Program ruszył 17 marca 2014 roku i objął tzw. sypialnię Kalisza – osiedla Widok oraz Dobrzec, które zamieszkuje około 30 tysięcy osób. Rozpoczął się od przeprowadzenia ankiet wśród mieszkańców. Kaliszanie ocenili pracę dzielnicowych oraz wskazali zagrożenia. Okazało się, że na terenie blokowisk najczęściej dochodziło do wybryków chuligańskich, zakłócenia ciszy nocnej i kradzieży z włamaniem. Realizacja programu w terenie przypadła dzielnicowym: mł. asp. Marcinowi Raczkowskiemu, sierż. Aleksandrze Wysockiej, sierż. Edycie Marciniak oraz sierż. sztab. Arturowi Tłomakowskiemu.

WIĘCEJ NIŻ ZARZĄDZENIE 528

Start programu poprzedziły rozmowy przedstawicieli Stowarzyszenia „Sieć Bezpieczeństwa” z komendantem miejskim Policji w Kaliszu mł. insp. Mirosławem Ścisłym. W grudniu 2013 roku wdrożenie programu sygnował także komendant wojewódzki Policji w Poznaniu insp. dr Rafał Batkowski, który objął program osobistym nadzorem i wsparciem.

Program opiera się na czterech głównych założeniach:

– budowanie nowego, adekwatnego do zagrożeń bezpieczeństwa w rejonie służbowym, modelu działań dzielnicowego,

– zwiększenie efektywności pracy dzielnicowego, a nie liczby dzielnicowych,

– wprowadzenie instrumentów podnoszących jakość służby, a przez to rozpoznanie najważniejszych problemów określonego rejonu oraz systematyczne i zorganizowane zajmowanie się nimi,

– współdziałanie z instytucjami lokalnymi oraz mieszkańcami.

Szczegółowe zadania realizowane przez dzielnicowego określa Zarządzenie nr 528 Komendanta Głównego Policji z 6 czerwca 2007 r. w sprawie form i metod wykonywania zadań przez dzielnicowego i kierownika rewiru dzielnicowych (Dz.Urz. KGP z 2013 r., poz. 38). Podstawową formą pełnienia służby przez dzielnicowego jest obchód, który polega na realizowaniu zadań i obowiązków na wyznaczonym mu terenie. Czy dzielnicowi mogą robić coś jeszcze? Okazuje się, że tak.

– Zgodnie z zapisami art. 1 ust. 2 pkt 3 ustawy z 6 kwietnia 1990 r. o Policji (Dz.U. z 2015 r. nr 30, poz. 179, z póź. zm.) jednym z głównych zadań Policji jest inicjowanie i organizowanie działań mających na celu zapobieganie popełnianiu przestępstw i wykroczeń oraz zjawiskom kryminogennym, a także współdziałanie w tym zakresie z organami państwowymi, samorządowymi i organizacjami społecznymi – mówi pomysłodawca koncepcji dr Mirosław Bryła.

Przytoczony przepis ma charakter ogólny, kompetencyjny. Jego analiza prowadzi do konkluzji, że jakość pracy dzielnicowych (m.in. pogadanek, spotkań z radnymi osiedli itp.), może przynieść lepsze efekty, niż stosowany przez nich ilościowy, właściwy dla urzędników, sposób rozwiązywania spraw.

– Założenia programu „Bezpieczne dzielnice” w żaden sposób nie zastępują sprawdzonych form profilaktyki i prewencji kryminalnej – dodaje szef kaliskiej Policji. – To dodatkowa inicjatywa mająca wzmocnić poczucie bezpieczeństwa mieszkańców i porządek publiczny na terenie osiedli.

POLICJANCI Z POTENCJAŁEM

Twórcy programu „Bezpieczne dzielnice” za główny cel uznali aktywizację pracy dzielnicowych. By spełnić oczekiwania autorów pilotażu, potrzebni byli ludzie z odpowiednim potencjałem.

– Akurat zwolniły się dwa etaty i mogliśmy dobrać funkcjonariuszy – przyznaje mł. insp. Andrzej Haraś, zastępca komendanta miejskiego Policji w Kaliszu ds. prewencji. – Nie zostali oni jednak rzuceni na głęboką wodę. Przeszli wewnętrzne szkolenie, głównie w formie warsztatowej, a do ręki dostali narzędzia (zobacz ramka – red.), które miały im pomóc w jakościowym plano-waniu, realizowaniu i ocenianiu wykonywanych zadań strategicznych. Te w trakcie prowadzenia programu podlegały modyfikacjom w zależności od lokalnych uwarunkowań i potrzeb.

– Nowością jest samo zaplanowanie i realizacja działań przez dzielnicowego – mówi mł. insp. Mirosław Ścisły, który, po konsultacjach z przedstawicielami mieszkańców i na podstawie ankiet, określa cele działania dzielnicowego w formie zadań. – Policyjny opiekun dzielnicy prowadzi swoje czynności przy wsparciu rad osiedla, szkół, straży miejskiej, Kościoła czy administracji. Dzielnicowi aktywizują również inne komórki KMP w Kaliszu do udzielania wsparcia podczas przeprowadzanych działań.

POMYSŁY SZYTE NA MIARĘ

Najważniejsi w programie „Bezpieczne dzielnice” są dzielnicowi. To od ich zaangażowania i kreatywności, odejścia od utartych schematów w realizacji przedsięwzięć zależy efekt.

Sami wymyślili, opracowali, a na końcu zrealizowali projekty edukacyjne: „Bezpieczny senior”, „Bezpieczne mieszkanie”, „Bezpieczne ferie – Bezpieczna dzielnica”, czy „Stop kradzieżom rowerów”. Znaleźli sponsorów, przygotowali ulotki, konkursy plastyczne, zorganizowali osiedlowe turnieje piłkarskie, pogadanki z młodzieżą i seniorami.

