Głośno robi się o nich tylko wtedy, gdy dopadną ściganego, a media informują, że oto policyjni tzw. łowcy cieni złapali kolejnego bandziora uciekającego przed wymiarem sprawiedliwości. Ale niewiele dowiadujemy się o nich samych i o ich metodach pracy. Te otoczone są tajemnicą.

POŚCIGI

Zmieniał mieszkania, przenosił się z województwa do województwa, krążył po całej Polsce. A za nim podążali policjanci – łowcy cieni, specjaliści od pościgów za najbardziej niebezpiecznymi przestępcami. Początkowo o przysłowiową chwilę spóźnieni. Aż wreszcie dopadli go w Zamościu. Ukrywający się w Polsce 46-letni Gianni C., obywatel Włoch, został zatrzymany w momencie, gdy zamierzał przelać pieniądze na konto w Kamerunie.

Gianni C. był we Włoszech skazany na 17 lat więzienia za udział w zorganizowanej grupie przestępczej i defraudację milionów euro. Uciekł z kraju i włoski wymiar sprawiedliwości ścigał go europejskim nakazem aresztowania. Przestępca ukrył się w Polsce, sądząc, że tu będzie bezpieczny.

Dobra praca operacyjna, precyzyjna analiza informacji, współpraca z biurem policji włoskiej Squadra Mobile i tzw. policyjny nos doświadczonych funkcjonariuszy CBŚP doprowadziły do zatrzymania przestępcy. Miał przy sobie kilkanaście rożnych kart kredytowych i właśnie zamierzał wyjechać z Polski.

Z chwilą otwarcia granic ściganie niebezpiecznych przestępców stało się dla wszystkich policji europejskich znacznie trudniejsze. Korzystając z możliwości swobodnego poruszania się po Europie, przestępcy nie tylko ukrywają się przed organami ścigania, ale zazwyczaj w dalszym ciągu popełniają przestępstwa. W 2001 roku utworzono w wydziałach kryminalnych komend wojewódzkich Policji zespoły poszukiwań celowych, których zadaniem miało być wyłącznie poszukiwanie najbardziej niebezpiecznych ukrywających się przestępców. Za granicą natomiast poszukiwał niebezpiecznych przestępców zespół poszukiwań celowych działający w ramach CBŚ. W 2011 roku utworzono w CBŚ Wydział Operacji Pościgowych (obecnie Wydział I Zarządu III CBŚP), który rok później, w 2012 roku, aktywnie włączył się do europejskiej sieci ENFAST, zrzeszającej policyjne zespoły łowców cieni z całej Europy. W ubiegłym roku w ramach Zarządu III połączono Wydział I z Wydziałem II zajmującym się poszukiwaniem osób uprowadzonych dla okupu.

WE WSPÓŁPRACY

Ściganie i zatrzymywanie niebezpiecznych przestępców bardzo często odbywa się we współpracy z innymi policjami europejskimi. I to zarówno w ramach ENFAST, jak i dzięki dobrym osobistym kontaktom między europejskimi policjantami. Funkcjonariusze z zespołów pościgowych prowadzili tyle wspólnych akcji, szkoleń i spotkań, że dobrze się znają i zanim uruchomione zostaną potrzebne procedury bywa, że na początek wystarczają uzgodnienia przez telefon. „Papierologię” można zrobić później, w pościgu liczy się przede wszystkim czas.

Tak było np. w głośnej sprawie Kajetana P., który w 2016 r. zamordował lektorkę języka włoskiego na warszawskim Żoliborzu, poćwiartował jej zwłoki, a następnie zbiegł z kraju. Sprawa ze wszystkimi zebranymi informacjami została zgłoszona do Europejskiej Sieci Współdziałania Zespołów Poszukiwań Celowych. Europol umieścił Kajetana P. na liście najbardziej poszukiwanych osób w Europie (Europe’s Most Wanted Fugitives), a Interpol wysłał za nim tzw. czerwoną notę poszukiwawczą, co oznacza najwyższy priorytet ścigania przestępcy. W sprawę włączyło się też FBI. W efekcie Kajetan P. był poszukiwany w 190 krajach. Po 15 dniach od ucieczki z Polski został zatrzymany. Nie byłoby to możliwe bez współpracy z policjami europejskimi, zwłaszcza z niemiecką, włoską i policją na Malcie.

ŚCIGANI

Ścigani to najbardziej niebezpieczni przestępcy, członkowie zorganizowanych przestępczych grup. Ukrywając się przed wymiarem sprawiedliwości, zmieniają wygląd i styl życia, zrywają kontakty rodzinne i towarzyskie, przenoszą się do odległej miejscowości lub poza granice kraju, mają po kilka telefonów, nie używają poczty e-mailowej ani kont na portalach społecznościowych. Starają się wtopić w lokalne społeczeństwo i nie rzucać się w oczy.

