Nagroda roczna przysługuje za służbę pełnioną w danym roku kalendarzowym. Z powyższego wynika okoliczność dotycząca ustalenia przepisów prawa, w oparciu o które prawo do nagrody jest ustalane. Ma to znaczenie przy ustalaniu prawa do nagrody za okresy, w których obowiązywały przepisy prawa innej treści aniżeli obowiązujące w dacie orzekania. Jak wynika z utrwalonego już orzecznictwa sądów administracyjnych (wyrok NSA o sygn. akt III OSK 856/21), ocena uprawnień do nagrody następuje z uwzględnieniem zdarzeń mających miejsce w okresie, którego nagroda dotyczy.

WARUNKI NABYCIA PRAWA DO NAGRODY

Podstawowym warunkiem nabycia prawa do nagrody jest pełnienie służby w roku kalendarzowym, za który nagroda przysługuje przez co najmniej sześć miesięcy kalendarzowych. 30 dni jest równoważne pełnemu miesiącowi kalendarzowemu. Organ w pierwszej kolejności dokonuje zliczenia pełnych miesięcy kalendarzowych służby, a następnie zlicza poszczególne dni za okresy krótsze niż miesiąc, po czym takie okresy dzieli się przez 30, aby otrzymać liczbę miesięcy kalendarzowych w znaczeniu prawnym.

Do co najmniej sześciu miesięcy służby nie wlicza się okresów niewykonywania zadań służbowych z następujących przyczyn:

1) korzystania z urlopu bezpłatnego;

2) przerw w wykonywaniu obowiązków służbowych, za które policjant nie zachował prawa do uposażenia, wymienionych w art. 126 ust. 1–3, tzn. okresu zawieszenia uposażenia z powodu samowolnego opuszczenia miejsca pełnienia służby albo pozostawania poza nim lub niepodejmowania służby, nieusprawiedliwionej nieobecności policjanta w służbie, zawinionej niemożności pełnienia przez policjanta obowiązków służbowych;

3) zawieszenia w czynnościach służbowych albo tymczasowego aresztowania.

W odniesieniu do ostatniego przypadku ustawodawca uwzględnił ewentualne uniewinnienie lub umorzenie postępowania karnego lub dyscyplinarnego. Jeżeli postępowanie karne w sprawie o przestępstwo lub przestępstwo skarbowe lub postępowanie dyscyplinarne, w sprawie o czyn pozostający w związku z aresztowaniem lub zawieszeniem w czynnościach służbowych zostało umorzone prawomocnym orzeczeniem bądź policjant został uniewinniony na podstawie prawomocnego wyroku lub orzeczenia o uniewinnieniu w postępowaniu dyscyplinarnym – przepisu ust. 3a pkt 3 się nie stosuje. Nie dotyczy to warunkowego umorzenia postępowania ani umorzenia z powodu przedawnienia lub amnestii. Chodzi o umorzenie postępowania w oparciu o przesłanki, które nie pozwalają na ustalenie sprawstwa zarzucanego czynu na podstawie przeprowadzonego postępowania dowodowego. W wyniku warunkowego umorzenia postępowania dochodzi zaś do ustalenia istnienia winy po stronie oskarżonego. Umorzenia z uwagi na amnestię lub przedawnienie nie są powiązane z ustaleniami faktycznymi sprawy, a jedynie wynikają z pozamerytorycznych i faktycznych przesłanek dotyczących okoliczności czynu.

WYŁĄCZENIA Z WARUNKÓW

W pewnych sytuacjach nie jest wymagany warunek pełnienia służby przez co najmniej sześć miesięcy w roku kalendarzowym. Wprowadzony w ust. 4 art. 110 ustawy o Policji katalog ma charakter zamknięty i pozostaje w związku z:

1) korzystaniem z urlopu wychowawczego, urlopu macierzyńskiego, urlopu ojcowskiego, urlopu rodzicielskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego;

2) zwolnieniem od wykonywania zajęć służbowych, z przyczyn, o których mowa w przepisach Kodeksu pracy, tj. w art. 185 § 2 – przeprowadzenie przez ciężarną badań lekarskich zleconych przez lekarza w związku z ciążą, jeśli nie mogą zostać wykonane po godzinach pracy lub art. 188 – dwa dni (lub 16 godzin) opieki nad dzieckiem do lat 14;

3) korzystaniem ze zwolnienia od wykonywania zajęć służbowych w razie urodzenia się dziecka policjanta, zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 2982 k.p. – zwolnienie na okres dwóch dni;

4) korzystaniem ze zwolnienia od wykonywania zajęć służbowych z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem, o którym mowa w art. 33 ust. 1 pkt 1 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2021 r.
poz. 1133, z późn. zm.) – konieczność sprawowania opieki nad zdrowym dzieckiem do lat 8 lub chorym dzieckiem do lat 14 przez 60 dni w roku kalendarzowym;

5) delegowaniem lub odwołaniem z delegowania bez prawa do uposażenia w przypadkach, o których mowa w art. 36 ust. 4 i art. 122a ustawy o Policji, tj. oddelegowania do pełnienia zadań służbowych poza Policją w kraju i za granicą na czas określony oraz oddelegowania do pełnienia funkcji oficera łącznikowego w polskich przedstawicielstwach dyplomatycznych;

6) zwolnieniem ze służby w związku z nabyciem uprawnień do emerytury lub renty bądź na podstawie art. 41 ust. 2 pkt 6 i 7, tj. w związku z likwidacją jednostki Policji lub jej reorganizacją połączoną ze zmniejszeniem obsady etatowej, jeżeli przeniesienie policjanta do innej jednostki lub na niższe stanowisko służbowe nie jest możliwe, jak też w związku z upływem 12 miesięcy od dnia zaprzestania służby z powodu choroby;

7) śmiercią lub uznaniem za zaginionego.

