Z dniem 13 kwietnia 2014 r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z 13 lutego 2014 r. w sprawie szczegółowego trybu wykonywania czynności związanych z postępowaniem dyscyplinarnym w stosunku do policjantów (Dz.U. z 2014 r., poz. 306), które zastąpiło rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 18 listopada 2003 r. o tym samym tytule.
Obowiązujący od blisko 6 miesięcy nowy akt normatywny w stosunku do poprzedzającego go rozporządzenia dopełnia delegację ustawową i przepisy rozdziału 10 „Odpowiedzialność dyscyplinarna i karna policjantów” ustawy o Policji.
W dużej mierze jego przepisy dotyczą bezpośrednio rzecznika dyscyplinarnego i przełożonego dyscyplinarnego. Tym niemniej pośrednio odnoszą się one również do uprawnień i obowiązków obwinionego. Spośród wielu zmian, jakie nastąpiły, można wyodrębnić kilka najważniejszych.
W nowym rozporządzeniu w sposób bardziej szczegółowy określono zadania rzecznika dyscyplinarnego, a w celu przyspieszenia przebiegu samego postępowania dyscyplinarnego wskazano dla realizowanych przez niego czynności terminy instrukcyjne. Dookreślono także sprawy związane z obiegiem i gromadzeniem dokumentacji wytwarzanej dla postępowania dyscyplinarnego oraz uregulowano tryb zakładania oraz przekazywania akt postępowania między podmiotami uczestniczącymi w tym postępowaniu.
DOKUMENTACJA
Zgodnie z obowiązującym rozporządzeniem (par. 2 ust. 1) obok tradycyjnych form obrotu dokumentami przewidziano możliwość przekazywania ich za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej (które zgodnie z ustawą o świadczeniu usług drogą elektroniczną oznaczają rozwiązania techniczne, w tym urządzenia teleinformatyczne i współpracujące z nimi narzędzia programowe, umożliwiające indywidualne porozumiewanie się na odległość przy wykorzystaniu transmisji danych między systemami teleinformatycznymi, a w szczególności pocztę elektroniczną). Oczywiście zastosowanie takiej formy przekazywania dokumentów uzależnione jest między innymi od ich wagi i znaczenia (skutków prawnych) w postępowaniu dyscyplinarnym oraz przepisów szczególnych ustawy. Podkreślenia wymaga fakt, że rozporządzenie daje jedynie możliwość wyboru pośrednictwa (sposobu) przekazywania dokumentów, a ostatecznie decyzja w tym zakresie zawsze będzie podejmowana przez prowadzącego postępowanie dyscyplinarne.
Stosownie do przepisów nowego rozporządzenia (par. 4 ust. 1) włączenie do akt postępowania wszelkich dokumentów złożonych w toku czynności dowodowych bezpośrednio przez obwinionego, jak też odpisy lub wyciągi z udostępnionych akt innego postępowania wymaga sporządzenia protokołu. Ważną rzeczą jest także to, że obowiązujące rozporządzenie reguluje kwestię materiałów zawierających informacje niejawne w rozumieniu ustawy z 5 sierpnia 2010 r. o ochronie informacji niejawnych (par. 6). Jego przepisy dopuszczają możliwość niewłączania takich materiałów do akt postępowania, jeżeli dobro postępowania tego nie wymaga. W takim przypadku istnieje obowiązek sporządzenia notatki urzędowej zawierającej informację o miejscu przechowywania tych materiałów i włączenia jej do akt postępowania.
MONITOROWANIE ZAWIESZENIA
Na rzeczniku dyscyplinarnym ciąży obowiązek monitorowania sprawy zawieszonego postępowania (par. 7 ust. 2 i 3). Nie rzadziej bowiem niż raz w ciągu miesiąca musi podejmować czynności niezbędne do ustalenia, czy przyczyny zawieszenia postępowania nie ustały. Od tej reguły oczywiście jest wyjątek, który w danej sytuacji dopuszcza możliwość odstąpienia od okresowego monitorowania sprawy.
W świetle obowiązujących przepisów rzecznik dyscyplinarny w przypadku powzięcia informacji o ustaniu przyczyn zawieszenia postępowania dyscyplinarnego zobowiązany jest (niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 7 dni od dnia, w którym powziął tę informację) wystąpić do przełożonego dyscyplinarnego z wnioskiem o podjęcie tego postępowania.
PRZEDŁUŻENIE PROWADZENIA CZYNNOŚCI
Dokonano też modyfikacji regulacji dotyczącej składania wniosku o przedłużenie terminu prowadzenia czynności dowodowych w postępowaniu dyscyplinarnym względem zapisów nieobowiązującego rozporządzenia. Zgodnie z nową regulacją (par. 8) zachowano 5-dniowy termin do złożenia wniosku, jednakże właściwy wyższy przełożony dyscyplinarny lub Komendant Główny Policji przed wydaniem postanowienia o przedłużeniu terminu prowadzenia czynności dowodowych może zażądać niezwłocznego przekazania akt postępowania. Taki stan może zaistnieć w przypadku wątpliwości co do prawidłowości sporządzonego wniosku lub zasadności wskazanego terminu do przedłużenia czynności dowodowych w kontekście zaplanowanych do realizacji czynności.