Wrocławscy policjanci zatrzymali niedawno poszukiwanego od 3 lat przestępcę, który wyprowadził się z Głogowa do Nowego Sącza i prowadził tam spokojne życie. Często osoby, z którymi wiążą się poszukiwani przestępcy, nie mają pojęcia o ich prawdziwej tożsamości. Tak było w przypadku gangstera z Gdańska, Jakuba K. Jego przestępczy rodowód wywodzi się z Pruszkowa, gdzie był tzw. cynglem, czyli człowiekiem od wykonywania wyroków. Wiedząc, że jest tropiony przez policję, wyprowadził się do Inowrocławia, gdzie funkcjonował jak obywatel litewski z fałszywymi litewskimi dokumentami. Zamieszkał z kobietą, miał z nią dziecko i zarówno jego partnerka, jak i jej rodzina uważali go za wspaniałego człowieka. Sąsiedzi i rodzina mówili o nim „dusza człowiek”. Namierzony przez łowców cieni po dwóch latach poszukiwań ten „dusza człowiek” nie zawahał się użyć broni.

Przestępcy coraz częściej ukrywają się poza granicami własnego kraju. Łowcy cieni zatrzymywali poszukiwanych w Niemczech, Francji, Holandii, Hiszpanii, Anglii. Najbardziej egzotycznym krajem, w którym usiłował ukryć się polski przestępca, była Republika Południowej Afryki. W 2014 roku policjanci namierzyli tam niejakiego Grafa, członka gangu pruszkowskiego, bandytę dokonującego rozbojów, napadającego na tiry, ściągającego haracze, podejrzanego o porwanie i udział w zabójstwie.

W ubiegłym roku w Polsce zatrzymano dwóch Włochów, członków włoskich struktur mafijnych. Jeden zatrzymany został w szpitalu, gdzie zgłosił się na badania, drugi w pizzerii, w której pracował. W obydwu przypadkach partnerki zatrzymanych nie miały pojęcia, że związały się z niebezpiecznymi przestępcami.

Czasem udaje się namierzyć ściganego bardzo szybko, jak np. niejakiego Mameję, którego w wyniku zasadzki zatrzymano po dwóch dniach od wydania za nim ENA, innych trzeba szukać kilka lat. Wszystko zależy od ilości i jakości informacji, jakie udaje się łowcom cieni uzyskać, a także oczywiście od sprytu przestępcy. Najdłużej tropionym przestępcą był Wojciech B. z Częstochowy, który ukrywał się 14 lat i którego szukali od chwili powstania wydziału. W 1997 roku dokonał zabójstwa w ramach gangsterskich porachunków i uciekł do Anglii. Od tamtej pory ani razu nie pojawił się w Polsce. To był jeden z pierwszych poszukiwanych, którego mieli na swojej top liście łowcy cieni, gdy tylko powstał wydział operacji pościgowych. Wojciech B. zmienił wygląd i nazwisko. Udało się go namierzyć dzięki współpracy z policją brytyjską. Gangstera zatrzymywali brytyjscy antyterroryści. Udawał, że jest zupełnie inną osobą i dopiero porównanie odcisków linii papilarnych bez wątpliwości potwierdziło, że jest poszukiwanym gangsterem i mordercą.

ŚCIGAJĄCY

Ścigający to elita policyjna. Tu nie wystarczy być tylko dobrym policjantem. Trzeba mieć analityczny umysł, zdolności psychologiczne, cierpliwość i intuicję. Ważna jest też umiejętność pracy w zespole.

Wydział podzielony jest na kilkuosobowe zespoły i każdy realizuje inną sprawę. Realizację zaczynają od kompletu informacji, jaki dostają od wydziału kryminalnego z jednostki, która tego przestępcy poszukuje. Funkcjonariusze CBŚP spotykają się z nimi i wspólnie analizują sprawę. Przydatna może się okazać każda informacja o ukrywającym się przestępcy: o rodzinie, o kontaktach towarzyskich, o nawykach, o hobby, wyjazdach zagranicznych, czy lubi kobiety, alkohol. Jeden z liderów grupy przestępczej z Warszawy został zatrzymany w Gdańsku dzięki informacji o tym, że ma pieska określonej rasy, z którym regularnie chodzi na spacery. To pozwoliło namierzyć, a potem także zatrzymać go w parku podczas spaceru.

Łowcy cieni muszą mieć umiejętność niekonwencjonalnego myślenia i przewidywania, muszą umieć wejść w psychikę ukrywającego się przestępcy.

