W rezolucji podkreślono „potrzebę zacieśnienia współpracy międzynarodowej na szczeblu światowym, regionalnym i międzyregionalnym w różnych dziedzinach związanych z zapobieganiem i zwalczaniem przestępczości ponadnarodowej, w szczególności międzynarodowej przestępczości zorganizowanej, oraz z zapobieganiem i zwalczaniem terroryzmu”. Dzień ustalono na 7 września, czyli na dzień, w którym w 1923 r. utworzono poprzedniczkę Interpolu – Międzynarodową Komisję Policji Kryminalnej.

W polskiej Policji punktem kontaktowym i miejscem, gdzie zbiegają się międzynarodowe kanały wymiany informacji, jest Biuro Międzynarodowej Współpracy Policji KGP, które w tym roku obchodziło 15-lecie utworzenia. Powstanie BMWP KGP w obecnym kształcie miało na celu przede wszystkim usprawnienie rosnącej wymiany informacji kryminalnych oraz scalenie zadań strategicznych i wykonawczych w jednej komórce organizacyjnej. Istotnym założeniem było również szersze wykorzystanie współpracy międzynarodowej w codziennej pracy Policji przez: umożliwienie korzystania z międzynarodowych baz danych nowym grupom użytkowników, usprawnienie wymiany informacji kryminalnych, organizację międzynarodowych szkoleń dla funkcjonariuszy Policji, przygotowanie kadr w procesie rekrutacji na stanowiska w agencjach unijnych oraz w misjach policyjnych tworzonych zarówno pod egidą UE, jak i ONZ. Intensyfikacja współpracy międzynarodowej Policji szczególnie w ramach UE stanowi priorytet w czasach, gdy przestępczość ma przede wszystkim charakter transnarodowy. W niniejszym numerze „Gazety Policyjnej” przybliżymy funkcjonowanie współpracy międzynarodowej w jej praktycznym wymiarze.

Współpraca pozaoperacyjna

To m.in. udział w tworzeniu prawa unijnego oraz implementacja rozwiązań prawnych i przepisów obowiązujących w innych państwach w celu ich wykorzystania w opracowywaniu krajowych przepisów z zakresu zapobiegania i zwalczania przestępczości. Działania pozaoperacyjne służą przede wszystkim wypracowaniu metod i form praktycznej kooperacji policyjnej,  nazywanej potocznie współpracą operacyjną. To także nawiązywanie kontaktów zawodowych i osobistych. Dzięki nim wzrasta zaufanie między współpracującymi stronami, są likwidowane bariery, uprzedzenia i szkodliwe stereotypy. Polska Policja jest także beneficjentem funduszy unijnych, które przeznacza zarówno na konkretne działania operacyjne, inwestycje w sprzęt, jak i na szkolenia wewnętrzne. Współpraca szkoleniowa to również wymiana z instytucjami policyjnymi z krajów członkowskich UE za pośrednictwem agencji m.in. CEPOL – Agencja Unii Europejskiej ds. Szkolenia w Dziedzinie Ścigania. W ramach korzystania z funduszy unijnych i krajowych odbywają się również szkolenia przedstawicieli służb porządku publicznego krajów spoza UE (m.in. we współpracy z Ministerstwem Spraw Zagranicznych), a zwłaszcza państw Partnerstwa Wschodniego (Ukrainy, Mołdawii i Armenii).

Współpraca pozaoperacyjna to także tzw. niestandardowe działania ad hoc, wynikające z potrzeby chwili, w związku z wyjątkowymi, często nieprzewidzianymi wydarzeniami. Ich przykładem jest np. bieżące udzielanie wielowymiarowego wsparcia Ukrainie w związku z trwającą wojną. Przekłada się to na wiele inicjatyw, począwszy od koordynacji wsparcia rodzin policjantów Ukrainy, które podjęły decyzję o ewakuowaniu się z terytorium Ukrainy do Polski, przez pełnienie funkcji punktu kontaktowego i koordynacyjnego w zakresie przeprowadzenia szkoleń dla przedstawicieli różnych służb ukraińskich, procesu przekazywania specjalistycznego sprzętu w odpowiedzi na zgłaszane przez nie bieżące zapotrzebowanie.