– Wykorzystując swoje wykształcenie chemiczne, szóstoklasistom pokazałem eksperyment z jajkiem i spirytusem, podczas którego zachodzi nieodwracalne ścięcie białka. Już wiedzą, jak szkodliwy dla organizmu jest alkohol – mówi mł. asp. Raczkowski. – Dla odmiany, jedno ze spotkań z emerytami zakończyliśmy tańcami.

Na jeszcze inny pomysł przed świętami Bożego Narodzenia wpadła sierż. Aleksandra Wysocka. Przygotowała kartę pocztową ostrzegającą domowników przed złodziejami i zachęcającą do wzmożonej sąsiedzkiej czujności. Na karcie namalowała dwóch św. Mikołajów. Jeden był dobry i przynosił prezenty, a drugi – przebieraniec w masce na oczach – okradał mieszkania.

Odmienny charakter interwencyjny miała akcja „Blokers”. Skierowana została przeciw chuliganom uciążliwym dla sąsiadów i łamiącym prawo. Brali w niej udział policjanci z Zespołu ds. Nieletnich kaliskiej komendy, a przede wszystkim – co jest nowatorskim rozwiązaniem – wsparli ich funkcjonariusze z Oddziałów Prewencji Policji w Poznaniu. Dzięki temu we wskazanych przez dzielnicowych zagrożonych miejscach pojawiło się więcej patroli mundurowych, a sprawców wykroczeń ukarano mandatami karnymi.

EFEKTY

Dzielnicowi przy wsparciu przełożonych różnych szczebli (w zakresie ich właściwości) zaplanowali, zrealizowali i zweryfikowali wiele działań o charakterze profilaktycznym i represyjnym, niekiedy umiejętnie łącząc oba te elementy.

– Po wprowadzeniu programu na osiedla Dobrzec i Widok odnotowaliśmy wyraźny spadek przestępczości, co było jednym z głównych celów programu – mówi mł. insp. Mirosław Ścisły. – Było mniej kradzieży z włamaniem czy uszkodzeń mienia. Zbudowaliśmy model działań dzielnicowego zwiększający jego efektywność. Rozwinęliśmy także praktyczne formy współdziałania z instytucjami lokalnymi i mieszkańcami.

Kolejnym efektem w ocenie dr. Mirosława Bryły jest zwiększenie rozpoznawalności dzielnicowych. Po roku działania nowego, nieznanego wcześniej mieszkańcom dzielnicowego w „Bezpiecznych Dzielnicach”, 42,6 proc. respondentów odpowiedziało, że zna swojego policyjnego opiekuna. Najbardziej rozpoznawalny, w 70,4 proc. wśród badanych osób, okazał się dzielnicowy, który w tym samym rejonie służbowym pracuje 5 lat. Mieszkańcy zapamiętali go dzięki przygotowanym przez niego listom dzielnicowego (96,6 proc.), które wkładał do ich skrzynek pocztowych i/lub bezpośrednim z nimi spotkaniom (36,5 proc.).

Analizy społecznych konsekwencji policyjnego programu w zakresie community policing z perspektywy socjologicznej dokonali pracownicy naukowi Uniwersytetu Jagiellońskiego – prof. Janina Czapska i dr Michalina Szafrańska. W ich ocenie można „stwierdzić, że program mógł przyczynić się w pewnym stopniu do poprawy poczucia bezpieczeństwa mieszkańców”, co było trzecim i ostatnim celem programu.  Przy uwzględnieniu wniosków płynących z przedstawionych analiz „należy opowiedzieć się za kontynuacją”.

ANDRZEJ CHYLIŃSKI
zdj. Anna Jaworska-Wojnicz

w tekście wykorzystano materiały z książki „Bezpieczne dzielnice w Kaliszu. Program zarządzania bezpieczeństwem dzielnic” pod redakcją Mirosława Bryły

Narzędzia dzielnicowego

Karta samozadaniowania dzielnicowego – karta pracy: umożliwia dzielnicowemu skuteczniej, bardziej celowo oraz ekonomiczniej planować i realizować działania określone w zadaniach strategicznych komendanta dla danej dzielnicy. Ułatwia właściwą samoocenę dzielnicowego i udokumentowanie realizacji zadań. Karta jest podstawą do oceny jakości pracy dzielnicowego przez przełożonych.

Karta policyjnego wsparcia dzielnicowego – karta uzyskanego/udzielonego wsparcia – ma na celu aktywizację właściwych przedstawicieli ogniw KMP do udzielania cennego, przemyślanego wsparcia dzielnicowym oraz udokumentowania treści tych działań.

List dzielnicowego – trafia do mieszkańców w formie ulotek (7 tys. egzemplarzy miesięcznie) wkładanych do skrzynek na listy bądź publikacji w „Notatniku Osiedla Dobrzec”, zawiera dane kontaktowe do dzielnicowego, informację o stanie bezpieczeństwa w dzielnicy oraz o konkretnych działaniach w rozwiązywaniu problemów bezpieczeństwa zgłaszanych przez lokalną społeczność oraz o wskazaniach profilaktycznych.

Strategiczne zadania komendanta miejskiego Policji – mają na celu umożliwienie stworzenia pełnego obrazu problemów i potrzeb w dzielnicy w zakresie bezpieczeństwa i porządku publicznego, zbudowanie strategii działań dzielnicowych z określeniem priorytetów oraz zobowiązanie ogniw Policji i podmiotów zaangażowanych w sprawy bezpieczeństwa dzielnicy do udzielenia im wsparcia.