Metody wywabiania ściganego z kryjówki są różne, ale o tym policjanci z grupy pościgowej nigdy nie mówią. Warsztat jest objęty tajemnicą. Na podstawie już przeprowadzonych akcji można się domyślać, że czasem grają określone role i występują w przebraniu, poruszają się najróżniejszymi samochodami, od luksusowych aut po stare graty w zależności od środowiska, w jakim działają.

Nadstawiają ucho, słuchają plotek, mają dobrze opanowaną sztukę dezinformacji. Doskonalą swoje metody pracy, przechodząc przez różne szkolenia z obserwacji, analizy danych, z techniki, z psychologii, gdzie np. uczą się, jak rozpoznać, że ktoś kłamie i jak samemu kłamać skutecznie.

– Najważniejszy wymóg wobec policjantów tego wydziału to bezwzględna dyspozycyjność. Część z nich ma rodziny, więc to nie jest łatwe, ale wszyscy podejmując się pracy w wydziale, wiedzieli, na co się godzą. Dlatego tu trafiają tacy, którzy traktują tę robotę jako coś więcej niż zwykłą służbę – mówi naczelnik Wydziału I Zarządu II CBŚP mł. insp. Marek Reszka.

ELŻBIETA SITEK
zdj. www.sxc.hu

Najważniejsi ścigani i zatrzymani w 2017 roku:

Tadeusz B. z grupy „Krakowiaka” – w restauracji w Bielsku-Białej

55-letni Tadeusz B. działał w zorganizowanej grupie przestępczej tzw. „Krakowiaka”, która dokonywała zabójstw, napadów rabunkowych, uprowadzeń, wyłudzeń, handlowała narkotykami i bronią. Został skazany prawomocnym wyrokiem na karę 8 lat pozbawienia wolności, ale nie stawił się w zakładzie karnym i ukrywał się przed wymiarem sprawiedliwości. W 2017 roku sąd wydał za nim list gończy, na podstawie którego zaczęli działać policjanci z wydziału operacji pościgowych CBŚP. W lutym łowcy cieni z CBŚP, wspólnie z policjantami z wydziału w Bielsku-Białej, zatrzymali Tadeusza B. w jednej z restauracji w Bielsku-Białej.

Piotr K., ps. Piotrek – w mieszkaniu na Woli w Warszawie

53-letni Piotr K., przestępca znany w środowisku pod pseudonimem „Piotrek”, oskarżony o rozboje, kradzieże z włamaniem, oszustwa, paserstwo ukrywał się przed wymiarem sprawiedliwości. W 2016 r., a potem w 2017 r. Sąd Okręgowy w Warszawie wydał za nim list gończy. Śledztwo w sprawie prania pieniędzy, oszustwa i wyłudzenia podatku VAT, w którym podejrzanym był również Piotr K., prowadziła prokuratura w Gdańsku. Piotr K. ukrywał się dość skutecznie przez ponad dwa lata. Policjanci z Wydziału I Zarządu III CBŚP, wraz z policjantami CBŚP z Olsztyna, ustalili miejsce jego pobytu i 16 stycznia br. zatrzymali go w mieszkaniu na warszawskiej Woli.

Michał. S. z grupy żoliborskiej – na korytarzu w szpitalu w Warszawie

38-letni Michał S. został skazany prawomocnym wyrokiem sądu na sześć lat więzienia m.in. za udział w grupie przestępczej, usiłowanie uprowadzenia osoby dla okupu i handel narkotykami, a także za nielegalne posiadanie dwóch sztuk broni maszynowej typu „Skorpion”. Od września 2017 roku był poszukiwany na podstawie listu gończego wydanego przez Sąd Okręgowy w Warszawie w celu odbycia kary pozbawienia wolności. 2 stycznia tego roku łowcy cieni namierzyli ściganego na korytarzu jednego z warszawskich szpitali. Został błyskawicznie zatrzymany i przewieziony do zakładu karnego.

Dawid S., ps. Kopernik – w Belgii

Poszukiwany europejskim nakazem aresztowania Dawid S., ps. Kopernik, podejrzewany o kierowanie zorganizowaną grupą przestępczą, a także o wyłudzenia odszkodowań komunikacyjnych, przez dwa lata ukrywał się przed białostocką prokuraturą. Dobrze się kamuflował, używał fałszywego dokumentu tożsamości, zmieniał numery telefonów, zerwał kontakt z rodziną, zmieniał miejsce zamieszkania. Łowcy cieni, dzięki współdziałaniu z innymi policjami w ramach ENFAST, ustalili, że poszukiwany przebywa w Belgii. Nawiązali kontakt z tamtejszą policją i dzięki dobrej analizie i przekazaniu przez Polaków precyzyjnych informacji 11 października 2017 roku belgijska policja zatrzymała „Kopernika”. Mężczyzna próbował udawać, że jest kimś innym i legitymował się dokumentami na fałszywe nazwisko.

