Ekspozycja wpisuje się nie tylko w uroczystości uczczenia 98. rocznicy powołania Policji Państwowej, ale przede wszystkim nawiązuje do obchodzonego w 2017 r. Roku Rzeki Wisły. Dzięki uchwale Sejmu RP z 22 czerwca 2016 r. od stycznia br. pojawiło się wiele inicjatyw przypominających rolę, znaczenie, historię, teraźniejszość i przyszłość królowej polskich rzek. Policja także dołożyła swoją cegiełkę, wszak od dawna obecna jest na wiślanych falach i ma się czym pochwalić.
Uroczystego otwarcia ekspozycji dokonali: Łukasz Kudlicki – szef Gabinetu Politycznego MSWiA, Andrzej Sprycha – dyrektor Departamentu Porządku Publicznego MSWiA, nadinsp. Jan Lach, zastępca komendanta głównego Policji, oraz kom. Krzysztof Musielak, p.o. dyrektora Biura Historii i Tradycji Policji KGP (patrz zdjęcie powyżej).
Wśród zaproszonych gości byli m.in.: przedstawiciele Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Rodzina Policyjna 1939 r. z prezes zarządu Teresą Bracką, dyrektor Centralnej Biblioteki Wojskowej dr Jan Tarczyński, dyrektor Filmoteki Narodowej Anna Sienkiewicz-Rogowska, dr hab. Hubert Kowalski z Instytutu Archeologii UW, dyrektor Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL Jacek Pawłowicz, dyrektorzy biur KGP, a także członkowie rodzin przedwojennych policjantów: Artur Dobiegała – prawnuczek posterunkowego PP z Torunia, oraz Anna Sikora, córka przedwojennego policjanta post. Franciszka Banasia z I Komisariatu Rzecznego w Krakowie.
Historię Franciszka Banasia, przedwojennego stróża prawa, później funkcjonariusza Policji Polskiej Generalnego Gubernatorstwa, siłą wcielonego w system hitlerowskiego terroru, opisaliśmy szczegółowo w lipcu 2012 r. w materiale „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata” (numer dostępny jest w cyfrowym archiwum na stronie miesięcznika „Policja 997”). Post. Franciszek Banaś, ryzykując własnym życiem, ratował Żydów z getta. Za ten heroizm Instytut Yad Vashem z Jerozolimy nadał mu w 1980 r. zaszczytny tytuł „Sprawiedliwy wśród narodów świata”.
Witając gości, nadinsp. Jan Lach podkreślił, że przygotowana przez BHiTP KGP ekspozycja nie tylko ukazuje historię policyjnej służby na głównej rzece kraju, ale przedstawia też dzieje stołecznego Komisariatu Rzecznego Policji, który był pierwszą jednostką specjalistyczną tego typu w niepodległej Polsce. Powstał w 1920 r. na mocy rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych, zastępując działającą wcześniej Straż Rzeczną, której zadaniem była ochrona doliny Wisły. Kom. Krzysztof Musielak dodał, że termin otwarcia wystawy nie jest przypadkowy, ponieważ 80 lat temu zorganizowany został pierwszy kurs ratownictwa dla funkcjonariuszy policji rzecznej. Podziękował też współorganizatorom za zaangażowanie w przygotowanie wystawy: funkcjonariuszom z jednostek wodnych z Warszawy, Bydgoszczy, Gdańska, Krakowa i Płocka, a także pracownikom Muzeum Historii Polski, Muzeum Uniwersytetu Warszawskiego, Miejskiego Centrum Kultury w Tomaszowie Mazowieckim – Skansen Rzeki Pilicy, Biblioteki Kolekcji Prywatnych, Domu Spotkań z Historią, jak również policyjnej prasy: miesięcznika „Policja 997” oraz „Stołecznego Magazynu Policyjnego”.
Podczas uroczystości odczytano laudację OSRP 1939 r. z siedzibą w Katowicach o przyznaniu wyróżnionym osobom oznaki okolicznościowej wydanej z okazji Dnia Objęcia Górnego Śląska przez Rzeczypospolitą, numizmatu pamiątkowego wybitego z okazji 95-lecia Policji Województwa Śląskiego oraz „Listu Honorowego – 95. Rocznica Utworzenia Policji Województwa Śląskiego 1922–2017”, w dowód uznania za okazaną życzliwość i wsparcie Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Rodzina Policyjna 1939 r. w upamiętnianiu historii Policji Województwa Śląskiego II RP i martyrologii jej funkcjonariuszy jako ofiar terroru sowieckich komunistów i niemieckich nazistów. Wyróżnienia otrzymali: Łukasz Kudlicki, Andrzej Sprycha, nadinsp. Jan Lach, Anna Sikora, insp. Kamil Bracha, insp. Sławomir Cisowski, insp. Sławomir Lipski, mł. insp. Iwona Klonowska, mł. insp. Sławomir Litwin, podinsp. Lesław Sztangret, podinsp. Robert Horosz, Magdalena Zychowicz, Bogumiła Gajownik i Michał Chlipała.
Na wystawie zgromadzono wiele interesujących eksponatów, w tym: akcesoria służbowe, sprzęt ratowniczy, a także stary osprzęt kłusowniczy. Dla porównania zaprezentowano współczesne środki „antykłusownicze”: nowoczesne lornetki, noktowizory, szperacze halogeny, ponton z silnikiem, auto terenowe z przyczepą i łodzią Ascalden, a nawet policyjnego drona. Zaprezentowano także artefakty archeologiczne, np. z okresu potopu szwedzkiego, wydobyte z dna Wisły – przy udziale policjantów, w tym z Komisariatu Rzecznego KSP. Są to elementy fontann i sklepień zrabowane przez Szwedów oraz kule armatnie. Na uwagę zasługiwały wydawnictwa książkowe poświęcone Wiśle, ludziom z nią związanym oraz rzecznym statkom od XVI w. do czasów współczesnych. Nie zabrakło przedwojennych fotografii z zasobów Narodowego Archiwum Cyfrowego oraz materiałów z Archiwum Akt Nowych.
JERZY PACIORKOWSKI, P.Ost.
