Zadanie to Komendant Główny Policji powierzył Wyższej Szkole Policji w Szczytnie, 8 grudnia 1998 r. ustanowiając koordynatorem programu, pełnomocnikiem ds. ochrony praw człowieka w Policji podinspektora Jacka Węgrzyna, wykładowcę tej uczelni. Jego misją było powołanie w Policji grupy roboczej ds. praw człowieka, nawiązanie kontaktów z pełnomocnikami z innych państw członkowskich UE, organizacjami międzynarodowymi i krajowymi, m.in. Helsińską Fundacją Praw Człowieka, oraz ekspertami w dziedzinie praw człowieka, a także opracowanie koncepcji wdrożenia w polskiej Policji europejskich standardów praw człowieka. W 2001 roku zastąpił go insp. dr Piotr Bogdalski z Wyższej Szkoły Policji w Szczytnie, który kontynuował działalność poprzednika.

SZKOLĄ SIĘ SAMI I SZKOLĄ INNYCH

Funkcjonująca dziś struktura pełnomocników komendantów Policji ds. ochrony praw człowieka w komendach wojewódzkich i stołecznej, a także w szkołach Policji została utworzona na mocy polecenia Komendanta Głównego Policji zawartego w piśmie z 8 grudnia 2004 roku. Zadaniem pełnomocników jest propagowanie praw człowieka w Policji oraz dbanie o przestrzeganie standardów ich ochrony. Za główne problemy, na których skupiać powinna się ich uwaga, uznano przeciwdziałanie dyskryminacji, rasizmowi, ksenofobii, przemocy w rodzinie i handlowi ludźmi, a także poszanowanie praw ofiar przestępstw.

W ciągu 10 lat funkcjonowania pełnomocnicy uczyli policjantów, że Policja ma nie tylko zwalczać przestępczość, ale także być opiekuńcza i przyjazna wobec słabszych, że ofiara przestępstwa wymaga szczególnej opieki, a sprawca przestępstwa również ma swoje prawa. Uczyli tolerancji, przeciwdziałania ksenofobii i rasizmowi, pokazywali, czym jest wielokulturowość, jak postępować, aby nie urazić uczuć religijnych ludzi innych wyznań, akceptacji dla różnic ze względu na płeć, preferencje seksualne, niepełnosprawność itp.

Przez 10 lat poszerzał się zarówno tematyczny obszar działania pełnomocników, jak też metody ich pracy i krąg instytucji, z którymi współpracują. Szkolili się sami, a potem szkolili innych – w ten sposób wiedza i metody postępowania  związane z ochroną praw człowieka docierały do wszystkich policjantów.

PROGRAMY, PORADNIKI, PUBLIKACJE

Najważniejsze programy ostatnich lat, w których brali udział pełnomocnicy, to prowadzony od 2009 roku we współpracy z Biurem Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie „Program zwalczania przestępstw z nienawiści” . Koordynatorem programu było Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji. Sposób realizacji tego programu w Polsce został bardzo wysoko oceniony przez OBWE i jest stawiany za wzór innym krajom przystępującym do programu.

Zasługą pełnomocników jest też wprowadzenie do zasad doboru do Policji wymogu sprawdzania, czy kandydaci są tolerancyjni w podejściu do innych. Pełnomocnicy są także autorami wielu opracowań o poszanowaniu praw człowieka, zwalczaniu nietolerancji i nienawiści. Dla trenerów w szkołach policyjnych przygotowali opracowanie, jak kształtować właściwe postawy policjantów, do programu doskonalenia kadry kierowniczej włączyli opracowanie „Prawa człowieka w zarządzaniu Policją”, a w 2011 roku z ich udziałem przeszkolono ponad 2300 policjantów w związku z wdrażaniem w całej Policji modelu zapobiegania nieprawidłowościom w działaniach Policji, nazwanego Systemem Wczesnej Interwencji.

W 2013 roku pełnomocnicy opracowali pionierski poradnik antydyskryminacyjny dla policjantów pt. „Po pierwsze człowiek – Działania antydyskryminacyjne w jednostkach Policji – praktyczny poradnik”, a w 2014 roku przygotowali procedury antydyskryminacyjne.

NIE TYLKO POLICJA

Ich działalność wykracza poza  środowisko zawodowe, są inicjatorami licznych kampanii profilaktycznych skierowanych do społeczeństwa, często do szkół, np. program „Bezpieczeństwo rodziców, uczniów, nauczycieli – odpowiedzialność” (BRUN-O), kampanie „Inni nie gorsi” czy „Bezpieczna różnorodność”, a także licznych spotkań z młodzieżą.

Wielu pełnomocników współpracuje z organizacjami pozarządowymi lub też pełni funkcje społeczne w środowiskach lokalnych. Mł. insp. Gerard Bah, pełnomocnik KWP w Kielcach, jest też pełnomocnikiem wojewody świętokrzyskiego ds. mniejszości narodowych i etnicznych oraz członkiem Rady Konsultacyjnej ds. przeciwdziałania ksenofobii, rasizmowi przy Radzie Ministrów, mł. insp. w st. spocz. dr Bogumiła Bogacka-Osińska, była pełnomocnik KSP, działa w  zespole do spraw przeciwdziałania nietolerancji wobec grup mniejszościowych oraz grup zagrożonych wykluczeniem przy wojewodzie mazowieckim, jest też ekspertką Ministerstwa Edukacji Narodowej do spraw problematyki edukacji dla bezpieczeństwa,  a podinsp. Włodzimierz Sokołowski, były pełnomocnik KWP w Łodzi, obecnie pełnomocnik komendanta głównego Policji ds. Systemu Wczesnej Interwencji, jest także wykładowcą akademickim, pedagogiem resocjalizacyjnym i autorem publikacji na temat praw człowieka, w szczególności praw dziecka.

ELŻBIETA SITEK

Zobacz także:
Zrozumieć zło (nr 118/01.2015)
Zrozumienie dla niepełnosprawności )nr 117/12.2014)
Z misją na Ukrainę (nr 116/11.2014)
Przeciw nienawiści (nr 116/11.2014)