Romowie są w Polsce najliczniejszą mniejszością etniczną. Narodowość romską, według ostatniego Narodowego Spisu Powszechnego, zadeklarowało prawie 17 tys. osób. Największe skupiska społeczności romskiej (powyżej 10 proc. ogólnej liczby) występują w województwach: dolnośląskim, śląskim i małopolskim. Różnorodność mniejszości etnicznych i narodowych zamieszkujących Polskę, m.in. Romów, wymaga edukowania i uwrażliwiania policjantów na tematykę poszanowania praw i wolności człowieka tak, aby wykonywane czynności służbowe były zawsze zgodne z przepisami ustawy o Policji oraz zasadami etyki zawodowej policjanta. Szczególnie istotna jest równocześnie znajomość tradycji i obyczajów mniejszości narodowych, wyznaniowych i etnicznych zamieszkujących Polskę oraz nawiązanie kontaktów z ich przedstawicielami oraz współpraca z nimi.

Wychodząc naprzeciw konieczności podnoszenia kompetencji antydyskryminacyjnych policjantów i pracowników Policji w zakresie podejmowania działań w stosunku do mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce, w dniach 17–20 lipca br. w Zakopanem zorganizowano szkolenie „Efektywne i zgodne z prawami człowieka utrzymywanie porządku w społecznościach Romów i Sinti”. Przedsięwzięcie to zostało zorganizowane przez Komendę Wojewódzką Policji w Krakowie we współpracy z Biurem Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OSCE ODIHR). Do udziału w nim zaproszeni zostali policjanci i pracownicy garnizonów: dolnośląskiego, lubuskiego, małopolskiego, opolskiego, śląskiego i zachodniopomorskiego oraz Wyższej Szkoły Policji w Szczytnie i Komendy Głównej Policji. Szkolenie składało się z dwóch modułów: szkolenia oraz treningu kompetencji trenerskich. Obok prawnego komponentu dotyczącego praw człowieka, np. wyroków Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, problematyki zwalczania przestępstw motywowanych nienawiścią, pojawiły się elementy dotyczące codziennej służby policyjnej: najlepszych praktyk w zakresie reagowania na przemoc domową, prowadzenia przesłuchań umożliwiających budowanie właściwych relacji, przeszkód w prowadzeniu skutecznych działań policyjnych i strategii ich pokonywania. Wszystkie te zagadnienia omawiane były w kontekście współpracy z mniejszościami, szczególnie odnosząc się do Romów i Sinti. Moduły te stały się następnie scenariuszami treningu, który musieli przeprowadzić wszyscy uczestnicy, przygotowując się do kaskadowego przekazywania wiedzy w swoich garnizonach.

Jak mówi podinsp. Elżbieta Szatanik, pełnomocniczka komendanta wojewódzkiego Policji w Szczecinie ds. ochrony praw człowieka:

– Przez pierwsze dwa dni posiadałam status stricte uczestnika szkolenia i miałam okazję przyglądać się, jak prowadzą szkolenie trenerzy ODIHR. Natomiast kolejne dwa dni to ekspozycja umiejętności trenerskich policjantów i pracowników Policji, ocenianych przez organizatorów oraz uczestników spotkania. To ważne, że bezpośrednio po zrealizowaniu losowo wybranego modułu otrzymałam uwagi zwrotne. Na pewno wprowadzę je do swojego indywidualnego warsztatu trenerskiego.

Uczestnicy szkolenia zgodnie uznali, że największą wartością szkolenia była możliwość poznania osobistych doświadczeń prowadzących szkolenie: Robina Younga, policjanta z Irlandii Północnej, oraz Hannah Lawton, policjantki z Walii. Prawdziwe historie i bogate doświadczenie z ich służby, niektóre bardzo wstrząsające i emocjonalne, stały się impulsem dla uczestników do wymiany własnych policyjnych doświadczeń, tym samym analizując fenomen wpływu opowiadania historii na słuchaczy.

– Metoda storytellingu przekonała mnie o słuszności spostrzeżeń profesora Poula Slovica z University of Oregon związanych z arytmetyką współczucia, a co za tym idzie skuteczności metody prowadzenia szkoleń polegających na opowiadaniu historii. Nie jest bowiem sztuką przedstawić i zarzucić odbiorców statystykami. Nadanie liczbom ludzkiej twarzy i pokazanie, co pojedyncze osoby mogą zrobić, wymaga już pewnych umiejętności, które przekazali nam prowadzący szkolenie trenerzy – podsumował szkolenie podkom. Bartłomiej Majchrzak z Zespołu ds. Ochrony Praw Człowieka KWP we Wrocławiu.

W najbliższym czasie przeprowadzone zostaną w wybranych jednostkach Policji przedsięwzięcia edukacyjne bazujące na materiale szkoleniowym opracowanym przez ODIHIR, którego pilotażowa edycja odbyła się podczas szkolenia w Zakopanem.

MARTA KRASUSKA
Zespół ds. ochrony praw człowieka GKGP
zdj. Dan Pavel Doghi

Z zasad etyki zawodowej policjanta

§ 6

Postępowanie policjanta w kontaktach z ludźmi powinna cechować życzliwość i bezstronność wykluczająca uprzedzenia rasowe, narodowościowe, wyznaniowe, polityczne, światopoglądowe lub wynikające z innych przyczyn.

§ 8

Wykonując zadania służbowe, policjant powinien dostosować swoje zachowanie do sytuacji i cech osób uczestniczących w zdarzeniu, w szczególności wieku, płci, narodowości i wyznania, a także uwzględniać uzasadnione potrzeby tych osób.