Komendantowi Głównemu Policji, jako organowi w tymPrzez opiniowanie i opracowywanie w unijnych grupach roboczych projektów aktów prawnych i dokumentów programowych UE polska Policja ma wpływ na treść unijnych przepisów oraz strategii i programów UE dotyczących bezpieczeństwa wewnętrznego.
Członkostwo Polski w UE umożliwia Policji międzynarodową współpracę nie tylko w ramach grup eksperckich i sieci przez wymianę informacji, doświadczeń i najlepszych praktyk w zakresie metod i sposobów zapobiegania i zwalczania wielu rodzajów przestępczości, lecz także ułatwia współdziałanie operacyjne między organami egzekwowania prawa z poszczególnych państw członkowskich UE.
POLSKA PREZYDENCJA W RADZIE UE
Od 1 lipca do 31 grudnia 2011 r. Polska sprawowała przewodnictwo w Radzie UE. W czasie prezydencji przedstawiciele polskiej Policji przewodniczyli w Brukseli 54 posiedzeniom, w tym spotkaniom pięciu grup roboczych Rady UE: Horyzontalnej Grupie ds. Narkotyków - HDG; Grupie Roboczej ds. Egzekwowania Prawa – LEWP; Grupie Roboczej ds. Ogólnych, w tym Oceny – GENVAL; Grupie Roboczej ds. Schengen - podgrupa SIS/SIRENE oraz Grupie Roboczej ds. Wymiany Informacji i Ochrony Danych – DAPIX. Efektem ich prac było przyjęcie aktów, które wskazują kierunki rozwoju unijnej współpracy policyjnej dotyczącej m.in. zwalczania przestępczości narkotykowej, ramachprezydencji Policja zorganizowała w Polsce 16 konferencji i spotkań eksperckich, w których uczestniczyło 760 delegatów zagranicznych.
CEPOL
Od 2004 roku polska Policja współpracuje z Europejską Akademią Policyjną (CEPOL). Głównym zadaniem CEPOL jest podnoszenie poziomu wiedzy o zwalczaniu przestępczości o charakterze międzynarodowym, związanej ze strukturą i funkcjonowaniem policji państw członkowskich UE, jak również z mechanizmami europejskiej współpracy policyjnej oraz rolą i funkcjonowaniem instytucji wspólnotowych obszaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych. CEPOL organizuje corocznie około 80 przedsięwzięć szkoleniowych w systemie stacjonarnym (kursy, seminaria, warsztaty, konferencje), 40 kursów on-line, moduły e-learningowe dostępne za pośrednictwem strony internetowej, a także wspólne programy szkolenia, tworzone w celu dopasowaniasystemów szkolnictwa policyjnego. Te działania realizują priorytety UE, określone m.in. w Europejskim Cyklu Polityki Bezpieczeństwa, a także w Unijnej Strategii Bezpieczeństwa Wewnętrznego, ze szczególnym uwzględnieniem tematyki zwalczania przestępczości finansowej, handlu ludźmi oraz przestępczości narkotykowej.
Wizytówką działalności szkoleniowej CEPOL jest Europejski Program Wymiany Policyjnej, który oferuje przedstawicielom organów ścigania państw członkowskich możliwość międzynarodowej wymiany praktycznych doświadczeń podczas tygodniowych wyjazdów odbywających się na zasadzie wzajemności. W ramach CEPOL prowadzone są obecnie prace mające na celu realizację dwuletnich studiów magisterskich z zakresu Policing in Europe. Polska Policja, za pośrednictwem komórki ds. CEPOL umiejscowionej w Biurze Międzynarodowej Współpracy Policji KGP, deleguje rocznie około 100 osób w charakterze uczestników i wykładowców na kursy stacjonarne CEPOL. Dodatkowo około 25 osób bierze udział w europejskim programie wymiany policyjnej i wizytach studyjnych w agencjach unijnych. W 2013 r. w ramach Europejskiej Akademii Policyjnej Polska zorganizowała trzy szkolenia. Ich tematy to: zwalczanie i zapobieganie korupcji, bezpieczeństwo i porządek publiczny oraz zabezpieczanie laboratoriów do produkcji narkotyków syntetycznych i półsyntetycznych. Koszty związane z organizacją przedsięwzięć oraz delegowaniem przedstawicieli, tj. koszty przelotu, zakwaterowania, wyżywienia oraz transportu lokalnego, finansowane są z budżetu rocznego CEPOL.
PROGRAMY POMOCOWE UE
W latach 1998-2006 polska Policja skorzystała ze szkoleniowego wsparcia przedakcesyjnego, uczestnicząc w ośmiu projektach twinningowych o zapobieganiu i zwalczaniu przestępczości. Ich realizacja przyczyniła się m.in. do wdrożenia w polskiej Policji programu otwartych komisariatów, polepszenia współpracy ze społeczeństwem w ramach tzw. community policing, zbudowania struktur wywiadu kryminalnego i wprowadzenia metod analizy kryminalnej w procesie wykrywczym oraz do utworzenia polskiego Biura SIRENE, a także do opracowania procedur postępowania w zakresie wymiany informacji w ramach SIS.
