Korupcja musi spotykać się z powszechnym potępieniem, a policjant, który widząc korupcyjne zachowanie kolegi, zgłasza o tym przełożonym, powinien cieszyć się szacunkiem jako człowiek uczciwy, a nie być traktowany jak donosiciel. A przede wszystkim powinien czuć się bezpiecznie – mówi dyrektor Biura Spraw Wewnętrznych KGP insp. Ryszard Walczuk. – Dlatego też nie poprzestajemy na monitorowaniu problemu, ale podejmujemy konkretne działania prewencyjne i legislacyjne.
W ubiegłym roku w jednej z komend powiatowych w centralnej Polsce BSW dokonało jednoczesnego zatrzymania w miejscu pełnienia służby, miejscach zamieszkania i w szkole Policji dziesięciu policjantów. Z ustaleń wynikało, że wszyscy uczestniczyli w procederze korupcyjnym. Prokurator przedstawił im łącznie ponad 250 zarzutów o czyny z art. 228 par. 3 k.k. i z art. 231 par. 2 k.k. Wobec czterech spośród zatrzymanych policjantów sąd zastosował tymczasowe aresztowanie na okres od dwóch do trzech miesięcy.
O tym, że policjanci drogówki biorą, wiedziało z pewnością wielu ich kolegów. Jedni udawali, że tego nie widzą, inni czekali, aż bomba wybuchnie. Ale nikt nie odważył się zgłosić o tym przełożonym.
– Wcześniej czy później wyszłoby na jaw, kto udzielił takiej informacji – mówi jeden z policjantów, zastrzegając, że chce pozostać anonimowy. – Ten, który by to zrobił, traktowany byłby jak donosiciel i nie miałby tu życia.
Boleśnie doświadczył tego bohater artykułu „Ja nie biorę”, publikowanego w tegorocznym kwietniowym numerze „Policji 997”, i inni policjanci, których historie przedstawialiśmy. Dlatego większość woli się nie wychylać i w ten sposób przestępcy otoczeni milczeniem są bezpieczni.
– Nazywamy to „niebieskim murem milczenia” – mówi mł. insp. Marek Węgliński z Biura Spraw Wewnętrznych KGP. – Choć świadomość konsekwencji, jakie grożą w przypadku korupcji, jest wśród policjantów coraz większa, niestety takie postawy wcale nie są rzadkie. Najczęstszą przyczyną milczenia jest obawa przed ostracyzmem środowiska, wynikająca z fałszywie pojmowanej solidarności zawodowej. Żeby zapobiegać podobnym sytuacjom, niezbędne jest zapewnienie poczucia bezpieczeństwa osobie, która zgłasza nieprawidłowości, między innymi przez uproszczenie procedury takiego zgłoszenia. Wymóg zachowania drogi służbowej nie zawsze dawał policjantowi takie poczucie.
W tym celu BSW KGP zainicjowało zmianę Zarządzenia nr 21 Komendanta Głównego Policji z 20 maja 1993 r. w sprawie funkcjonowania organizacji hierarchicznej w Policji. Staraniem biura wprowadzone zostały ułatwienia dla tzw. sygnalistów (ang. whistleblowers) wewnątrz Policji, w zakresie możliwości informowania o zdarzeniach istotnych z punktu widzenia prawnokarnego.
Zarządzenie nr 30 z 16 grudnia 2013 roku (Dz.Urz. KGP, poz. 99) wśród innych rozwiązań dotyczących nadzoru służbowego określa tryb postępowania policjantów lub pracowników Policji z informacjami, które w ich ocenie mogą świadczyć o popełnieniu przestępstwa publicznoskargowego przez innego policjanta lub pracownika Policji.
Znajomość nowego zarządzenia Komendanta Głównego Policji w sprawie obowiązywania organizacji hierarchicznej w Policji nie jest wśród policjantów zbyt powszechna. O to, co może w tej sprawie zrobić Biuro Spraw Wewnętrznych, które jest najbardziej zainteresowane funkcjonowaniem nowych zapisów, zapytaliśmy insp. Ryszarda Walczuka, dyrektora Biura Spraw Wewnętrznych KGP.
– Zarządzenie weszło w życie 1 stycznia br. i obowiązkowo musiał się z nim zapoznać każdy policjant i potwierdzić to podpisem. Ci, którzy go nie znają, zapewne podpisali nie czytając albo przeczytali powierzchownie. Przepis ten jest opublikowany na stronie internetowej.
http://isp.policja.pl/download/12/142/organizacjahierarchiczna.pdf
Liczymy, że temat przedstawi na swoich łamach „Policja 997”. Ale przede wszystkim zarządzenie to zostało omówione w „Poradniku antykorupcyjnym”, który ukaże się w nakładzie 16 tys. egzemplarzy. 5 tysięcy egzemplarzy przeznaczamy dla każdego z nowo przyjętych policjantów, 9 tysięcy dla wszystkich policjantów ruchu drogowego, reszta trafi do szkół i jednostek Policji.