Włoch Gabriele F. – w hotelu w Stalowej Woli

64- letni Włoch Gabriele F. od 2004 roku mieszkał w Polsce, w Stalowej Woli, gdzie założył i prowadził agencję reklamową. Nikt nie przypuszczał, że mężczyzna jest od 2012 roku poszukiwany europejskim nakazem aresztowania, ponieważ ma zasądzony wyrok 9 lat i 4 miesięcy za oszustwa w procesie przekształcania upadłościowych spółek i przedsiębiorstw, a także za przestępstwa narkotykowe i przestępstwa z z użyciem broni. Poszukiwanego Włocha namierzyli łowcy cieni, współpracując z włoskimi carabinieri i oficerem łącznikowym przy ambasadzie włoskiej w Warszawie. W lipcu 2017 roku został zatrzymany w jednym z hoteli w Stalowej Woli i po dopełnieniu procedury ekstradycyjnej przekazany włoskiemu wymiarowi sprawiedliwości.

Dariusz N., ps. Kwinto – w centrum handlowym w Świdnicy

33-letni Dariusz N., ps. Kwinto, był poszukiwany europejskim nakazem aresztowania wydanym przez legnicki sąd i dwoma listami gończymi od 2015 roku. Ukrywał się, ponieważ był podejrzewany o działanie w zorganizowanej grupie przestępczej o charakterze zbrojnym. Dariusz N. ma na koncie handel narkotykami, wymuszenia rozbójnicze, bójki i pobicia z użyciem maczet, siekier i noży, a także dwukrotny udział w napadach z bronią w ręku. Policjanci namierzali go wiele miesięcy. Kiedy ustalili i uzyskali pewność, ze mężczyzna przebywa w jednym z centrów handlowych w Świdnicy, wspólnie z opolskimi terrorystami zorganizowali zasadzkę. 14 maja maju 2017 roku Dariusz N. został zatrzymany i doprowadzony do Prokuratury Rejonowej w Lubinie.

Arkadiusz Ł., ps. Hoss – w mieszkaniu na Woli w Warszawie

Pomysłodawca tzw. mafii wnuczkowej 49-letni Arkadiusz Ł., ps. Hoss, był poszukiwany przez policję polską, austriacką i luksemburską za kierowanie grupą przestępczą dokonującą oszustw metodą na wnuczka na terenie Polski, Niemiec, Austrii i Szwajcarii. W tej sprawie w czerwcu 2015 roku został powołany międzynarodowy zespół śledczy składający się z policjantów CBŚP i polskich prokuratorów w Warszawie, a ze strony niemieckiej ich odpowiedników w Monachium. Ścisła współpraca służb doprowadziła do kolejnych zatrzymań w ciągu półtora roku 22 osób działających w grupie Hossa. Pomysłodawca tego procederu Dariusz Ł. został zatrzymany przez łowców cieni po dwóch latach poszukiwań w lutym 2017 roku w chwili, gdy wychodził z bloku na warszawskiej Woli.

Arkadiusz Ł., ps. Hoss – po raz drugi w mieszkaniu na Żoliborzu w Warszawie

Kilka dni później decyzją sądu Arkadiusz Ł. został zwolniony z aresztu. Łowcy cieni, depcząc mu po piętach, zatrzymali go ponownie miesiąc później w mieszkaniu na warszawskim Żoliborzu. Hoss ukrywał się w wynajmowanym mieszkaniu, do którego jedzenie donosił mu syn. Całkowicie zmienił wygląd: zgolił włosy i brodę, z mieszkania wychodził rzadko i w stroju roboczym. Policjanci rozpoznali go m.in. po sposobie chodzenia.

Waldemar B., ps. Mameja – na przejściu granicznym w Kiefersfelden

Waldemar B. był podejrzewany o próbę nielegalnej sprzedaży broni, której kilka sztuk (karabinek CZ „Kałasznikow”, 6 pistoletów maszynowych „Skorpion” i pistolet oraz prawie 200 sztuk amunicji) sprowadził z Czech. Poszukiwali go katowiccy policjanci. Kiedy za poszukiwanym w lutym 2017 roku wydany został europejski nakaz aresztowania, łowcy cieni z CBŚP w ciągu dwóch dni ustalili, gdzie i kiedy będzie można zatrzymać poszukiwanego. Niemiecka policja na podstawie informacji od polskich kolegów przygotowała zasadzkę na przejściu granicznym w Kiefersfelden. „Mameja” został zatrzymany, kiedy wracał z Włoch.

ELŻBIETA SITEK