Raport powstał na podstawie badania zrealizowanego na próbie 42 000 kobiet zamieszkujących kraje Unii Europejskiej. Po raz pierwszy zaprezentowano dane dotyczące charakteru i skutków przemocy wobec kobiet we wszystkich 28 państwach.

Prace nad projektem trwały od 2010 roku. Przetarg na badanie wygrała międzynarodowa agencja badawcza – Ipsos MORI, realizując je w 2012 roku. W każdym kraju przebadano co najmniej 1500 respondentek (z wyjątkiem Luksemburga, N=908). Badanie opierało się na losowym doborze kobiet, w wieku od 18. do 74. roku życia. Próba była reprezentatywna również pod względem regionu i wielkości miejsca zamieszkania (miasto/wieś). Wywiady z kobietami realizowały wyłącznie odpowiednio dobrane ankieterki, przy zastosowaniu ankiety papierowej lub komputera, a kwestionariusz poruszał m.in. kwestie skali przemocy, której doświadczają kobiety, jej różnych form, głównych sprawców czynów, a także ponoszonych przez ofiary konsekwencji. Pytano również o to, czy ofiary przemocy zgłaszały te przypadki policji.

Analiza danych ankietowych i raport zostały przygotowane przez ekspertów FRA i wydane w 2014 roku. Wyniki wskazują, że Polska mieści się wśród państw UE, w których problem przemocy wobec kobiet występuje najrzadziej. Tylko jedna kobieta na pięć przyznaje, że była ofiarą przemocy fizycznej i/lub seksualnej (19%), podczas gdy w UE do takich incydentów przyznaje się aż 33% kobiet (patrz wykres nr 1). Kraje, w których notuje się największy odsetek przemocy, to: Dania (52%), Finlandia (47%), Szwecja (46%), Holandia (45%), Wielka Brytania (44%) i Francja (44%). Polki, w porównaniu z wszystkimi obywatelkami UE, stosunkowo rzadko deklarowały również, że padały ofiarą przemocy psychicznej (37% wobec 43% dla UE), stalkingu (9% wobec 18% dla UE) czy molestowania seksualnego po ukończeniu 15. roku życia (33% wobec 55% dla UE). Niemalże dwa razy rzadziej wskazywały na zastosowanie wobec nich przemocy w dzieciństwie (18% wobec 33% dla UE). Deklarowały również mniejsze poczucie lęku przed zagrożeniem użycia wobec nich przemocy w miejscach publicznych (32% wobec 46% dla UE). Odsetek kobiet, które deklarowały, że od czasu do czasu unikały pewnych sytuacji albo miejsc w wyniku lęku przed fizyczną i/lub seksualną przemocą, wyniósł w Polsce 24%, natomiast w UE – 35%, czyli półtora raza więcej.

W krajach, w których kobiety najczęściej padały ofiarą przemocy, najrzadziej zgłaszały te incydenty policji. Polska natomiast znalazła się w grupie krajów, w których najczęściej dochodziło do zawiadomienia o popełnieniu tego rodzaju przestępstwa (patrz wykres nr 2a i 2b).

W badaniu podjęto również kwestię postrzegania przez kobiety częstotliwości przemocy stosowanej wobec kobiet we własnym kraju. W Polsce na częste występowanie przemocy fizycznej i/lub seksualnej wobec kobiet we własnym kraju wskazało 61% respondentek, co czwarta uznała jednak, że jest to zjawisko rzadkie (25%), 4% nie utożsamiało go ze swoim krajem, a co dziesiąta nie potrafiła się na ten temat wypowiedzieć (9%). Średnia dla UE to 78% dla częstego utożsamiania własnego państwa z przemocą wobec kobiet, a więc stosunkowo więcej niż w przypadku Polski.

Okazało się też, że co piąta obywatelka UE nie zna żadnej organizacji, które oferują pomoc ofiarom przemocy wobec kobiet (19%), co czwarta zna tylko jedną (25%), a prawie co trzecia wszystkie z nich (29%). W Polsce odsetek kobiet, które nie są świadome istnienia takich organizacji, co czwarta Polka deklaruje, że nie ma takiej świadomości (26%), co trzecia zna jedną lub dwie (kolejno 31% i 31%), a tylko co dziesiąta zna każdą z nich (12%).

Podsumowując, okazało się, że Polska mieści się w grupie krajów UE, w których problem przemocy deklarowany jest najrzadziej. Polki wykazują mniejsze poczucie lęku przed zagrożeniem użycia wobec nich przemocy w miejscach publicznych. Jednocześnie, w porównaniu z mieszkankami innych państw UE,  stosunkowo rzadziej postrzegają swój kraj jako zagrożony tego typu przestępczością. W przypadku zgłaszania policji najbardziej poważnych incydentów doświadczanej przemocy Polska znajduje się w grupie krajów, w których najczęściej do-chodzi do zawiadomienia o ich popełnianiu. Co czwarta Polka wskazuje jednak na brak znajomości organizacji zajmujących się pomocą dla ofiar przemocy wobec kobiet.

oprac. JOANNA DUDA
starszy specjalista Wydziału Analiz GKGP


Zobacz także:
Być po właściwej stronie (nr 118/01.2015)