1 kwietnia bieżącego roku Centralne Laboratorium Kryminalistyczne Policji zostało przekształcone z instytutu badawczego w jednostkę organizacyjną formacji. Zmiana ta prowokuje wiele pytań, m.in. jaki był cel przekształcenia i co to oznacza dla pracowników CLKP?
Dzięki zmianie CLKP w jednostkę organizacyjną Policji właściwą w sprawach kryminalistyki oraz technik kryminalistycznych stosowanych w procesie rozpoznawania, zapobiegania i zwalczania przestępczości oraz ścigania sprawców przestępstw zwiększyły się nasze możliwości koordynacji prac policyjnych laboratoriów kryminalistycznych. Należy przez to rozumieć nie tylko bezpośredni nadzór, bo on był prowadzony, ale przede wszystkim większy wpływ na dobór wyposażenia badawczego i standaryzację pracowni badawczych we wszystkich jednostkach. Do tej pory proponowane standardy wyposażenia traktowane były jako zalecenia, a nie wymagania.
Przekształcenie instytutu badawczego CLKP w jednostkę organizacyjną Policji pozwoli na pozyskiwanie środków na rzecz wszystkich policyjnych laboratoriów kryminalistycznych, w tym CLKP. Część aparatury badawczej w laboratoriach kryminalistycznych jest znacznie wyeksploatowana, niektóre urządzenia pracują 24 godziny na dobę przez siedem dni w tygodniu. Ze względu na swój wiek (często nawet 10-letni) i ciągłą eksploatację aparatura ta jest mocno zużyta i ulega awariom. Dlatego też niezbędna jest sukcesywna wymiana starych, zużytych urządzeń na nowe, bardziej czułe aparaty, które zapewnią ciągłość wykonywanych badań oraz wsparcie przy wdrażaniu nowych metod badawczych. Będziemy dążyć do modernizacji i rozbudowy policyjnych laboratoriów kryminalistycznych i CLKP przez odbudowę infrastruktury badawczej, utworzenie pracowni badawczych, m.in. genetycznych, toksykologicznej, a także do ograniczenia dokumentacji papierowej przez wprowadzenie systemu informatycznego LIMS w Centralnym Laboratorium Kryminalistycznym Policji, a w kolejnych latach w pozostałych laboratoriach. Przyczyni się to do poprawy obiegu informacji między CLKP a jednostkami terenowymi, a ponadto przyspieszy obieg dokumentów, wzmocni nadzór nad materiałem badawczym oraz pozwoli uzyskać informacje o terminie opracowania opinii.
Drugim elementem jest rozbudowa wykrywczych baz danych – daktyloskopijnej oraz DNA, które są niewątpliwie bardzo istotnym ogniwem w procesie zapobiegania i zwalczania przestępczości. Wkrótce polska Policja stanie przed wyzwaniem utworzenia bazy danych zawierającej wizerunki twarzy pozyskiwane w trakcie prowadzenia postępowań. Obecnie zdjęcia sygnalityczne, a także fotografie osób zaginionych, osób o nieznanej tożsamości, progresje wiekowe oraz portrety pamięciowe są gromadzone w Krajowym Systemie Informacyjnym Policji (KSIP). Potrzeba wydzielenia zdjęć do specjalnej bazy wynika bezpośrednio z prac związanych z włączeniem wizerunków twarzy do kategorii danych wymienianych w ramach współpracy międzynarodowej. Utworzenie bazy zdjęciowej umożliwi dokonywanie zautomatyzowanych przeszukań na użytek wymiany danych, ale jest także okazją do bardziej efektywnego, bezpiecznego i sprawnego wykorzystywania zbiorów danych policyjnych w działaniach krajowych.
Powrót CLKP do struktur policyjnych pozwala na szybsze reagowanie w sytuacji pojawiających się potrzeb, szczególnie w zakresie wykonywania opinii dla innych policyjnych jednostek. Udzielając odpowiedzi na drugą część pytania dotyczącą funkcjonariuszy i pracowników CLKP – w tym obszarze nastąpiły znaczne zmiany. Stawiamy na policyjną, odpowiednio wykształconą i kompetentną kadrę kierowniczą posiadającą uprawnienia do wykonywania badań i wydawania opinii w poszczególnych specjalnościach kryminalistycznych oraz legitymującą się bogatym doświadczeniem praktycznym, które pozwoli nadzorować oględziny najtrudniejszych miejsc przestępstw. Uzupełniamy kadrę biegłych przez pozyskanie kandydatów do poszczególnych pracowni badawczych. W przypadku odejścia doświadczonego eksperta na świadczenie emerytalne rozpoczną szkolenia na biegłych, co pozwoli na kontynuację procesu badawczego. Wyspecjalizowany personel badawczy pozwoli na wykonywanie badań i wydawanie ekspertyz kryminalistycznych o dużym stopniu skomplikowania lub mających charakter odwoławczy.
