Projekt ustawy wdraża do polskiego porządku prawnego 2 decyzje Rady UE, ujednolicając i harmonizując prawo krajowe z unijnymi standardami w zakresie:

- wymiany informacji w celu wykrywania i ścigania sprawców przestępstw oraz zapobiegania przestępczości i jej zwalczania;
- ochrony danych osobowych wymienianych z państwami członkowskimi Unii Europejskiej w celu wykrywania i ścigania sprawców przestępstw oraz zapobiegania przestępczości i jej zwalczania.

Ponadto projekt ustawy umożliwi przetwarzanie informacji w sposób zautomatyzowany. Zapewni także pełną współpracę organów ścigania państw UE z Krajowym Biurem do Spraw Odzyskiwania Mienia (utworzonym w Biurze Kryminalnym Komendy Głównej Policji), w zakresie wymiany informacji i danych na temat mienia pochodzącego z przestępstwa (rachunki bankowe, nieruchomości, pojazdy, inne dobra o dużej wartości) lub na temat osób (np. nazwiska, adresy, daty i miejsca urodzenia, daty rejestracji firm, ich udziałowcy, akcjonariusze, siedziby, itd.) - na różnych etapach ścigania i wykrywania przestępstw finansowych.

Przygotowany projekt ustawy ma przede wszystkim usprawnić i przyśpieszyć wymianę informacji, w celu wykrywania i ścigania sprawców przestępstw oraz zapobiegania przestępczości i jej zwalczania, między organami ścigania państw członkowskich UE. Ma także zapewnić bezpieczne przekazywanie danych osobowych, w zakresie wymiany informacji międzynarodowych. Aktualnie w polskim prawie nie ma jednoznacznego wskazania krajowych podmiotów uprawnionych do wymiany informacji z właściwymi organami ścigania innych państw członkowskich Unii Europejskiej. Projekt ustawy przewiduje, że organem właściwym do koordynowania wymiany informacji między krajowymi podmiotami, a ich zagranicznymi partnerami, czyli tzw. punktem kontaktowym będzie Komenda Główna Policji.

Punkt kontaktowy będzie korzystał z bezpośredniego dostępu do zbiorów danych Krajowego Systemu Informacyjnego Policji, Centralnej Bazy Danych Powszechnego Elektronicznego Systemu Ewidencji Ludności, Centralnej Ewidencji Pojazdów, Centralnej Ewidencji Kierowców, Systemu Pobyt, Krajowego Rejestru Karnego, Krajowego Rejestru Sądowego, Krajowego Rejestru Urzędowego Podmiotów Gospodarki Narodowej, Rejestru Dowodów Osobistych, Centralnej Ewidencji Wydanych i Unieważnionych Dokumentów Paszportowych oraz Centralnej Bazy Danych Osób Pozbawionych Wolności, a także udostępnianych za pośrednictwem Krajowego Systemu Informatycznego. Punkt kontaktowy będzie miał uprawnienia także do wymiany informacji zgromadzonych w Krajowym Centrum Informacji Kryminalnych.

Ponadto mając na uwadze konieczność dostępu policji (oraz innych upoważnionych podmiotów, w tym sądu i prokuratury) do informacji o numerach rachunków bankowych projekt ustawy wprowadza możliwość utworzenia rejestru rachunków bankowych, z którego dane mogłyby być udostępniane. Obecnie uzyskanie informacji, czy osoba posiada rachunek w danym banku, wymaga złożenia przez policję kilkuset zapytań do wszystkich banków, czy instytucji finansowych. Uruchomienie jednolitego rejestru rachunków bankowych spowoduje, że proces ten będzie przebiegał sprawniej.

Dostęp do danych DNA oraz zbioru odcisków linii papilarnych wymaga specjalistycznej wiedzy z zakresu daktyloskopii i genetyki. W związku z tym osoby realizujące zadania w punkcie kontaktowym będą mogły uzyskać je za pośrednictwem odpowiednio wykwalifikowanej kadry Centralnego Laboratorium Kryminalistycznego Policji.

Procedury przewidziane w projekcie ustawy dla punktu kontaktowego, będą miały zastosowanie także do wymiany informacji za pośrednictwem krajowego biura do spraw odzyskiwania mienia, w zakresie wykrywania i identyfikacji korzyści pochodzących z przestępstwa lub innego mienia.

Wymiana informacji będzie się odbywać na podstawie elektronicznego formularza. Organa ścigania państw członkowskich UE nie będą miały jednak dostępu do baz danych innych państw. Będą mogły jedynie skierować zapytanie za pośrednictwem krajowego punktu kontaktowego.

Kontrolę nad przechowywaniem danych będą sprawować niezależne organy kontroli danych osobowych, właściwe dla danego kraju członkowskiego UE. W Polsce taką instytucją będzie Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych.

Policja będzie mogła odmówić przekazania informacji wówczas, gdy m.in. istnieje zagrożenie dla bezpieczeństwa państwa, utrudnia prowadzone postępowanie karne lub inne czynności operacyjno-rozpoznawcze bądź zagrozi bezpieczeństwu osób biorących w nich udział.

Obok policji podmiotami uprawnionymi do wymiany informacji ze służbami państw członkowskich UE będą także: Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Centralne Biuro Antykorupcyjne, Służba Celna, Straż Graniczna i Żandarmeria Wojskowa. Natomiast za pośrednictwem krajowego biura do spraw odzyskiwania mienia uprawnionymi do wymiany informacji są także: Generalny Inspektor Informacji Finansowej, organy kontroli skarbowej, organy podatkowe, organy prokuratury i wywiad skarbowy.

Projekt ustawy precyzuje terminy udzielenia odpowiedzi na wniosek organu ścigania państwa UE. Jeżeli informacje dotyczące wniosku są przetwarzane w zbiorach danych bezpośrednio dostępnych np. punktowi kontaktowemu i dotyczą przestępstw takich, jak np. udział w zorganizowanej grupie przestępczej, czy o charakterze terrorystycznym, handel ludźmi, oszustwa, fałszowanie pieniędzy, zabójstwa – będą udzielane w ciągu tygodnia. Pozostałe informacje będą przekazywane w odpowiedzi na wniosek organu ścigania państwa członkowskiego UE w ciągu 2 tygodni. Natomiast w sprawach bardzo pilnych odpowiedź będzie przesyłana do 8 godzin.

Dostosowanie polskiego systemu pod kątem przekazywania danych DNA i daktyloskopijnych wymagało dodatkowych nakładów finansowych. Policja przeznaczyła ponad 20 mln zł na dostosowanie swoich baz danych do standardów europejskich, zakup nowych aplikacji, modyfikację i usprawnienie procesu przetwarzania danych. Od strony technologicznej te prace nadal trwają.

Ustawa o wymianie informacji z organami ścigania państw członkowskich Unii Europejskiej ma wejść w życie po upływie 3 miesięcy od ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.

źródło: MSWiA