ZMIANA LUB UZUPEŁNIENIE ZARZUTÓW
Innym istotnym rozwiązaniem (par. 9) jest wskazanie, że rzecznik dyscyplinarny w razie ustalenia na podstawie zebranego materiału dowodowego, że obwinionemu należy zarzucić czyn, który nie był objęty uprzednio wydanym postanowieniem, lub że zachodzi potrzeba istotnej zmiany opisu czynu lub jego kwalifikacji prawnej, występuje do przełożonego dyscyplinarnego z wnioskiem o zmianę lub uzupełnienie zarzutów.
Zasadniczym celem tego przepisu jest uzyskanie takiego stanu, aby w pierwszej kolejności w przypadku konieczności zmiany opisu czynu lub jego kwalifikacji prawnej, to rzecznik dyscyplinarny podejmował odpowiednie działania. Przepis zatem ma powodować większą jego aktywność, jednakże decydująca rola – co wynika wprost z ustawy o Policji – w dalszym ciągu ostatecznie przypadać będzie przełożonemu dyscyplinarnemu, który nadaje kierunek postępowaniu dyscyplinarnemu, wydając postanowienie o jego wszczęciu (określając opis przewinienia dyscyplinarnego i jego kwalifikacje prawną) oraz wydaje postanowienie o zmianie lub uzupełnieniu zarzutów.
Również na rzeczniku dyscyplinarnym, w sytuacji wniesienia zażalenia na jego postanowienie, ciąży obowiązek niezwłocznego (nie później jednak niż w terminie 3 dni od dnia, w którym otrzymał to zażalenie) przekazania akt postępowania wraz ze swoim stanowiskiem przełożonemu dyscyplinarnemu (par. 10 ust. 2).
PROSTOWANIE BŁĘDÓW I OMYŁEK
Nie mniej istotną kwestią, jaka została uregulowana w rozporządzeniu (czego brakowało w uchylonym rozporządzeniu), to wprowadzenie możliwości prostowania błędów pisarskich i rachunkowych oraz innych oczywistych omyłek w postanowieniach i orzeczeniach (par. 11 ust. 2 i 3). Czynność taka może zostać dokonana na wniosek lub z urzędu na każdym etapie tego postępowania, a także po jego zakończeniu – przez wydającego postanowienie lub orzeczenie. Nowe przepisy określają również formę czynności oraz podmioty uprawnione do występowania z takim wnioskiem.
REJESTR POSTĘPOWAŃ DYSCYPLINARNYCH
Nowe rozporządzenie wprowadza także obowiązki dla przełożonego dyscyplinarnego, a w tym między innymi konieczność założenia przez niego i prowadzenia rejestru postępowań dyscyplinarnych (par. 12 ust. 1) oraz prowadzenia nadzoru nad przebiegiem postępowania dyscyplinarnego w celu zapewnienia sprawnego wykonywania czynności związanych z tym postępowaniem (par. 13 ust. 1).
Prowadzenie rejestru ma ułatwić przełożonemu dyscyplinarnemu kontrolę nad toczącymi się postępowaniami, zwłaszcza nad postępowaniami długotrwałymi, istotnymi z punktu widzenia interesu służby. Dodatkowo w celu zagwarantowania sprawności przebiegu postępowania dyscyplinarnego dla nowego aktu przygotowano od podstaw wzory postanowień i innych dokumentów, w postaci 42 załączników do rozporządzenia (poprzednie zawierało ich 32). Spośród nich szczególną uwagą wyróżnić należy: postanowienie o wszczęciu postępowania dyscyplinarnego z nową formułą pouczenia obwinionego zawierającego między innym informacje o skutkach niepodania nowego miejsca zamieszkania oraz całkowicie nowe (niewystępujące wcześniej) wzory, np. protokołu konfrontacji, wezwania do stawiennictwa, protokołu włączenia do akt postępowania dyscyplinarnego odpisu/wyciągu uzyskanego z innego postępowania czy też protokołu raportu dyscyplinarnego.
W ramach dokumentów związanych bezpośrednio z przebiegiem postępowania dyscyplinarnego uregulowana została także kwestia rejestru „dyscyplinarnego”, którego istota prowadzenia sprowadza się przede wszystkim do wskazania daty wszczęcia postępowania dyscyplinarnego, nadania stosownego numeru „RPD”, wskazania kwalifikacji prawnej czynu/czynów, bez konieczności opisywania treści zarzutu. W rejestrze odnotowywane są także okresy zawieszenia postępowania dyscyplinarnego, data i sposób zakończenia postępowania dyscyplinarnego oraz data przekazania prawomocnego orzeczenia dyscyplinarnego do realizacji przełożonemu dyscyplinarnemu.
Opracowane wzory mają realizować również funkcję zapewniającą jednolitość dokumentów wytwarzanych w toku całego postępowania dyscyplinarnego oraz usprawniającą ich sporządzanie.
mł. insp. MARIUSZ BURYŚ
Zobacz także:
Zmiany w postępowaniu przygotowawczym (cz. 4) (nr 116/11.2014))
Czas służby policjantów – zmiany (nr 116/11.2014)
Ustawa o bezpieczeństwie imprez masowych cz. 1 (nr 115/10.2014)
Zmiany w postępowaniu przygotowawczym (cz. 3) (nr 115/10.2014)
Zmiany w postępowaniu przygotowawczym (cz. 2) (nr 114/09.2014)
Zmiany w postępowaniu przygotowawczym (cz. 1) (nr 113/08.2014)
Odebranie dziecka (nr 113/08.2014)
Nadzór prewencyjny cz. 2 (nr 114/09.2014)
Nadzór prewencyjny cz. 1 (nr 112/07.2014)