ELŻBIETA SITEK
Policjanci o możliwości pominięcia drogi służbowej
O znajomość Zarządzenia KGP nr 30 z 16 grudnia 2013 roku zapytaliśmy kilku policjantów:
– Czy wiedząc, że kolega wziął łapówkę, poinformowałby pan przełożonych? Czy w podjęciu takiej decyzji pomogłoby panu zarządzenie nr 30 z grudnia 2013 r. komendanta głównego, zezwalające w takich przypadkach na pominięcie drogi służbowej?
St. sierż. z woj. dolnośląskiego: – Nie znam tego zarządzenia, ale przecież samo zarządzenie nie wystarczy. Bo co z tego, że ja mogę pominąć drogę służbową, skoro obawiam się, że w mojej jednostce to się nie uchowa w tajemnicy, i potem przełożony będzie miał do mnie pretensje, że go pominąłem. To nie nas BSW powinno uczyć, jak postępować, tylko przełożonych, żeby wiedzieli, jak zachować się w takich sprawach.
Sierż. z Warszawy: – Zarządzenia nie znam, ale dobrze, że jest możliwość pominięcia drogi służbowej, bo skąd policjant, który chce zgłosić coś takiego, ma wiedzieć, czy jego przełożony sam nie jest umoczony. Albo czy nie ochrania łapówkarzy. Znam taki przypadek, że jak już w sprawę weszło BSW, to zatrzymali wszystkich, łącznie z przełożonym…
Asp. z woj. mazowieckiego: – Z możliwości, jakie daje to zarządzenie, wybrałbym jednak bezpośredni kontakt z BSW, a nie z wyższym przełożonym. Bo do komendanta wojewódzkiego trudno się dostać, a nawet jak bym się dostał, to i tak inni będą się interesować po co?
Komendant powiatowy z woj. śląskiego: – Wolałbym, żeby podległy mi policjant zgłosił o takiej sytuacji najpierw mnie, a dopiero ja powiadomiłbym BSW. Ale nie miałbym żadnych pretensji, gdyby policjant uznał, że woli pójść bezpośrednio do BSW. Oni są specjalistami od tego, jak sprawę zbadać operacyjnie, mają do tego narzędzia i środki.
ELŻBIETA SITEK
Z Zarządzenia KGP nr 30 z 16 grudnia 2013 roku (Dz.Urz. KGP, poz. 99)
§ 4. 1. Policjanci i pracownicy Policji są obowiązani do zachowania drogi służbowej.
2. Uzyskane przez pełniącego służbę policjanta lub świadczącego pracę pracownika Policji informacje, mogące w jego ocenie świadczyć o popełnieniu przez innego policjanta lub pracownika Policji przestępstwa ściganego z oskarżenia publicznego lub przestępstwa skarbowego, niezwłocznie przekazuje się bezpośredniemu przełożonemu. Policjant lub pracownik, który uzyskał takie informacje może – pomijając drogę służbową – przekazać je wyższemu przełożonemu lub kierownikowi jednostki organizacyjnej będącemu organem Policji, albo innemu nadrzędnemu organowi Policji lub komórce organizacyjnej Biura Spraw Wewnętrznych Komendy Głównej Policji, zwanego dalej „BSW KGP”.
3. Wyższy przełożony lub organ Policji po otrzymaniu informacji, o których mowa w ust. 2, gdy świadczą one o popełnieniu przestępstwa:
1) niezwłocznie przekazuje je prokuratorowi w trybie art. 304 § 3 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz.U. Nr 89, poz. 555, z późn. zm.) zwanej dalej „k.p.k.” – jeżeli informacje dotyczą policjanta;
2) podejmuje czynności określone w art. 325a lub art. 304 § 3 k.p.k. – jeżeli informacje dotyczą pracownika Policji.
4. O otrzymaniu informacji, o których mowa w ust. 2, wyższy przełożony lub organ Policji powiadamia również niezwłocznie właściwą miejscowo komórkę organizacyjną BSW KGP.
5. Jeżeli na podstawie informacji, o których mowa w ust. 2, zachodzi potrzeba podjęcia czynności w trybie art. 308 § 1 k.p.k. lub 17 § 2 k.p.k., wyższy przełożony lub organ Policji określony w ust. 2 niezwłocznie zarządza ich przeprowadzenie, powiadamiając o tym właściwą miejscowo komórkę organizacyjną BSW KGP lub zwraca się do tej komórki o przeprowadzenie takich czynności.
6. Drogę służbową można pominąć również:
1) przekazując odpowiednio kolejnemu wyższemu przełożonemu informacje o:
a) naruszeniu przez bezpośredniego przełożonego dyscypliny służbowej, dyscypliny finansów publicznych albo o nieprzestrzeganiu przez niego zasad etyki zawodowej,
b) innych sprawach, niż wymienione w lit. a, w wypadkach niecierpiących zwłoki, o czym jednak należy niezwłocznie poinformować pominiętego przełożonego;
2) przekazując BSW KGP inne spostrzeżenia, niż informacje określone w ust. 2, dotyczące spraw z zakresu właściwości rzeczowej tego biura.
