Najważniejszymi świętami narodowymi stały się rocznice uchwalenia Konstytucji 3 Maja 1791 roku, pierwszej w Europie i drugiej na świecie (po konstytucji amerykańskiej z 1787 r.) nowoczesnej, spisanej konstytucji, oraz rocznica odzyskania niepodległości 11 listopada 1918 roku. Funkcjonariusze Policji Państwowej występowali w roli współgospodarzy obu tych uroczystości.
Uczestnictwo Policji Państwowej w tych wydarzeniach miało na celu budowanie tradycji i tożsamości formacji, ale także odniesienie się do historii organizacji bezpieczeństwa publicznego na ziemiach polskich.
Dla policjantów udział w świętach policyjnych, państwowych czy kościelnych był wywiązywaniem się z powinności służbowych i obywatelskich wobec ojczyzny. Stopnie i stanowiska funkcjonariuszy wyznaczały ich rolę jako gospodarzy lub współgospodarzy, delegatów, członków asysty honorowej, kierowników i wykonawców poszczególnych wydarzeń rocznicowych.
W grudniu 1926 roku minister spraw wewnętrznych gen. Felicjan Sławoj Składkowski ustalił datę święta korpusu Policji Państwowej przypadającą 11 listopada każdego roku. Dzień ten wyznaczony został jako najbardziej zaszczytny i godny uczczenia ze względu na przypadającą w nim datę dzienną rozbrajania zaborców. W działaniach niepodległościowych brały udział milicje i różne organizacje bezpieczeństwa. To właśnie ten dzień, poświęcony pamięci poległych funkcjonariuszy, miał stać się corocznym świętem Policji Państwowej, a zarazem miał być obchodzony jako święto narodowe.
Na uwagę zasługuje fakt, że do ustanowienia 11 listopada jako państwowego, Narodowego Święta Niepodległości doszło ponad dekadę później – 23 kwietnia 1937 roku, na mocy ustawy uchwalonej przez Sejm II Rzeczypospolitej. Warto podkreślić, że w latach 1919–1936 kolejne rocznice odzyskania niepodległości upamiętniane były jako uroczystości o charakterze wyłącznie wojskowym. W stolicy odradzającej się, niepodległej Rzeczypospolitej organizowano je zazwyczaj w pierwszą niedzielę po 11 listopada, chyba że rocznica ta wypadała w niedzielę.
Rok 1919 z powodu trwających jeszcze wojen o granice Rzeczypospolitej nie zapewniał spokoju towarzyszącemu przygotowaniu pierwszej rocznicy odzyskania niepodległości. Dopiero rok później, 14 listopada 1920 r., obchodzono w pełni uroczystą i ogólnokrajową rocznicę odzyskania niepodległości. Józef Piłsudski został uhonorowany buławą marszałkowską w dowód uznania za kunszt wojenny, jakim wykazał się w wojnie polsko-bolszewickiej. Program tego pierwszego Święta Niepodległości wypełniły: msza święta na pl. Zamkowym, salwy armatnie podczas wręczania buławy marszałkowskiej, defilada wojskowo-policyjna na Krakowskim Przedmieściu, uroczysta akademia oraz wieczorne przedstawienie galowe w Teatrze Wielkim w obecności Marszałka.
Z upływem lat program uroczystości ulegał stopniowym przeobrażeniom i modyfikacjom, które wynikały z aktualnych potrzeb kształtującego się młodego państwa. Obchodom towarzyszył nie tylko podniosły, patriotyczny charakter, ale również atmosfera umacniania potencjału obronnego Rzeczypospolitej oraz eksponowanie potęgi militarnej państwa. To właśnie dzięki prezentowaniu potęgi militarnej Rzeczypospolitej w obchodach Narodowego Święta Niepodległości widoczny był czynny udział pododdziałów Policji Państwowej.
kom. KRZYSZTOF MUSIELAK
dyrektor Biura Historii i Tradycji Policji KGP
zdj. archiwum
