Na podstawie wspomnianego opracowania przedstawimy w artykule najważniejsze informacje dotyczące przestępstw zarzucanych policjantom w 2018 roku.
NAJCZĘŚCIEJ POPEŁNIANE PRZESTĘPSTWA
Liczba przestępstw zarzucanych policjantom w 2018 roku (zarówno popełnionych w analizowanym okresie, jak i wcześniej) w stosunku do roku 2017 wzrosła z 764 do 821 (wskaźnik dynamiki 107 proc.). Spadła natomiast liczba policjantów – przestępców z 328 do 284 (wskaźnik dynamiki 86 proc.).
Pod względem kategorii przestępstw popełnianych przez policjantów największą grupę stanowiły przestępstwa przeciwko działalności instytucji państwowych i samorządowych. Postawiono tu 444 zarzuty, a liczba ta była podobna jak w roku 2017.
Druga pod względem liczby zarzutów była grupa przestępstw przeciwko wiarygodności dokumentów: 126 zarzutów, co w porównaniu do 37 analogicznych zarzutów w roku 2017, stanowiło wskaźnik dynamiki aż 340 proc. Trzecią grupę stanowiły przestępstwa przeciwko mieniu – 63 zarzuty, wskaźnik przestępczości w stosunku do roku poprzedzającego – 121 proc., a kolejne to przestępstwa przeciwko wymiarowi sprawiedliwości – 36 (w 2017 – 33), przeciwko życiu i zdrowiu – 32 (w 2017 – 27), bezpieczeństwu w komunikacji – 27 (w 2017 – 28), przeciwko ochronie informacji – 19 (w 2017 – 29) i z ustaw szczególnych – 19 (w 2017 – 26).
Niewielka, bo tylko 19 przypadków, była liczba przestępstw przeciwko ochronie informacji, jednak należy tu mieć na względzie zastrzeżenie, jakie znalazło się w analizie Biura Spraw Wewnętrznych Policji, że ta niewielka liczba nie odzwierciedla rzeczywistego poziomu zagrożenia w obszarze korzystania z zasobów informacji Policji, ponieważ przestępcze nadużycia w tym obszarze były zarówno w 2018 r., jak i w poprzednich latach kwalifikowane także z innych artykułów kodeksu karnego, a ich łączna liczba okazała się znacznie wyższa.
POLICJANCI – GARNIZON, RODZAJ I STAŻ SŁUŻBY
Najwięcej przestępstw popełniono w garnizonie śląskim, gdzie zarzuty postawiono 52 funkcjonariuszom, 30 policjantów dopuściło się przestępstwa w garnizonie stołecznym, 29 w garnizonie dolnośląskim, 26 w wielkopolskim. Na przeciwnym krańcu było województwo świętokrzyskie, gdzie zarzut popełnienia przestępstwa usłyszał tylko jeden funkcjonariusz.
Analiza pod względem rodzaju służby pokazała, że najczęściej przestępstwa popełniali funkcjonariusze prewencji (213 funkcjonariuszy), którzy stanowili aż 75 proc. ogółu policjantów podejrzanych. 20 proc. podejrzanych stanowili policjanci służby kryminalnej (58 funkcjonariuszy), a 3 proc. (8 policjantów) służby wspomagającej. Najmniej funkcjonariuszy, którzy dopuścili się przestępstwa, było w służbie śledczej – 4 i służbie wewnętrznej – 1.
Prawie połowa, bo 46 proc., tych, którzy popełnili przestępstwo, miała staż służby nieprzekraczający 10 lat.
Należy tu dodać, że w 2018 r. zarzuty popełnienia przestępstw przedstawiono także 22 pracownikom Policji (wskaźnik dynamiki w stosunku do 2017 r. wyniósł 147 proc.). Usłyszeli oni w sumie 31 zarzutów (wskaźnik dynamiki – 135 proc.).
PRZESTĘPSTWA O CHARAKTERZE KORUPCYJNYM
Spośród wszystkich przestępstw zarzucanych w 2018 r. policjantom 37 proc. (307 przestępstw) stanowiły czyny o charakterze korupcyjnym. Stosunek tych przestępstw do pozostałych przestępstw zarzucanych policjantom jest o 10 proc. niższy niż w 2017 r., kiedy to wynosił 47 proc.