W odniesieniu do sytuacji opisanej w pkt. 6 WSA w Warszawie w wyroku o sygn. akt II SA/Wa 465/18 wyjaśnił, że: „Pojęcie «związku», o którym mowa w ww. ustawie, odnosi się do istnienia rzeczywistej przyczyny zwolnienia ze służby, ujawnionej i wyjaśnionej w podstawie prawnej oraz uzasadnieniu tego rozstrzygnięcia. Zatem, nawet jeśli skarżący w dacie zwolnienia ze służby posiadał staż służby uprawniający go do uzyskania emerytury policyjnej lub stan zdrowia kwalifikujący do uzyskania renty inwalidzkiej, to zwolnienie ze służby – dokonane rozkazem personalnym (...) nr (...) z dnia (...) marca (…) r. – opierało się wyłącznie na przesłance wymienionej w art. 41 ust. 1 pkt 9 ww. ustawy i nie pozostawało w związku z nabyciem uprawnień emerytalnych lub rentowych”. Podobne stanowisko zajął także tenże sąd w wyroku o sygn. akt II SA/Wa 1700/18. Aby powołać się na wyjątek, o którym mowa, z rozkazu personalnego dotyczącego zwolnienia musi niezbicie, jednoznacznie i wyłącznie wynikać, że zwolnienie ma związek z nabyciem uprawnień do emerytury lub renty. Bez znaczenia jest okoliczność, że policjant z uwagi na staż służby lub stan zdrowia jest uprawniony do tych świadczeń, jeśli te okoliczności nie stanowią podstawy zwolnienia (gdyż np. zwalnia się, pisząc własny raport, lub ze względu na ważny interes służby).

PODSTAWA WYMIARU

Podstawę wymiaru wysokości nagrody stanowi uposażenie otrzymane w roku kalendarzowym, za który nagroda przysługuje. Uposażenie policjanta składa się z uposażenia zasadniczego i z dodatków do uposażenia. W przepisie zostało użyte sformułowanie „uposażenia otrzymanego”, co należy tłumaczyć jako uposażenie faktycznie wypłacone w danym roku kalendarzowym, za który nagroda przysługuje. W innym przypadku regulacja odnosiłaby się do uposażenia otrzymywanego w roku kalendarzowym lub uposażenia przysługującego w roku kalendarzowym.

Do uposażenia stanowiącego podstawę wyliczenia wysokości nagrody nie wlicza się uposażenia otrzymanego w okresie zawieszenia w czynnościach służbowych albo tymczasowego aresztowania. Zgodnie z art. 124 ust. 1 ustawy o Policji policjantowi zawieszonemu w czynnościach służbowych zawiesza się od najbliższego terminu płatności 50 proc. ostatnio należnego uposażenia. Z kolei art. 125 ust. 1 ustawy stanowi, że policjantowi tymczasowo aresztowanemu zawiesza się od najbliższego terminu płatności 50 proc. ostatnio należnego uposażenia. Mimo że w tym okresie policjant pobiera uposażenie w niepełnej wysokości, to nie zostaje ono wliczone do podstawy naliczenia wysokości nagrody. Ograniczenie to nie ma zastosowania w przypadku, gdy postępowanie karne w sprawie o przestępstwo lub przestępstwo skarbowe lub postępowanie dyscyplinarne, w sprawie o czyn pozostający w związku z aresztowaniem lub zawieszeniem w czynnościach służbowych zostało umorzone prawomocnym orzeczeniem bądź policjant został uniewinniony na podstawie prawomocnego wyroku lub orzeczenia o uniewinnieniu w postępowaniu dyscyplinarnym. Nie dotyczy to sytuacji warunkowego umorzenia postępowania lub jego umorzenia z powodu przedawnienia lub amnestii. Wówczas uposażenie otrzymane w trakcie zawieszenia lub tymczasowego aresztowania podlega wliczeniu do podstawy wymiaru nagrody. Wskazana regulacja stanowi lex specialis wobec unormowań wynikających z art. 124 ust. 2 ustawy.

