Organizatorem konferencji były: Biuro Międzynarodowej Współpracy Policji KGP, Wojskowy Instytut Techniczny Uzbrojenia i Stowarzyszenie Ekspertów Bezpieczeństwa RP. Wydarzenie patronatem honorowym objął Komendant Główny Policji. Uczestnicy konferencji przez dwa dni dyskutowali o tym, jakie nowe zagrożenia pojawiają się w obszarze transgranicznym, jak skutecznie im przeciwdziałać, co ułatwia, a co utrudnia działanie służb.

WSPÓŁDZIAŁANIE

Skuteczne przeciwdziałanie zagrożeniom transgranicznym wymaga od służb odpowiedzialnych za bezpieczeństwo dobrej współpracy w zakresie  rozpoznania, wymiany informacji, odnajdywania osób czy niebezpiecznych materiałów. Przedstawiciel Państwowej Straży Pożarnej kpt. Tomasz Otłowski  zwrócił uwagę, że w przypadku zagrożeń CBRNE (czyli chemicznych, biologicznych, radiologicznych, nuklearnych i wybuchowych) brak jest rozwiązań systemowych dotyczących współpracy na miejscu zagrożenia. Utrudnieniem jest fakt, że każda służba działa tam w ramach swoich kompetencji i każda ma w jakimś zakresie rolę wiodącą. Rozwiązaniem byłoby stworzenie jednolitego systemu postępowania na miejscu zagrożenia tak, by kompetencje służb nie nakładały się na siebie i były logicznie rozdzielone.

Podkom. Bartosz Czernicki z BMWP KGP, omawiając problemy związane z obserwacją i pościgiem transgranicznym, wskazał m.in. na różnice w systemach prawnych w poszczególnych państwach. Dla przykładu: w Polsce zgodę na obserwację transgraniczną wydaje Komendant Główny Policji, a w Czechach – prokurator, w Polsce materiały z obserwacji nie mogą być wykorzystane bezpośrednio w procesie dowodowym, w innych krajach – przeciwnie. Obserwacja w trybie pilnym wymaga uzyskania zgody partnerów zagranicznych w ciągu pięciu godzin od rozpoczęcia, natomiast od partnera niemieckiego – w ciągu 12 godzin. W przypadku pościgów transgranicznych dodatkowym obciążeniem dla policjantów jest świadomość, że są to działania zagrażające zarówno ścigającym i uciekającemu, jak i osobom postronnym.

O radykalizacji zachowań terrorystów w kontekście ostatnich zamachów w krajach europejskich mówił st. asp. Paweł Zawadka z BOA KGP. Omówił nowe sposoby działania terrorystów, a także nowe metody typowania sprawców.

Podkreślił rolę, jaką w zwalczaniu terroryzmu odgrywa unijna grupa zadaniowa Atlas, zrzeszająca specjalne jednostki interwencyjne Unii Europejskiej, w tym polskie Biuro Operacji Antyterrorystycznych KGP.

WYMIANA INFORMACJI

Pierwszym warunkiem skutecznego zwalczania zagrożeń transgranicznych jest szybka wymiana informacji. Ogromną rolę odgrywa tu Krajowe Biuro Sirene, działające w strukturze Biura Międzynarodowej Współpracy Policji KGP, o którego zadaniach mówił podinsp. Tomasz Kwiatkowski z BMWP KGP.

Od chwili przystąpienia Polski do strefy Schengen, czyli od 2007 r., polskie Biuro Sirene, korzystające z Systemu Informacyjnego Schengen oraz z baz Interpolu i Europolu, zapewnia całodobową międzynarodową wymianę informacji kryminalnych, służąc m.in. Policji, MSWiA, sądom, prokuraturze, SG, ABW, Urzędowi ds. Cudzoziemców, AW, SKW, ŻW i Urzędowi Morskiemu.

Interpol oferuje swoim państwom członkowskim dostęp do różnego rodzaju baz danych, zawierających informacje dotyczące m.in.: poszukiwanych przestępców, osób zaginionych, kradzionych i zagubionych dokumentów, wizerunków dzieci wykorzystywanych seksualnie, broni palnej, kradzionych pojazdów czy dzieł sztuki, o czym przypomniała uczestnikom konferencji podinsp. Iwona Wysocka-Zowczak.

W bazie danych dotyczących osób (174 tys. informacji) osobny projekt dotyczy bojowników terrorystycznych. W bazie danych biometrycznych znajduje się m.in. ponad 8 tys. odbitek linii papilarnych. Interpol korzysta z systemu rozpoznawania twarzy i zbioru profili genetycznych, a w bazach dotyczących dokumentów są dane dokumentów skradzionych i utraconych, wzorce dokumentów i informacje na temat sposobów fałszowania dokumentów.

Ważnym narzędziem, jakim posługuje się Interpol, jest system not i dyfuzji. Publikowane są one na wniosek krajów członkowskich chcących zwrócić szczególną uwagę społeczności międzynarodowej na m.in.: groźnych przestępców (czerwone noty), zaginione osoby (żółte noty), ustalenie miejsca pobytu (niebieskie noty) czy pomarańczowe noty wydawane w celu ostrzeżenia o szczególnych wydarzeniach, jak np. ucieczki z więzienia czy metody działania terrorystów.