W grupie przestępstw o charakterze korupcyjnym najwięcej zarzutów (195, czyli 64 proc.) dotyczyło nadużycia funkcji w celu osiągnięcia korzyści, a ta liczba była o 11 proc. mniejsza niż w roku 2017. Wzrosła natomiast z 81 do 105 liczba zarzutów o sprzedajność, co stanowi 34 proc. ogólnej liczby przestępstw o charakterze korupcyjnym.
Wśród rodzajów służby policyjnej największe zagrożenie przestępczością generuje służba na drogach, gdzie miało miejsce aż 36 proc. wszystkich przestępstw (295 czynów) zarzucanych policjantom w 2018 roku i ponad połowę przestępstw o charakterze korupcyjnym. Wzrost o 5 proc. w stosunku do roku 2017 świadczy, że ta sfera czynności służbowych i związane z nią nadużycia pozostają nadal najpoważniejszym spośród zagrożeń występujących w Policji – napisano w informacji BSWP.
Przestępcze działania policjantów ruchu drogowego polegają najczęściej na:
– przyjmowaniu korzyści majątkowych/osobistych (lub ich obietnicy) od kierujących w zamian za odstąpienie od czynności służbowych lub za obniżenie rangi czynu (np. z przestępstwa na wykroczenie czy z wykroczenia na inne wykroczenie, zagrożone niższą karą i mniejszą liczbą punktów karnych albo ich brakiem),
– przyjmowaniu korzyści majątkowych od właścicieli firm świadczących usługi autoholowania i napraw powypadkowych w zamian za informowanie ich o zdarzeniach,
– fałszowaniu dokumentacji służbowej w celu wyłudzenia odszkodowań komunikacyjnych.
Przestępstwa korupcyjne popełniane przez funkcjonariuszy na drogach stanowią ponad połowę wszystkich przestępstw o tym charakterze w Policji.
Wśród zagrożeń z przestępczością korupcyjną Biuro Spraw Wewnętrznych Policji monitorowaniu poddało także sferę logistyki i finansów Policji, w tym zagrożenie korupcją i zmowami cenowymi przy zamówieniach publicznych.
Logistyka jest tym obszarem, gdzie – biorąc pod uwagę ogromny majątek, jakim zarządza Policja – powstawać mogą poważne straty. Specyfika działania BSWP w tym zakresie pozwala jednak na ujawnianie niewielu przypadków rocznie, ponieważ proces wykrywczy trwa czasem kilka lat.
PRZEMOC NA SŁUŻBIE
Kilkanaście milionów interwencji przeprowadzanych przez policjantów w skali roku, takich, gdzie prawo dopuszcza stosowanie środków przymusu bezpośredniego, stwarza potencjalne zagrożenie przemocą. Takie przypadki się zdarzają, ale chociaż skala tego zjawiska jest minimalna, to wydźwięk społeczny jest bardzo szeroki i negatywnie rzutuje na wizerunek Policji. Dlatego problem ten jest szczególnie wnikliwie monitorowany.
Współdziałanie w tym zakresie BSWP z kadrą kierowniczą i rzecznikami dyscyplinarnymi przynosi rezultaty, bo w roku 2018 liczba przestępstw związanych ze stosowaniem przemocy (43) była mniejsza niż w roku 2017 (57), czyli wskaźnik dynamiki wyniósł 75 proc. Zmalała również liczba policjantów, którym zarzucono dopuszczenie się przestępstwa przemocy na służbie z 42 w 2017 roku do 30 w roku 2018 (wskaźnik dynamiki 71 proc.).
UJAWNIANIE INFORMACJI SŁUŻBOWYCH
Przestępstwa przeciwko ochronie informacji popełniane przez funkcjonariuszy mogą mieć różne formy. Przestępstwem jest zarówno ujawnianie i sprzedaż informacji dziennikarzom, detektywom, firmom zajmującym się autoholowaniem i pośrednikom ubezpieczeniowym, jak też ostrzeganie środowiska przestępczego przed planowanymi działaniami Policji, a nawet ujawniania przypadkowym osobom szczegółów z prowadzonych spraw.