Polska Policja dzieli się doświadczeniem i wiedzą ekspercką nie tylko z krajami kandydującymi do UE, ale także z krajami słabiej rozwiniętymi. Świadczymy pomoc zarówno przez narzędzia unijne, takie jak Twinning czy TAIEX, jak i przez program polskiej pomocy zagranicznej, czego przykładem może być zrealizowany w 2011 r. projekt „Zwiększenie skuteczności organów ścigania wspólnym celem Policji w Polsce i krajach objętych inicjatywą Partnerstwa Wschodniego – MiniEuroEast”. Inicjatywa polskiej Policji stała się podstawą decyzji Komisji Europejskiej o potrzebie kontynuacji projektu w rozszerzonym zakresie – „EuroEast Police”. Polska Policja postrzegana jest jako ważny i stabilny partner w pomocy w transformacji organów ścigania krajów trzecich, a co za tym idzie poprawy bezpieczeństwa wewnętrznego UE przez budowanie bezpieczeństwa zewnętrznego.
SYSTEM INFORMACYJNY SCHENGEN
System Informacyjny Schengen zastąpił kontrole na granicach między państwami członkowskimi. Jego głównym celem jest utrzymanie bezpieczeństwa i porządku publicznego w państwach strefy Schengen. Polska 21 grudnia 2007 r. przystąpiła do SIS pierwszej generacji (SIS I). 9 kwietnia 2013 r. nastąpiło operacyjne uruchomienie SIS II i tym samym państwa uczestniczące w SIS zyskały możliwość efektywniejszego poszukiwania osób/przedmiotów, których dane są wprowadzane do systemu.
Nieodłącznym elementem SIS jest Biuro SIRENE, które obowiązkowo tworzy każde z państw członkowskich. Zadaniem tego biura jest wymiana informacji uzupełniających do wpisów wprowadzanych do SIS. W Polsce funkcja Biura SIRENE, decyzją ówczesnego Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji, została 9 sierpnia 2004 r. powierzona Policji. Od 15 maja 2008 r. zadania polskiej komórki Biura SIRENE realizuje Biuro Międzynarodowej Współpracy Policji KGP.
EUROPOL
Komenda Główna Policji, pełniąc funkcję Jednostki Krajowej Europolu, organizuje i koordynuje współpracę między polskimi organami ochrony porządku prawnego i Europolem. Nadzoruje też funkcjonowanie Polskiego Biura Łącznikowego w Europolu (w Hadze), będącego krajowym punktem kontaktowym. Kierownikiem Polskiego Biura Łącznikowego jest przedstawiciel polskiej Policji. W biurze tym pełni służbę również dwóch policjantów oraz po jednym przedstawicielu Straży Granicznej i Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Obecnie w Europolu, poza Polskim Biurem Łącznikowym, zatrudnionych jest 13 przedstawicieli polskiej Policji na etatach Europolu oraz 16 Polaków spoza organów ochrony porządku prawnego.
Europol umożliwia krajom członkowskim dostęp do baz danych oraz opracowań (analiz, ocen zagrożenia, raportów, etc.) o charakterze strategicznym i operacyjnym do klauzuli „zastrzeżone” włącznie. Polska Policja prowadzi bezpośrednią wymianę informacji z Europolem za pośrednictwem stacji dostępowych (komputerów) zainstalowanych w Komendzie Głównej Policji, a ponadto koordynuje wymianę informacji prowadzoną przez ABW z wykorzystaniem tego typu urządzeń. W 2015 roku przewiduje się wyposażenie wszystkich komend wojewódzkich Policji w stacje umożliwiające bezpośrednią wymianę informacji z Europolem.Sztandarowym projektem zainicjowanym przez polską Policję w ramach Europolu jest projekt ”, ma na celu typowanie i wprowadzanie do bazy danych informacji dotyczących najgroźniejszych przestępców działających w zorganizowanych grupach przestępczych w Europie.
WSPÓŁPRACA TRANSGRANICZNA
Najistotniejszymi narzędziami współpracy transgranicznejsą tzw. decyzje z Prϋm(1) które pozwalają na bezpośrednią wymianę między państwami członkowskimi: DNA, odcisków palców i danych rejestracyjnych pojazdów. Polska Policja aktywnie uczestniczy w automatycznej wymianie profili DNA.
W 2013 roku ta wymiana przyniosła 888 trafień, z czego 141 z Austrią i 515 z Niemcami.Jeżeli chodzi o bazę daktyloskopijną, trwają prace mające na celu osiągnięcie pełnej funkcjonalności. Decyzje Rady UE pozwalają także na wymianę między państwami członkowskimi danych osobowych w celu zapobiegania aktom terrorystycznym oraz zawierają ustalenia na temat realizacji wspólnych akcji i operacji policyjnych.