Czyli przesuwa się ciężar działalności na rzecz realizacji ekspertyz?
Tak, razem z odpowiednim doposażeniem pracowni powinno to znacząco skrócić czas oczekiwania na opinie kryminalistyczne w całym kraju.
A czego mogą się spodziewać technicy kryminalistyki?
Sytuacja techników kryminalistyki i zespołów DVI nie ulega zmianie. Powrót CLKP do struktur Policji pozwoli jednak na zwiększenie nadzoru nad jakością dokumentacji wytwarzanej przez techników, a przede wszystkim nad doposażeniem wszystkich podległych komórek na poziomie całego kraju m.in. w skanery laserowe 3D, które umożliwią dokładne dokumentowanie miejsca zdarzenia. Nie mniej istotnym obszarem jest również prowadzenie cyklicznych szkoleń dla techników kryminalistyki, którzy jako pierwsi docierają na miejsce przestępstwa i zabezpieczają ślady kryminalistyczne. Centralne Laboratorium Kryminalistyczne Policji znajduje się również na liście punktów kontaktowych DVI Interpolu oraz nieformalnej sieci UE ekspertów kompetentnych w dziedzinie DVI. Dzięki wprowadzeniu rozwiązań stosowanych przez kraje członkowskie Interpolu, zagwarantowano standaryzację działań polskiej Policji. Doskonalenie metod oględzin, prowadzenie nadzoru, sprawna i skuteczna identyfikacja zwłok i szczątków ludzkich to obszar, który ma kardynalne znaczenie.
Program modernizacji zakłada, że CLKP będzie nadal prowadzić badania naukowe i prace rozwojowe w zakresie kryminalistyki i technik kryminalistycznych. Na jakich zasadach będzie prowadzona teraz działalność naukowa?
Działalność naukowa CLKP opierała się i nadal będzie opierać się na potencjale, jaki stanowią nasz kompetentny personel oraz zaplecze techniczno-badawcze. W obecnej sytuacji otwierają się nowe możliwości dotyczące wdrażania rozwiązań w całej policyjnej kryminalistyce. Po okresie przejściowym podejmiemy starania o pozyskanie funduszy na rozwój metod badawczych, zakupy sprzętu badawczego dla policyjnych laboratoriów oraz systemów informatycznych usprawniających obieg dokumentów. Jednocześnie osoby zaangażowane w te działania nadal będą mogły poszerzać swoje kompetencje naukowe i wymieniać się doświadczeniami, również na arenie międzynarodowej. Nadal wydawane będzie punktowane czasopismo naukowe „Problemy Kryminalistyki”, będące swego rodzaju wyznacznikiem trendów od 1955 r. Sama działalność naukowa zostaje jednak w tej chwili ukierunkowana na bardziej praktyczne aspekty, pozwalające na przyspieszenie procesu wykrywczego oraz wzmocnienie środków dowodowych.
W planach były budowa nowej siedziby i modernizacja sprzętu laboratoryjnego, unowocześnienie kryminalistycznych metod badawczych i usprawnienie procesu badawczego. Program modernizacyjny zaplanowany na lata 2022–2025 przyspieszy te plany? I czego można się spodziewać za te trzy lata, gdy program się skończy?
Podstawowym założeniem programu modernizacyjnego są doposażenie wszystkich policyjnych laboratoriów kryminalistycznych, budowa siedziby CLKP oraz poszerzenie możliwości badawczych. Na samą wymianę sprzętu przeznaczonych jest 60 mln zł. W planach jest również utworzenie m.in. pracowni toksykologii. Już teraz prowadzimy zakup dla wszystkich laboratoriów kryminalistycznych m.in. chromatografu GCMS, mikroskopów porównawczych do badań mechanoskopijnych i balistycznych oraz wypadków drogowych, stanowiska do ujawniania śladów daktyloskopijnych czy wielofunkcyjnego systemu TrasoScan do badań odcisków butów, odcisków palców, dokumentów i innych płaskich powierzchni. Utworzenie mocnego, nowoczesnego ośrodka pozwoli na realizację nawet najtrudniejszych badań, które umieszczą polską policyjną kryminalistkę na najwyższym światowym poziomie.