Rola współpracy pozaoperacyjnej:

• tworzenie właściwej płaszczyzny i podstaw prawnych do wymiany informacji kryminalnych;
• kreowanie możliwości nawiązania bezpośrednich kontaktów zawodowych i osobistych;
• wzmacnianie wzajemnego zaufania między współpracującymi stronami;
• współtworzenie i promowanie wizerunku polskiej Policji na arenie międzynarodowej;
• uzupełnienie tzw. współpracy operacyjnej Policji.

Formy współpracy:

• wizyty studyjne;
• warsztaty;
• konferencje;
• programy i projekty pomocowe;
• seminaria;
• szkolenia stacjonarne i online;
• spotkania robocze;
• spotkania okazjonalne.

CEPOL

Policja systemowo współpracuje z Agencją Unii Europejskiej ds. Szkolenia w Dziedzinie Ścigania – CEPOL-em od czasu wejścia Polski do UE w 2004 r. Główne zadania agencji skupiają się na realizacji szkoleń stacjonarnych oraz online dla funkcjonariuszy organów ścigania w obszarach zidentyfikowanych jako priorytetowe w ramach Cyklu Polityki Bezpieczeństwa Wewnętrznego UE, a zwłaszcza dotyczą ochrony praw człowieka i podstawowych wolności, zapobiegania terroryzmowi i zwalczania terroryzmu oraz poważnej przestępczości.

CEPOL wspiera wysiłki państw członkowskich w zakresie rozwoju i unowocześniania narzędzi i metod szkoleniowych, państwa członkowskie UE w prowadzeniu szkoleń dotyczących międzynarodowych instrumentów współpracy w dziedzinie egzekwowania prawa, funkcjonowania organów i agencji UE w sektorze sprawiedliwości i spraw wewnętrznych, a także szerzy wiedzę i podnosi świadomość personelu organów ścigania w zakresie policyjnych i sądowych aspektów współpracy międzynarodowej oraz doskonali praktyczne umiejętności w zakresie dostępu do kanałów wymiany informacji.

Kluczowe elementy oferty szkoleniowej CEPOL-u:

• szkolenia stacjonarne;
• e-learning;
• program wymiany.

W 2022 r. polska Policja zrealizowała następujące szkolenia stacjonarne na rzecz CEPOL-u:

• przeciwdziałanie przestępczości nieletnich i przemocy domowej – WSPol w Szczytnie;
• ataki w przestrzeni publicznej – CSP w Legionowie;
• ochrona i pomoc ofiarom  przestępstw – SP w Pile;
• bezzałogowe statki powietrzne – SP w Pile.

W 2022 r. mimo pandemii 10 osób z polskich organów ścigania wzięło udział w programie wymiany (przed pandemią wskaźnik ten wynosił około 40–50 osób rocznie). Ponadto Polska zgłosiła swoich przedstawicieli do realizacji programu mentoringu w ramach koordynowanych przez CEPOL projektów pomocowych skierowanych do krajów trzecich. Celem są zacieśnienie współpracy oraz poprawa efektywności działania służb bezpieczeństwa i porządku publicznego państw Partnerstwa Wschodniego i Południowego. Prezydencje w forach współpracy regionalnej.

• Grupa Wyszehradzka (V4) – grupa zrzeszająca Czechy, Polskę, Słowację i Węgry. Polska sprawowała roczne przewodnictwo w latach 2016–2017 oraz 2020–2021. Priorytety Policji dotyczyły m.in.: silnego głosu V4 w Unii Europejskiej, budowania synergii przez pogłębiony dialog w obszarze poprawy bezpieczeństwa wewnętrznego w regionie, a także  dalszego wzmocnienia współpracy w zakresie zwalczania zorganizowanej przestępczości ekonomicznej i narkotykowej.
• Forum Salzburg – Inicjatywa Współpracy Środkowo-Europejskiej w zakresie poprawy bezpieczeństwa. Państwami członkowskimi ww. inicjatywy są: Austria, Bułgaria, Chorwacja, Czechy, Polska, Rumunia, Słowacja, Słowenia i Węgry. W 2007 r. powołano Grupę Przyjaciół Forum Salzburg, do której w pierwszej kolejności zaproszone zostały kraje Bałkanów Zachodnich – Albania, Bośnia i Hercegowina, Czarnogóra, Macedonia, Serbia, a następnie Mołdawia. Polska sprawowała półroczne przewodnictwo w roku 2017 oraz 2022. Zaproponowane przez polską prezydencję priorytety działań Policji objęły w szczególności: optymalizację wykorzystania kanałów międzynarodowej wymiany informacji, kontynuację prac w ramach grupy roboczej ds. ochrony świadka koronnego oraz przeciwdziałanie powszechnemu zjawisku nadmiernej prędkości.
• Grupa Zadaniowa Państw Morza Bałtyckiego ds. Przestępczości Zorganizowanej (BSTF) – w latach 2019–2021 Polska udzielała operacyjnego wsparcia podczas dwuletniej prezydencji niemieckiej (przedłużonej o kolejny rok). W pracach grupy na szczeblu operacyjnym brali udział przedstawiciele policji, straży granicznej oraz służb celnych i karno-skarbowych. Priorytetowym obszarem było zwalczanie zorganizowanej przestępczości narkotykowej, a także nielegalnej migracji.