Międzynarodowa wymiana informacji kryminalnych odbywa się całą dobę, często są to informacje w sprawach bardzo pilnych, np. zatrzymania na granicy osoby poszukiwanej europejskim nakazem aresztowania (ENA).

WZMOCNIENIE SIS

Dorota Długołęcka i Piotr Kowalski z BMWP KGP mówili o wzmacnianiu Systemu Informacyjnego Schengen jako odpowiedzi na rosnące zagrożenia transgraniczne związane m.in. z migracją.

Funkcjonalność SIS stale się rozszerza. Uruchomienie w 2013 r. drugiej generacji systemu umożliwiło wprowadzanie m.in. danych biometrycznych (kart daktyloskopijnych, zdjęć), danych silników łodzi czy kontenerów. Zapowiadane jest kolejne rozszerzenie SIS: dojdą nowe kategorie przedmiotów umieszczanych w tym systemie, trwają też prace nad koncepcją SIS AFIS, rozważana jest możliwość wprowadzania wpisów dotyczących osób małoletnich zagrożonych porwaniem (tzw. wpisy prewencyjne). Znacząco wzrośnie liczba danych po przyłączeniu do strefy Schengen Chorwacji, a w przyszłości być może także Irlandii i Cypru. SIS to największa baza danych, zawiera 72 mln wpisów. Polska jest w czołówce pod względem liczby tzw. trafień do wpisów, uzyskując ich do 200 dziennie. 

W planach jest wprowadzenie nowych systemów, które mają usprawnić zarządzanie granicami, zmniejszyć nieuregulowane przepływy migrantów, wesprzeć walkę z przestępczością i terroryzmem. Trwają prace nad mechanizmami wiążącymi informacje z różnych systemów i baz, tzw. interoperacyjnością baz danych.

SPRZĘT WYKRYWCZY

W zwalczaniu zagrożeń niezbędne są także urządzenia techniczne. Jak powiedział jeden z uczestników konferencji: na tradycyjne zagrożenia mamy wysokiej klasy sprzęt wykrywczy, znacznie trudniej jest walczyć z nowymi typami broni, po jaką coraz częściej sięgają terroryści, używając do zabijania samochodów czy zwykłych noży kuchennych, a także tworząc własnej produkcji materiały wybuchowe z ogólnodostępnych komponentów. W wykrywaniu takich zagrożeń bardzo przydatny jest monitoring IP, który może dostarczyć zarówno informacji przydatnych do działania prewencyjnego, jak i materiału dowodowego przeciwko sprawcom. Najnowszego typu kamery mają funkcje rozpoznawania twarzy, a kamery wizyjne i termowizyjne używane są do ochrony obiektów o szczególnym znaczeniu. Ze służbami chroniącymi bezpieczeństwo współpracują producenci oprogramowań i systemów mających bronić przed cyberatakami. Uczestnikom konferencji zaprezentowano próbkę możliwości nowoczesnych systemów zabezpieczeń.

W zamkniętej części konferencji, przeznaczonej wyłącznie dla służb mundurowych, przedstawiciele Straży Granicznej zaprezentowali rolę SG w operacjach wsparcia innych krajów podczas kryzysu migracyjnego, a funkcjonariusze Wydziału Kryminalnego i Zabójstw KSP pokazali na przykładach działanie międzynarodowej grupy przestępczej.

ELŻBIETA SITEK
zdj. Andrzej Mitura

SIS

System Informacyjny Schengen to największa w Europie baza danych, w której przetwarzane są określone przepisami kategorie danych osób i przedmiotów, poszukiwanych i wprowadzanych do systemu przez państwa strefy Schengen.

SIS powstał jako narzędzie rekompensujące zniesienie kontroli na granicach między państwami obszaru Schengen. Istota SIS polega na zapewnieniu, aby każde z państw członkowskich posiadało jednakowy dostęp do informacji dotyczących osób i przedmiotów, odnośnie do których zostały utworzone wpisy w tym systemie.

SIS II

9 kwietnia 2013 r. uruchomiony został System Informacyjny Schengen drugiej generacji (SIS II), który umożliwia przetwarzanie większej ilości danych oraz korzystanie z nowych funkcjonalności. Głównym atutem SIS II jest lepsza jakość danych i większa zdolność identyfikacji osób, możliwość wprowadzania informacji o osobach, wobec których popełniono nadużycie, wykorzystując ich tożsamość. Nowoczesne rozwiązania informatyczne w SIS II umożliwiają również np.: przetwarzanie, oprócz danych alfanumerycznych,  danych biometrycznych (fotografii i odbitek linii papilarnych), co skutkuje sprawniejszą i dokładniejszą identyfikacją osób.

Krajowe Biuro SIRENE

Powołano je 1 września 2004 r. jako polską komórkę SIRENE, obecnie znajdującą się w strukturach Biura Międzynarodowej Współpracy Policji KGP razem z innymi komórkami międzynarodowej współpracy policyjnej, jak Interpol, Europol i oficerowie łącznikowi. Polska, jak i inne nowe państwa członkowskie UE, rozpoczęła pracę w SIS i systemie Biur SIRENE 10 września 2007 roku. Zadania Biura SIRENE są realizowane przez Sekcję Całodobowej Obsługi Międzynarodowego Przepływu Informacji w Wydziale Koordynacji Międzynarodowej Wymiany Informacji oraz przez Wydział Koordynacji Poszukiwań Międzynarodowych BMWP KGP.