A czy po przekształceniu CLKP Certyfikat Systemu Zarządzania Jakością, Centrum Akredytacji Laboratorium Badawczego oraz udział w grupie ENFSI pozostaje nienaruszone?
Bardzo ważne jest dla nas utrzymanie polityki jakości i w tym względzie nic się nie zmienia. CLKP nadal pozostaje jednostką certyfikowaną na normę ISO/IEC 9001 oraz akredytowaną na zgodność z normą ISO/IEC 17025. Zmiany organizacyjne nie mają w tym przypadku znaczenia. Członkostwo w grupach roboczych ENFSI (European Network of Forensic Science Institutes) oraz utrzymanie polityki jakości, która sprawia, że wyniki prowadzonych badań są obiektywne i spełniają światowe standardy, są dla nas kluczowe.
CLKP przygotowuje i egzaminuje kandydatów na biegłych i certyfikowanych ekspertów. Czy w tej materii również nic się nie zmienia?
Tak, proces szkolenia kandydatów na biegłych oraz certyfikowanych specjalistów będzie kontynuowany. CLKP będzie również nadzorować praktyki dla kandydatów oraz prowadzić egzaminy dla biegłych i certyfikowanych specjalistów. Obszarem, który wymaga poprawy, jest sam system szkolenia, który w przypadku kilku specjalności – m.in. z zakresu badań wypadków drogowych, badań dokumentów czy też informatyki śledczej – musi zostać wydłużony.
Podczas przekształcenia zmieniła się częściowo struktura organizacyjna CLKP. Może Pani pokrótce zaprezentować poszczególne zadania nowych wydziałów?
Oczywiście. Wydział Ogólny zajmuje się obsługą kadrową, szkoleniową wraz z procesem naboru, koordynacją realizowanych projektów, nadzorem nad procesem kształcenia biegłych i certyfikowanych specjalistów, prowadzeniem biblioteki naukowej i wydawaniem czasopisma „Problemy Kryminalistyki”. Wydział Wsparcia Logistycznego, oprócz obsługi logistycznej CLKP, prowadzi ewidencję i jest wsparciem w zakupach odczynników i sprzętu badawczego. Do zadań Wydziału Bezpieczeństwa Informacji i Kontroli należą sprawowanie nadzoru nad bezpieczeństwem informacji oraz systemów informatycznych w CLKP, utrzymanie i rozwój systemu zarządzania jakością, koordynacja zadań techników kryminalistyki, zapewnienie wsparcia teleinformatycznego, prowadzenie kancelarii jawnej i tajnej oraz realizacja zadań kontrolnych. I dalej wydziały stricte laboratoryjne, których zakres zadań właściwie się nie zmienia: Wydział Badań Dokumentów i Informatyki Śledczej, Wydział Badań Broni, Mechanoskopii i Wypadków Drogowych, Wydział Badań Chemicznych, Wydział Badań Daktyloskopijnych i Traseologicznych oraz Wydział Badań Genetycznych.
Rozmawiamy miesiąc po wprowadzeniu zmian organizacyjnych. Jakie zatem wyzwania stoją przed nowym CLKP?
Podstawowym zadaniem dla CLKP jako jednostki Policji jest zapewnienie odpowiedniego wsparcia dla działań wykrywczych, prowadzonych przez wszystkie uprawnione służby, pomoc i wsparcie merytoryczne w opracowywaniu opinii kryminalistycznych o wysokim stopniu skomplikowania. Należy przez to rozumieć zapewnienie kompetentnego personelu, dobrze wyposażonych nowoczesnych pracowni badawczych oraz poszukiwanie nowych metod badawczych pozwalających na usprawnienie całego procesu. Dużym wyzwaniem dla CLKP będą budowa nowej siedziby jako nowoczesnego centrum badań kryminalistycznych oraz realizacja wszystkich niezbędnych zakupów w ramach programu modernizacji Policji. Oczywiście nieustającymi obszarami zainteresowania pozostają bazy danych, których rozwój determinuje bardzo często szybkość działania Policji.
Bardzo dziękuję za rozmowę.
Izabela Pajdała
zdj. Piotr Maciejczak
