O inicjatywie wybudowania pomnika na starym cmentarzu w Zduńskiej Woli pisaliśmy rok temu („Policja 997” 2020, nr 6(163), s. 44). Przypomnijmy, że początkowo pomysłodawca postawienia monumentu Grzegorz Mordal chciał w ten sposób upamiętnić swojego stryja Józefa Mordala. Rodzinna inicjatywa rozrosła się wkrótce do idei uczczenia pamięci wszystkich zduńskowolskich policjantów, którzy podczas II wojny światowej znaleźli się w niewoli sowieckiej i zostali wiosną 1940 r. zamordowani. W ten sposób na miejscowym cmentarzu parafialnym stanął prawdopodobnie pierwszy w Polsce prywatny pomnik upamiętniający funkcjonariuszy Policji Państwowej, ofiary Zbrodni Katyńskiej.
Pandemia Covid-19 spowodowała, że zarówno w roku ubiegłym, jak i w tym ceremonia przy obelisku miała ograniczony, kameralny wymiar. Uroczyste otwarcie przekładano od kwietnia 2020 r. na terminy późniejsze. W tym roku 22 kwietnia udało się zorganizować ceremonię poświęcenia pomnika, której dokonał ks. prałat Dariusz Kaliński. W uroczystości wzięli udział m.in.: komendant powiatowy Policji w Zduńskiej Woli insp. Małgorzata Mączyńska, prezydent miasta Konrad Pokora, dyrektor Muzeum Historii Miasta Zduńska Wola Tomasz Polkowski, prezes Stowarzyszenia „Rodzina Policyjna 1939 r.” w Łodzi Jarosław Olbrychowski, a także kom. Michał Podgórski z KGP oraz pomysłodawca i fundator obelisku Grzegorz Mordal – krewni przedwojennego policjanta Józefa Mordala. Zebrani złożyli przed obeliskiem wiązanki kwiatów i zapalili znicze, a następnie udali się do Bazyliki pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny na Eucharystię, którą sprawowano w intencji zamordowanych w ZSRR policjantów.
Na pomniku umieszczono nazwiska 18 stróżów prawa. W ten sposób upamiętnieni są: Stefan Bendkowski, Gustaw Cuknik, Henryk Gruszczyński, Leon Jarzyński, Ignacy Kawecki, Józef Kozłowski, Adam Krajewski, Antoni Kuna, Jan Lizjusz, Józef Mordal, Franciszek Oleszczyk, Franciszek Sałaciński, Ludwik Sosnowski, Józef Szewczyk, Władysław Ukleja, Jan Wawrzyk, Kazimierz Wężykowski i Kazimierz Witulski.
W tym roku Grzegorz Mordal przygotował okolicznościowe wydawnictwo, które przybliża postaci policjantów upamiętnionych na obelisku. Nazwiska wyryte w kamieniu zyskały teraz swoje biografie, wszędzie tam, gdzie udało się odnaleźć zdjęcia, zamieszczono portrety stróżów prawa. Podany jest przebieg kariery służbowej i wszelkie dane, do których udało się dotrzeć, łącznie z numerem ewidencyjnym na liście wywozowej z obozu NKWD w Ostaszkowie do miejsca kaźni w Kalininie (Twerze). Pięćdziesięciodwustronicową broszurę zamykają zdjęcia sytuacyjne zduńskowolskich funkcjonariuszy II Rzeczypospolitej, fotografie z Polskiego Cmentarza Wojennego w Miednoje, wyspy Stołbnyj na jeziorze Seliger, gdzie zlokalizowany był ostaszkowski obóz oraz obelisku, który rok temu stanął w Zduńskiej Woli. Wydanie publikacji „Policjanci II RP ze Zduńskiej Woli Rok 1940 Ostaszków–Twer–Miednoje” sfinansował jej autor Grzegorz Mordal ze wsparciem przyjaciół.
PAWEŁ OSTASZEWSKI
zdjęcia Paulina Matysiak i skan okładki