Polska pomoc rozwojowa

Polska Policja od 2005 r. uczestniczy w programie polskiej pomocy rozwojowej MSZ, a jej udział jest koordynowany przez pracowników BMWP KGP. Program ten jest skierowany do wybranych państw trzecich i służy wzmacnianiu zdolności instytucjonalnych tamtejszej administracji publicznej, a także upowszechnianiu europejskich rozwiązań w celu przybliżenia standardów pracy m.in. organów ścigania do tych obowiązujących w państwach członkowskich UE. Tematyka projektów obejmowała zagadnienia dotyczące zwalczania przestępczości zorganizowanej, a zwłaszcza przestępczości narkotykowej oraz handlu ludźmi, zastosowania analizy kryminalnej w procesie wykrywczym, wspierania rozwoju i akredytacji laboratoriów kryminalistycznych przez bezpieczeństwo imprez masowych, organizację współpracy międzynarodowej czy też zarządzanie finansowe w Policji. Głównymi beneficjantami projektów były kraje Bałkanów Zachodnich oraz kraje Partnerstwa Wschodniego.

W 2022 r. zrealizowano następujące projekty:

• Wyższa Szkoła Policji w Szczytnie zrealizowała na rzecz Mołdawii projekt szkoleniowy pn. „Podniesienie poziomu wiedzy przedstawicieli Policji mołdawskiej w zakresie zwalczania handlu ludźmi i wykorzystywania seksualnego dzieci”. Celem projektu było zapoznanie uczestników ze standardami ochrony ofiar handlu ludźmi i seksualnego wykorzystywania w świetle rozwiązań międzynarodowych z uwzględnieniem polskich regulacji prawnych i doświadczeń w tym zakresie.
• Centralne Biuro Śledcze Policji zrealizowało na rzecz Gruzji projekt pn. „Zwalczanie zorganizowanej przestępczości narkotykowej jako istotny element budowy potencjału administracji państwowej, silnych, samodzielnych, wyspecjalizowanych służb antynarkotykowych”, którego celem było m.in. skuteczne reagowanie na zmieniające się trendy przestępcze w ww. obszarze.
• Komenda Wojewódzka Policji w Krakowie we współpracy z WSPol w Szczytnie zrealizowała na rzecz Gruzji program dotyczący poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego oraz wzmocnienia instytucjonalnego policji patrolowej. Celem projektu były wskazanie i realizacja działań Policji służących poprawie bezpieczeństwa ruchu drogowego na terenie Gruzji.

Przykłady dwustronnych działań pozaoperacyjnych koordynowanych przez BWMP KGP:

• realizacja wspólnego projektu z policją brytyjską zakładającego średniookresowe delegowanie do Londynu kilku funkcjonariuszy polskiej Policji w celu wsparcia w zakresie zwalczania przestępczości popełnianej przez polskich obywateli przebywających na wyspach, ale też udzielania pomocy ofiarom przestępstw polskiego pochodzenia;
• współpraca i wymiana szkoleniowa z USA w zakresie szkoleń menadżerskich dla kadry kierowniczej polskiej Policji na temat nowoczesnych metod zarządzania dużymi jednostkami, planowania strategicznego oraz oceny efektywności pracy Policji; udział w szkoleniach Akademii FBI w Quantico w obszarach priorytetowych dla polskiej Policji ze szczególnym uwzględnieniem zwalczania zorganizowanej przestępczości ekonomicznej i narkotykowej.

BMWP KGP

zdj. archiwum BMWP KGP