Podjęte przez Organizację Narodów Zjednoczonych działania zmierzające do przywrócenia pokoju nie pozostały bez odpowiedzi Polski. Po raz pierwszy, poza kontyngentem wojskowym, Polska skierowała do udziału w misji kontyngent złożony z funkcjonariuszy Policji.
PIERWSZA GRUPA POLICJANTÓW
przeszkolona przy wsparciu wojska, wyleciała na Bałkany 27 marca 1992 roku. Obowiązki, które objęli policjanci, wiązały się przede wszystkim z monitorowaniem sytuacji w regionach objętych ochroną. Uczestniczyli też w działalności humanitarnej misji i szkoleniowo--doradczej wobec kadr lokalnej policji. Mandat misji zakończył się w 1995 roku. W misji UNPROFOR łącznie służyło 88 policjantów z Polski. Kolejna misja to UNGCI w Iraku w latach 1995–1996 działająca na północy kraju, której zadaniem była ochrona ludności kurdyjskiej. Misja tragiczna dla skromnego, bo liczącego sobie zaledwie kilku policjantów polskiego kontyngentu. W grudniu 1995 roku w wyniku eksplozji bomby-pułapki zginął kom. Andrzej Kaczor wraz z policjantem z Filipin. Po tragicznej misji w Iraku na Bliski Wschód policjanci wrócili dopiero po ośmiu latach jako Polski Kontyngent Policyjny dla wsparcia Sił Koalicyjnych w Iraku. W latach 2004–2005 10-osobowy kontyngent zajmował się doskonaleniem policjantów irackich w Międzynarodowym Centrum Szkolenia w Jordanii.
Na przestrzeni lat wzrastało zaangażowanie Polski w stabilizację sytuacji na Bałkanach.
KOLEJNE MISJE
to UNTAES w Chorwacji, w latach 1996–1998, w której pełniło służbę zaledwie 8 policjantów oraz misja UNIPTF w Bośni i Hercegowinie w latach 1996–2002. Misja również tragiczna dla polskiego kontyngentu, w której w katastrofie śmigłowca, obok innych 10 osób, zginął kom. Andrzej Buler. Misja UNIPTF była misją, w której Polacy stanowili liczną grupę. Przez lata służyło w niej blisko 300 polskich policjantów. Misja formalnie zakończyła działalność w roku 2002, a w rzeczywistości została zastąpiona przez pierwszą znaczącą misję Unii Europejskiej EUPM, która trwała do połowy roku 2012. W jej działaniach udział wzięli również polscy policjanci. W tym czasie Polska włączyła się w działania policyjnej misji doradczej MAPE realizowanej pod flagą Unii Zachodnioeuropejskiej w zdestabilizowanej po krachu finansowym Albanii. Polscy policjanci uczestniczyli również jako doradcy w misji Unii Europejskiej PROXIMA w Macedonii.
Do 2000 r. udział polskiej Policji w misjach ograniczał się przede wszystkim do delegowania ekspertów policyjnych realizujących zadania monitoringu, doradztwa, a także zadań szkoleniowych. Z chwilą utworzenia misji ONZ w Kosowie, poza delegowaniem ekspertów policyjnych, rozpoczęto prace nad utworzeniem jednostki specjalnej zdolnej do działania zarówno jako pododdział antyterrorystyczny, jak i pododdział prewencji.
PIERWSZA ROTACJA
Jednostki Specjalnej Polskiej Policji rozpoczęła służbę w 2000 roku. Obok Polaków w rejonie misji działały jednostki z Ukrainy, Rumunii, Hiszpanii, Argentyny, Jordanii, Pakistanu, Bangladeszu oraz Indii. Na przestrzeni lat JSPP zyskała opinię znakomicie wyszkolonej i godnej największego zaufania. Od chwili przejęcia misji przez UE pododdział z Polski pozostaje jedyną zwartą formacją policyjną w Kosowie. Lokalizacja w podzielonej między Serbów i Albańczyków Mitrowicy sprawiała przez lata, że jednostka przyjmowała na siebie trudy najbardziej niebezpiecznych zadań, począwszy od ochrony niespokojnych przejść granicznych, przez konwoje w strefach najwyższego zagrożenia, a na starciach z uzbrojonym w granaty zaczepne tłumem skończywszy.
Poza Bałkanami i Bliskim Wschodem polscy policjanci zaangażowali się również w
MISJE NA KAUKAZIE.
W latach 2003–2009 pełnili służbę w misji UNOMIG w Gruzji. A od roku 2008 licznie uczestniczą w ustanowionej tam misji obserwacyjnej EUMM. W latach 2007–2017 polski kontyngent wszedł w skład szczególnie niebezpiecznej misji EUPOL w Islamskiej Republice Afganistanu. Afganistan nie był jednak pierwszą misją w Azji Środkowej. Już w latach 1998–2000 działaliśmy w ramach misji UNMOT w Tadżykistanie.
Jedną z ciekawszych, ale zarazem trudniejszych kart w historii misji policyjnych była
SŁUŻBA W AFRYCE.
Przez kilkanaście lat, jako doradcy i szkoleniowcy, policjanci uczestniczyli w misji w zrujnowanej wojną domową Liberii. Niezwykle trudne warunki służby, warunki socjalne oraz ciężki klimat zebrały swoje żniwo. Już podczas pierwszej rotacji w wyniku choroby tropikalnej zmarł podinsp. Bogdan Laskowski, a w 2014 r., w trakcie trwania epidemii eboli, Liberia przetestowała do granic możliwości odporność psychiczną członków kontyngentu. Misja w Liberii była drugą misją na kontynencie afrykańskim. W latach 2005–2006 polska Policja pod flagą UE wsparła działania misji AMIS II w Sudanie.
Ostatnie lata przyniosły misje u naszych wschodnich sąsiadów. Od 2015 r. najwyższej klasy szkoleniowcy i doradcy policyjni służą w misji EUAM na Ukrainie. Jesteśmy też reprezentowani w Specjalnej Misji Obserwacyjnej OBWE, której ciężki charakter jest zbliżony do pierwszych misji na Bałkanach.
MAREK DZIERŻĘGA
zdj. arch. autora
