Podobne czynności prowadzono w miejscowościach obwodu kijowskiego i mikołajowskiego w ubiegłym roku, pod koniec czerwca. Wtedy oględzinom poddano 11 budynków. Obydwa wyjazdy odbyły się na prośbę Prokuratury Generalnej Ukrainy.

Zespół JIT

Czynności wykonywano w ramach wspólnego międzynarodowego zespołu śledczego (JIT), który został powołany w 2022 r. na podstawie umowy zawartej między Polską, Litwą i Ukrainą. W skład zespołu polskich funkcjonariuszy wchodzili przedstawiciele Biura Kryminalnego i Biura Zwalczania Przestępczości Ekonomicznej KGP, komend wojewódzkich w Białymstoku, Gdańsku, Gorzowie Wlkp., Radomiu i Komendy Stołecznej Policji oraz Centralnego Pododdziału Kontrterrorystycznego Policji „BOA”. W organizację wyjazdu polskiej delegacji były także zaangażowane Biuro Logistyki Policji KGP i Biuro Finansów KGP. Głównym zadaniem delegowanych funkcjonariuszy był udział w czynnościach oględzin obiektów cywilnych, które zostały zniszczone w wyniku działań wojennych. Materiał dowodowy zabezpieczono z użyciem skanerów laserowych 3D stanowiących wyposażenie polskiej Policji, pozwalających na skanowanie obiektu z wysoką dokładnością.

Misja

Policjanci i prokuratorzy pracowali w innych oblastiach (województwach) Ukrainy niż podczas wcześniejszej misji. Tym razem obiekty były usytuowane w pobliżu granicy z Białorusią i tylko 10 km od granicy z Federacją Rosyjską. Dla miejscowej ludności widok polskich policjantów w północno-wschodniej części kraju był pewnego rodzaju atrakcją. Podobnie jak w ubiegłym roku, tak i w tym pobyt polskiej delegacji został odebrany bardzo życzliwie, a wiedza dotycząca skali pomocy niesionej przez obywateli RP na rzecz Ukrainy była bardzo powszechna. Polscy funkcjonariusze wielokrotnie słyszeli podziękowania.

Odmienne były za to relacje przekazywane przez mieszkańców na temat działań zbrojnych prowadzonych przez żołnierzy Federacji Rosyjskiej. Pierwszą różnicą było, jak to określali miejscowi, przybycie do nich bardziej „cywilizowanego wojska”, które pod osłoną nocy bezpośrednio wjechało na teren oblastii sumskiej. Rosyjscy żołnierze byli tu skoncentrowani na walce z mundurowymi niż z ludnością cywilną. Co prawda dochodziło do aktów agresji, ale na pewno mniej brutalnych niż w podkijowskich miejscowościach – Buczy, Irpieniu czy Borodziance.

Zupełnie inna sytuacja panowała w Czernihowie. To miasto, leżące na drodze wojsk rosyjskich do Kijowa, nigdy nie zostało zdobyte, ale było oblężone i prowadzono ostrzał artyleryjski, który zniszczył wiele budynków użyteczności publicznej. Zginęło także wielu cywilów. To, co się wydarzyło, miejscowi określają mianem „wojny pancernej”, która trwała ponad miesiąc, do czasu wycofania się wojsk rosyjskich. Wspólnym mianownikiem wyjazdów w 2022 i 2023 r. były alarmy. Niestety każdego dnia, także w nocy, włączały się syreny alarmowe (średnio 5–6 razy na dobę). W trakcie alarmów, szczególnie w oblastii sumskiej, ostrzeliwano miejscowości położone najbliżej granicy z Rosją. Przerywano wtedy pracę i bezwzględnie udawano się do schronu, co przy tej liczbie alarmów destabilizowało założony plan działań i wydłużało czas pobytu policjantów w zagrożonych miejscach.

Skaner dla Ukrainy

Wyjazdy w ramach wspólnego międzynarodowego zespołu śledczego (JIT) nie są jedyną inicjatywą realizowaną przez polską Policję na rzecz organów państwowych Ukrainy. W kwestii pomocy dla Ukrainy Komenda Główna Policji uzyskała finansowanie dla projektu pn. „Gromadzenie materiału dowodowego za pomocą skanerów 3D w trakcie oględzin miejsc zdarzeń będących wynikiem katastrof, ataków terrorystycznych lub działań wojennych”.

Celem planowanego przedsięwzięcia, realizowanego w ramach Programu Ministerstwa Spraw Zagranicznych „Polska Pomoc”, jest zintensyfikowanie współpracy między polską i ukraińską policją, m.in. przez zakup skanera 3D oraz przeszkolenie funkcjonariuszy Narodowej Policji Ukrainy w zakresie jego obsługi. Efektem projektu będzie profesjonalizacja ukraińskich służb w zakresie właściwego zabezpieczania materiału dowodowego, także dla celów wykrywczych w sprawach prowadzonych przez Międzynarodowy Trybunał Karny. W realizację projektu będą zaangażowani funkcjonariusze Biura Kryminalnego i Biura Zwalczania Przestępczości Ekonomicznej KGP, którzy zdobyli odpowiednie doświadczenie podczas wspólnej pracy z polskimi i ukraińskimi prokuratorami przy czynnościach oględzin (z użyciem skanerów 3D) wykonywanych w 2022 i 2023 r. Wsparcie polskiej Policji na rzecz Narodowej Policji Ukrainy usprawni działania całej formacji oraz wzmocni kompetencje ukraińskich policjantów w zakresie profesjonalnego zabezpieczania materiału dowodowego w sprawach karnych.

insp. dr Michał Białęcki, zastępca dyrektora Biura Zwalczania Przestępczości Ekonomicznej Komendy Głównej Policji; uczestnik pierwszej i drugiej delegacji na Ukrainie

zdj. autor