Dziesięć lat w UE to także policyjna współpraca przygraniczna, np. działalność operacyjna wspólnych placówek na granicy polsko-niemieckiej w Świecku, polsko-czeskiej w Kudowie i Chotebuž oraz polsko-słowackiej w Barwinku. Koordynator krajowy centrów współpracy przygranicznej umiejscowiony jest w Biurze Międzynarodowej Współpracy Policji. Tygodniowo do BMWP KGP wpływa około 4700 korespondencji od podmiotów krajowych i zagranicznych. Dokumenty sporządzane są, poza językiem polskim, w językach: angielskim, francuskim i hiszpańskim. Przy takiej ilości wymiana informacji tradycyjnymi metodami byłaby wręcz niemożliwa. Dlatego na potrzeby Biura został stworzony system teleinformatyczny (STBS), w którym całość korespondencji jest wymieniana w formie elektronicznej. Jedną z wielu zalet STBS jest możliwość szybkiej identyfikacji pojedynczego dokumentu, jego stanu realizacji, a także analizy zawartych w nim informacji.
Wśród blisko 38 000 zrealizowanych w 2013 roku spraw były przypadki uratowania życia ludziom będącym w zagrożeniu, sprawy odnalezienia osób zaginionych, szczególnie małoletnich, zapobieżenia samobójstwom, odzyskania skradzionego mienia. To wszystko składa się na codzienną wymianę informacji w ramach międzynarodowej współpracy policji i w takiej formie nie byłoby możliwe bez dorobku prawnego UE.
na podstawie materiałów BMWP KGP opracowała nadkom. IRMINA GOŁĘBIEWSKA, zastępca dyrektora BMWP KGP
(1) Decyzja Rady 2008/615/WSiSW z 23 czerwca 2008 r.w sprawie intensyfikacji współpracy transgranicznej, w szczególności w zwalczaniu terroryzmu i przestępczości transgranicznej, oraz Decyzja Rady 2008/616/WSiSW z 23 czerwca 2008 r. dotycząca wdrożenia decyzji 2008/615/WSiSW w sprawie intensyfikacji współpracy transgranicznej, szczególnie w zwalczaniu terroryzmu i przestępczości transgranicznej
Dzięki współpracy
Spektakularny sukces współpracy kanałem Europolu to realizacja operacji GOLDEN TULIP /BEVER (2013) w zakresie zwalczania handlu prekursorami i innymi chemikaliami służącymi do produkcji narkotyków syntetycznych. Równoległe postępowanie w Polsce i Holandii wymierzone było przeciwko zorganizowanej grupie przestępczej zajmującej się handlem prekursorami i innymi chemikaliami. Od marca 2010 roku przetransportowane zostały znaczne ilości chemikaliów, w tym prekursora APAAN z Polski do Holandii oraz w mniejszym stopniu do Belgii. Następnie były one wykorzystane do produkcji amfetaminy i MDMA, głównie w Holandii. W rezultacie Europol objął koordynacją operację GOLDEN TULIP/BEVER, współpracując z europejskimi organami ochrony porządku prawnego i sądowymi. Celem operacji było rozbicie zorganizowanej grupy przestępczej oraz przerwanie dalszego handlu prekursorami i innymi chemikaliami. W przedsięwzięciu uczestniczyły policje: Polski, Holandii przy wsparciu Belgii i Niemiec. W rezultacie aresztowano czterech kluczowych członków sieci, zabezpieczono duże ilości chemikaliów, 19 kg amfetaminy oraz broń.
Polski kierowcy samochodu ciężarowego 14 lipca 2012 roku zadzwonił do swojej córki i oznajmił, że znajduje się w Niemczech i odczuwa mocny ból w klatce piersiowej, słabnie z każdą chwilą i potrzebuje pomocy medycznej. W wyniku sprawnej wymiany informacji między jednostką terenową polskiej Policji, Biurem Międzynarodowej Współpracy Policji i Biurem Interpolu w Wiesbaden udało się zlokalizować kierowcę i udzielić mu pomocy. Kierowca przeszedł zawał serca, ale dzięki szybkiej pomocy jego życie zostało uratowane.
Policja holenderska poszukiwała samochodów marki Range Rover i Lexus. Samochody zostały skradzione w Holandii i miały być używane do napadów z użyciem materiałów wybuchowych. Dzięki intensywnej wymianie informacji ze stroną holenderską kanałem SIS udało się ostatecznie zlokalizować pojazdy. Auta były schowane w zaplombowanym pojeździe ciężarowym, a kierujący pojazdem obywatel litewski twierdził, że przewozi meble i posiadał stosowne dokumenty przewozowe.
Zobacz także: Eurodekada (nr 112/07.2014)
