Od1990 roku, kiedy zostało przywrócone polskie członkostwo w Interpolu, polska Policja współdziała z innymi państwami członkowskimi tej organizacji oraz Sekretariatem Generalnym, wymieniając informacje kryminalne, wnioskując o poszukiwania międzynarodowe oraz korzystając z baz danych zawierających informacje m.in. o poszukiwanych na arenie międzynarodowej przez inne państwa osobach, utraconych dokumentach, pojazdach czy dziełach sztuki.
Zmiany prawne wprowadzone w ustawie o Policji, nowelizacja kodeksu postępowania karnego i ratyfikacja z początkiem 2015 r. statutu Międzynarodowej Organizacji Policji Kryminalnej – Interpol pozwalają na efektywniejsze wykorzystywanie takich narządzi Interpolu, jak noty i dyfuzje.
Art. 605a k.p.k.
Data 1 lipca br. nie była przypadkowa, zbiegła się bowiem z wejściem w życie tzw. dużej nowelizacji procedury karnej. W następstwie zmian w k.p.k. pojawił się art. 605a, który stworzył brakującą dotychczas podstawę prawną do zatrzymania osoby na podstawie informacji o poszukiwaniach, zamieszczonej w bazie osobowej Interpolu.
Aby pomóc policjantom w realizacji zadań Komendant Główny Policji wydał Zarządzenie nr 16 w sprawie not i dyfuzji Międzynarodowej Organizacji Policji Kryminalnej – Interpol (Dz.Urz. KGP 2015.44), które precyzuje sposób postępowania jednostki wnioskującej o rozesłanie dyfuzji lub publikację noty Interpolu oraz procedurę postępowania w przypadku odnalezienia osoby figurującej w bazie tej organizacji.
Do niedawna polskie Krajowe Biuro Interpolu (KBI) otrzymywane z Interpolu wnioski o poszukiwanie osoby rejestrowało w bazie krajowej (KSIP), natomiast od 1 lipca br. możliwe jest odpytywanie bazy osobowej Interpolu za pośrednictwem Systemu Poszukiwawczego Policji (SPP). Oznacza to, że podczas kontroli drogowej sprawdzenie osoby w bazie policyjnej robione jest automatycznie także w bazie Interpolu.
Z uwagi na zapis w art. 605a k.p.k., od momentu zatrzymania osoby poszukiwanej polskie organy ścigania mają tylko 48 godzin na uzyskanie z zagranicy wniosku o tymczasowe aresztowanie i przedstawienie go w sądzie. Jeżeli termin nie zostanie dotrzymany, postępowanie ekstradycyjne zostanie przerwane, a osoba poszukiwana zwolniona.
DYFUZJA, NOTA
Tradycyjne zlecenie, jakim jest dyfuzja, dotyczące poszukiwań międzynarodowych osoby trafia tylko do państwa lub określonej grupy państw będących jej adresatem, natomiast nota, posiadająca zdecydowanie wyższą rangę, jest widoczna dla wszystkich biur Interpolu, a zawarta w niej informacja traktowana jest na forum Interpolu priorytetowo.
Na razie dostępne są informacje przyporządkowane dyfuzjom oraz notom oznaczonym kolorem czerwonym i żółtym, a więc dotyczące osób poszukiwanych w celu zatrzymania i ekstradycji oraz osób zaginionych.
Z czasem dostęp ten będzie rozszerzany o informacje zawarte w notach zielonych (patrz niżej „Noty Interpolu”). W BMWP są obecnie opracowywane procedury w przypadku tzw. trafienia w bazie Interpolu noty oznaczonej kolorem zielonym. O ile w kierunku „do Polski” dostęp do informacji jest obecnie ograniczony do not czerwonych i żółtych, o tyle „z Polski” mogą one wychodzić we wszystkich kolorach. Dostęp do kolejnych baz danych Interpolu za pośrednictwem SPP będzie uruchamiany sukcesywnie.
Ponieważ procedury dotyczące not i dyfuzji są dla większości policjantów nowością, BMWP zaplanowało przeprowadzenie szkoleń. Wiedza na ten temat zostanie przekazana oficerom kontaktowym ds. międzynarodowej wymiany informacji kryminalnych w KWP/KSP, którzy następnie będą szkolić policjantów w swoich garnizonach.
Zarządzenie nr 16 Komendanta Głównego Policji z 30 czerwca 2015 r., wraz procedurą postępowania w przypadku odnalezienia osoby figurującej w bazie Interpolu, można znaleźć w Centrum Dystrybucji Oprogramowania, w zakładce Współpraca Międzynarodowa – Interpol.
Noty i dyfuzje Interpolu
Nota – wniosek o współpracę lub o ostrzeżenie międzynarodowe adresowane do wszystkich państw członkowskich Interpolu. Jest publikowana przez Sekretariat Generalny Interpolu na wniosek krajowego biura państwa członkowskiego, podmiotu międzynarodowego lub z inicjatywy Sekretariatu. Jest rejestrowana w bazie danych Interpolu.
Dyfuzja – wniosek o współpracę lub ostrzeżenie międzynarodowe wysyłane przez krajowe biuro państwa członkowskiego do państwa lub państw członkowskich. Jest rejestrowana w bazie danych Interpolu.
Każdej z not przypisany jest określony kolor i cel:
Czerwony – zatrzymanie, tymczasowe aresztowanie i ekstradycja osoby poszukiwanej.
Niebieski – uzyskanie dodatkowych informacji o osobie, ustalenie miejsca pobytu lub tożsamości w związku z prowadzonym postępowaniem.
Zielony – ostrzeżenie policji danego państwa członkowskiego o osobie, która popełniła określone przestępstwo na terytorium tego państwa i istnieje uzasadnione podejrzenie, że popełni podobne przestępstwo za granicą.
Żółty – ustalenie miejsca pobytu osoby zaginionej lub ustalenie tożsamości osoby.
Interpol publikuje także: noty czarne dot. niezidentyfikowanych zwłok, fioletowe opisujące nowe niespotykane dotychczas modus operandi, pomarańczowe ostrzegające o nagłych zdarzeniach stanowiących zagrożenie dla bezpieczeństwa publicznego, noty błękitne publikowane na wniosek Rady Bezpieczeństwa ONZ oraz noty dotyczące utraconych dzieł sztuki.