W 2018 roku przedstawiono policjantom zarzuty popełnienia 207 takich przestępstw (w 2017 – 116, czyli nastąpił wzrost o 78 proc.), a zarzuty te postawiono 38 policjantom (w 2017 roku – 47 funkcjonariuszom).
Ujawniane przypadki dotyczą najczęściej celowego przekazywania informacji przez skorumpowanych funkcjonariuszy, ale zdarzają się sytuacje wynikłe z niedostatecznego przestrzegania przepisów o ochronie informacji albo ze zwykłej nieostrożności funkcjonariuszy (a także pracowników Policji) w kontaktach ze środowiskiem pozapolicyjnym, dlatego obowiązki ciążące na policjantach w tym zakresie są im przypominane przez funkcjonariuszy BSWP podczas spotkań i szkoleń profilaktycznych w jednostkach i szkołach Policji. Temu celowi służy również kontynuowanie wręczania słuchaczom szkolenia zawodowego podstawowego poradnika dla rozpoczynających służbę w Policji BEZPIECZNY START, w którym jeden z rozdziałów poświęcony jest przedmiotowemu zagrożeniu i jego negatywnym konsekwencjom – napisano w informacji opracowanej przez funkcjonariuszy BSWP.
PRZESTĘPSTWA NIEZWIĄZANE ZE SŁUŻBĄ
Jednym z przestępstw, często nagłaśnianym przez media, tworząc negatywny wizerunek Policji, jest przemoc domowa. W 2018 r. zarzuty popełnienia przestępstw związanych ze stosowaniem przemocy w rodzinie przedstawiono 13 funkcjonariuszom Policji (wskaźnik dynamiki w stosunku do 2017 r. wyniósł 62 proc.).
Problematyka ta pozostaje w zainteresowaniu BSWP, choć biuro to nie jest jedyną jednostką organizacyjną Policji, przy udziale której prokuratura prowadzi postępowania przygotowawcze.
PRIORYTETOWE DZIAŁANIA BSWP
Na podstawie analizy zagrożenia przestępczością w Policji w roku 2018 Biuro Spraw Wewnętrznych Policji za priorytety w swoich dalszych działaniach uznało:
– zwiększenie kontroli przełożonych nad służbą ruchu drogowego,
– zapewnienie bezpieczeństwa informacji w Policji,
– zapobieganie zagrożeniom związanym z nielegalnym obrotem i zażywaniem narkotyków przez osoby ze środowiska policyjnego,
– monitorowanie realizacji zamówień publicznych Policji, w tym przeprowadzanych w ramach „Programu modernizacji Policji, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Ochrony Państwa w latach 2017–2020”, w części realizowanej przez Komendanta Głównego Policji.
We wszystkich wskazanych obszarach niezbędne są szeroko zakrojone działania profilaktyczne. Składają się na nie: edukacja policjantów zarówno w szkołach policyjnych, jak i podczas odpraw, szkoleń, spotkań, za pomocą poradników opracowywanych przez BSWP, przedstawianie odpowiedniej problematyki zagrożeń przestępczością w Policji na odprawach kadry kierowniczej, wzmacnianie nadzoru przełożonych nad policjantami itp.
Przeciwdziałanie przestępczości wśród policjantów i pracowników Policji odbywa się na wielu płaszczyznach, ale podstawą jest obecność funkcjonariuszy BSWP w jednostkach i szkołach Policji. Uczestniczą oni w odprawach, prowadzą szkolenia profilaktyczne, przekazując wiedzę o przypadkach łamania prawa przez policjantów, o potencjalnych zagrożeniach i sposobach ich unikania.
oprac. ELŻBIETA SITEK
(na podstawie „Informacji na temat zagrożenia przestępczością w Policji w 2018 roku”, opracowanej przez Biuro Spraw Wewnętrznych Policji)
zdj. archiwum