TERMIN WYPŁATY

Nagrodę wypłaca się do 31 marca roku kalendarzowego następującego po roku, za który przysługuje nagroda. W orzecznictwie sądów administracyjnych utrwalił się pogląd, że wypłata nagrody rocznej stanowi czynność materialno-techniczną organów administracji publicznej. Termin tej wypłaty jest ściśle określony. Istnieje różnica między czynnością wypłaty nagrody rocznej a jej przyznaniem. Wypłata nagrody rocznej jest więc czynnością materialno-techniczną, która musi być poprzedzona decyzją o jej przyznaniu (NSA w wyroku o sygn. akt III OSK 3611/21). Jest to też data wymagalności tego świadczenia w rozumieniu przepisów o przedawnieniu roszczeń. Bezskuteczny upływ tej daty w sytuacji, gdy organ przyznał prawo do nagrody rocznej (wydał władcze rozstrzygnięcie administracyjne), otwiera bieg terminu przedawnienia dochodzenia tego świadczenia.

Szczególne terminy wypłaty wynikają z art. 110 ust. 10. Policjantowi zwalnianemu ze służby nagrodę roczną wypłaca się w terminie 14 dni od dnia zwolnienia (ust. 10). Natomiast w razie śmierci albo zaginięcia policjanta należną mu nagrodę roczną wypłaca się małżonkowi, a w dalszej kolejności dzieciom oraz rodzicom uprawnionym do renty rodzinnej. Wypłata następuje z datą ustania stosunku służbowego (ust. 11).

Pojęcie zwolnienia ze służby należy odnosić do sytuacji, o których mowa w art. 41 ustawy o Policji. W przeszłości zaistniał problem interpretacyjny dotyczący wykładni m.in. wskazanych przepisów w kontekście wypłaty nagrody rocznej policjantom przenoszonym do służby w Służbie Ochrony Państwa. W tej mierze zwłaszcza NSA stanął na stanowisku, iż w wyniku przeniesienia, o którym mowa w art. 25a ustawy o Policji, nie dochodzi do zwolnienia uzasadniającego zastosowanie art. 110 ust. 10 tej ustawy. Przenoszeni funkcjonariusze zachowują tzw. ciągłość służby, dlatego nie można przyjąć, że nagrodę roczną wypłaca się w terminie 14 dni od dnia zwolnienia. We wskazanym wyroku sygn. akt III OSK 3611/21, a także III OSK 3555/21 NSA stwierdził, że warunkiem wypłaty nagrody rocznej, poza przypadkiem śmierci, uznania za zaginionego oraz zwolnienia, o którym mowa w art. 41 ustawy, jest pozostawanie w służbie Policji 31 grudnia. Sąd ten zauważył, iż przeniesienie funkcjonariusza Policji do służby w SOP, czyli przeniesienie z jednej formacji do drugiej z zachowaniem ciągłości służby nie jest zatem rozwiązaniem stosunku służbowego, a jedynie kończy wykonywanie obowiązków funkcjonariusza Policji – przerywa więź dotychczasowej podległości służbowej i automatycznie poddaje takiej podległości tego funkcjonariusza w innej formacji – w tym przypadku w Służbie Ochrony Państwa – w ramach kontynuacji stosunku służbowego. Przeniesienie nie różnicuje tych służb, a służbę w Policji uznaje za służbę w innej jednostce. W dalszej części uzasadnienia wyjaśnił natomiast: „W ocenie sądu, analiza powyższych przepisów ustawy o Policji prowadzi do wniosku, że policjant, aby nabyć prawo do nagrody rocznej za służbę pełnioną w danym roku kalendarzowym musi spełniać przedstawione wyżej wymogi, w tym być w służbie w tej formacji na 31 grudnia (o ile nie został zwolniony). W niniejszej sprawie taka sytuacja nie wystąpiła, gdyż skarżąca na 31 grudnia 2018 r. nie była policjantką i z tą formacją nie wiązał jej już stosunek służbowy. Z (...) listopada 2018 r. została bowiem przeniesiona do służby w SOP i stała się funkcjonariuszką tej formacji”.

WŁAŚCIWOŚĆ ORGANÓW

Nagrody roczne przyznają przełożeni właściwi w sprawach mianowania policjantów na stanowiska służbowe, przenoszenia oraz zwalniania z tych stanowisk. Do mianowania policjanta na stanowiska służbowe, przenoszenia oraz zwalniania z tych stanowisk właściwi są przełożeni: Komendant Główny Policji, komendant CBŚP, komendant BSWP, komendant CBZC, komendanci wojewódzcy i powiatowi (miejscy) Policji oraz komendanci szkół policyjnych. W przypadku pełnienia przez policjanta w roku kalendarzowym służby w różnych jednostkach organizacyjnych Policji nagrodę roczną przyznaje się i wypłaca w jednostce, która była w danym roku ostatnim miejscem pełnienia służby.

Orzekanie w sprawie prawa do nagrody rocznej dokonuje się w drodze rozstrzygnięcia administracyjnego w trybie przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego. Z tego powodu zgodnie z treścią art. 110 ust. 8c od decyzji przełożonego o przyznaniu, obniżeniu lub odmowie przyznania nagrody rocznej policjantowi służy odwołanie do wyższego przełożonego.

mec. Magdalena Będziejewska-Michalska

radca prawny w Biurze Kadr, Szkolenia i Obsługi Prawnej KGP