Liczba wakatów w CBŚP jest znacznie mniejsza niż w całej Policji, wynosi zaledwie 4 proc.
– Stale walczymy o podniesienie parametrów finansowych, dysponujemy także dodatkiem specjalnym. Mamy świadomość, że aspekt finansowy daleki jest od oczekiwań. Dysponujemy funduszem premiowym, ale także staramy się skorzystać z funduszu komendanta głównego Policji. W 2018 roku w CBŚP przyznaliśmy niemal 5,5 tys. nagród motywacyjnych, na łączną kwotę ponad 4,5 mln zł. Wysokość premii uzależniona jest od skali skomplikowania prowadzonej przez policjanta sprawy. W miarę możliwości staramy się też systematycznie podnosić niektóre parametry finansowe etatów CBŚP. W minionym roku udało się podwyższyć składniki uposażenia 862 funkcjonariuszom, czyli prawie połowie zatrudnionych – mówi insp. Adam Cieślak.
Ubiegłoroczne wyniki pracy Centralnego Biura Śledczego Policji są naprawdę imponujące. Sukcesy cieszą, dają ludziom satysfakcję z pracy, mają wpływ na atmosferę w zespole. Ale zarówno kierownictwo, jak i funkcjonariusze mają świadomość, że to nie znaczy, że nie można czegoś jeszcze w ich pracy ulepszyć i poprawić. Największą potrzebą jest wzmocnienie etatowe, bo więcej policjantów, to skuteczniejsze zwalczanie przestępczości. Kierownictwu marzy się wzmocnienie zespołu obserwacji, rozwinięcie zespołu analizy kryminalnej, jeszcze większa skuteczność odzyskiwania mienia dzięki stworzeniu dodatkowych zespołów i komórki do ujawniania składników majątkowych.
– Sukcesy cieszą, ale przede wszystkim mobilizują – mówi współtwórca ubiegłorocznych wyników, zastępca komendanta głównego Policji nadinsp. Kamil Bracha.
ELŻBIETA SITEK