Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 11 grudnia 2015 roku w sprawie badań na zawartość alkoholu w organizmie (Dz.U. z 2015 r., poz. 2153) weszło w życie 5 stycznia 2016 r. Nowe przepisy stanowią istotny przełom w procedurze badania stanu trzeźwości opisanej już nie w zarządzeniu KGP, ale w akcie prawa powszechnie obowiązującego.

Nowe rozporządzenie uchyliło rozporządzenie Ministra Zdrowia z 6 maja 1983 r. w sprawie warunków i sposobu dokonywania badań na zawartość alkoholu w organizmie, które w ogóle nie przewidywało przeprowadzania badań przy użyciu urządzeń elektronicznych dokonujących pomiaru stężenia alkoholu w wydychanym powietrzu. Dlatego też przez wiele lat Policja funkcjonowała w dość specyficznej sytuacji prawnej, gdyż, zgodnie z ustawą z 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym, badanie w celu ustalenia zawartości w organizmie alkoholu należało przeprowadzać przy użyciu urządzeń elektronicznych dokonujących pomiaru stężenia alkoholu w wydychanym powietrzu, natomiast „archaiczne” rozporządzenie (nigdy nienowelizowane) przewidywało, że badanie wydychanego powietrza przeprowadza się za pomocą probierza trzeźwości przez przedmuchiwanie go przez osobę poddaną badaniu.

NOWA PROCEDURA PO STAREMU

W związku z tym Policja od wielu lat prowadziła badania stanu trzeźwości oparte na własnych przepisach, tj. zarządzeniach Komendanta Głównego Policji. Do czasu wejścia w życie nowego rozporządzenia stosowana była procedura określona w zarządzeniu nr 496 Komendanta Głównego Policji z 25 maja 2004 r. w sprawie badań na zawartość w organizmie alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu. Podkreślić przy tym należy, że przepisy zarządzenia nie były co do zasady kwestionowane ani przez doktrynę, ani w toku postępowań sądowych. Dlatego też Policja podczas trwającego wiele lat procesu legislacyjnego zabiegała, aby w nowym rozporządzeniu wprowadzić już sprawdzoną procedurę badań.

Należy zatem wskazać, że znowelizowane rozporządzenie wprowadza procedurę badań praktycznie tożsamą z rozwiązaniami przyjętymi w zarządzeniu nr 496 Komendanta Głównego Policji. Innymi słowy, policjant ma obecnie przeprowadzić badanie w taki sam sposób, jak robił to poprzednio. Przypomnieć jednak trzeba, że wynik badania przeprowadzonego urządzeniem działającym na zasadzie utleniania elektrochemicznego (potocznie zwanego alkotestem) wynoszący ponad 0,00 mg/l należy, na żądanie osoby badanej albo gdy zachodzi uzasadnione podejrzenie popełnienia przez nią przestępstwa, zweryfikować badaniem analizatorem wydechu działającym na zasadzie spektrometrii w podczerwieni (alkomatem). Przypomnieć również trzeba, że w przypadku dokonania pierwszego pomiaru analizatorem wydechu i uzyskania wyniku równego lub większego od 0,10 mg/l, a w drugim pomiarze wyniku 0,00 mg/l, dokonuje się niezwłocznie trzeciego pomiaru tym samym analizatorem wydechu. Jeżeli wynik trzeciego pomiaru wynosi 0,00 mg/l, to badanie nie wskazuje na stan po użyciu alkoholu. Jest to procedura związana z wyeliminowaniem w toku aż trzech badań przypadków występowania alkoholu zalegającego w ustach (resztkowego). Taki alkohol powinien wyparować z jamy ustnej w czasie około 7–8 minut, w związku z czym przy drugim badaniu przeprowadzonym po upływie 15 minut analizator wydechu powinien wskazać wynik 0,00 mg/l. Jeśli wynik drugiego badania jest wyższy, to znaczy że nie był to tylko alkohol zalegający w ustach.

ZMIANY

W nowym rozporządzeniu, w stosunku do regulacji zawartych w zarządzeniu nr 496, zmienionych zostało jednak kilka kwestii. Rozporządzenie nie przewiduje m.in. stosowania urządzeń elektronicznych wyposażonych w detektor półprzewodnikowy, ale takie przyrządy i tak ostatnio nie były stosowane w Policji. Natomiast rozporządzenie przewiduje, że badanie wydychanego powietrza może być przeprowadzone także przy użyciu analizatora wydechu niewyposażonego w cyfrową prezentację wyniku pomiaru, a także bez ustnika, jeżeli producent przewidział taki sposób jego eksploatacji. Jest to przepis, który w sposób czytelny dopuszcza do stosowania przez Policję powszechnie używanych analizatorów AlcoBlow. Oczywiście, badania przeprowadzane takimi analizatorami mają charakter wstępny (przesiewowy), więc jeśli przyrząd wskaże na obecność alkoholu w wydychanym powietrzu, to niezwłocznie przeprowadza się badanie analizatorem wydechu wyposażonym w cyfrową prezentację wyniku pomiaru, z zastosowaniem standardowej procedury. W protokole z badania przeprowadzonego takim analizatorem przesiewowym można wpisać wynik w postaci opisowej, czyli np. wskazać kolor lampki, która przedstawia wynik badania.

Zasygnalizować jednak należy, że rozporządzenie nie wprowadza wzoru protokołu, w związku z czym taki wzór został opracowany w Komendzie Głównej Policji i przekazany do stosowania. Istotnym novum jest uregulowanie kwestii postępowania z protokołem sporządzonym na żądanie osoby poddanej badaniu. Dotychczasowe przepisy nie określały, co należy zrobić z takim protokołem, więc było to przedmiotem licznych skarg. Obecnie przepis stanowi, że taki protokół przekazuje się osobie poddanej badaniu.

Rozporządzenie przewiduje absolutne pierwszeństwo badań wydychanego powietrza przed badaniami krwi. Przypadki, w których należy dokonać pobrania próby krwi są w zasadzie analogiczne do tych przewidzianych w zarządzeniu nr 496. Nowością jest natomiast przypadek, kiedy wystąpił brak wskazania stężenia alkoholu w wydychanym powietrzu spowodowany przekroczeniem zakresu pomiarowego analizatora wydechu. Większość analizatorów wydechu posiada zakres pomiarowy do 2 mg/l, w związku z czym incydentalnie może zdarzyć się wynik przekraczający zakres pomiarowy.

Część regulacji zawartych w zarządzeniu nr 496 nie mogła znaleźć się w akcie prawa powszechnie obowiązującego, jak choćby kwestia prowadzenia rejestru badań. W związku z tym do badań należy stosować procedurę określoną w rozporządzeniu, natomiast przepisy zarządzenia należy stosować w takim zakresie, w jakim nie są one sprzeczne z przepisami aktu wyższej rangi. W KGP podjęto prace zmierzające do wydania nowego zarządzenia Komendanta Głównego Policji w sprawie badań na zawartość w organizmie alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu, w którym m.in. określony zostanie wzór protokołu z badania stanu trzeźwości.

mł. insp. ARMAND KONIECZNY
radca Wydziału Ruchu Drogowego BPiRD KGP