Najistotniejsze zmiany w prawie karnym to:
1) modyfikacja dotychczasowych i wprowadzenie nowych typów przestępstw związanych z przebiegiem i uczestnictwem w imprezie masowej,
2) wprowadzenie nowych możliwości przeprowadzania czynności procesowych przy użyciu urządzeń technicznych, umożliwiających przeprowadzenie tych czynności na odległość, z jednoczesnym bezpośrednim przekazem obrazu i dźwięku,
3) zmiana w zakresie środka karnego – zakazu wstępu na imprezę masową,
4) modyfikacja postępowania przyspieszonego, w tym wprowadzenie instytucji rozprawy odmiejscowionej,
5) wprowadzenie nowego typu wykroczenia (art. 50a k.w.) – posiadanie w miejscu publicznym noża, maczety lub innego podobnie niebezpiecznego przedmiotu w okolicznościach wskazujących na zamiar użycia go w celu popełnienia przestępstwa.
ŚRODEK KARNY – ZAKAZ WSTĘPU NA IMPREZĘ MASOWĄ
Zmieniony art. 65 uobim porządkuje zasady stosowania zakazu wstępu na imprezy masowe1. Od 1 stycznia 2012 r., w przypadku osób z zakazem wstępu na imprezę masową, sąd może orzec wobec ukaranego obowiązek stawiennictwa w czasie trwania imprezy w jednostce Policji lub w miejscu wskazanym przez właściwego komendanta Policji. Sąd określi rodzaje imprez masowych, których dotyczy ten obowiązek, w tym rodzaje meczów, oraz nazwy klubów. Obowiązek stawiennictwa orzekany jest teraz na okres od 6 miesięcy do 3 lat, nie przekraczając okresu, na jaki orzeczono zakaz wstępu na imprezę masową. Obowiązek stawiennictwa ma charakter fakultatywny, co jest związane ze zmianą brzmienia art. 41b k.k., która także weszła w życie 1 stycznia 2012 r.
Zmieniony przepis art. 41b par. 3 k.k. przewiduje dodatkowo możliwość, że sąd, orzekając zakaz wstępu na imprezę masową, orzeka wobec skazanego obowiązek przebywania w czasie imprezy masowej w określonym miejscu stałego pobytu, który to obowiązek podlega kontroli w sposób określony w przepisach o wykonywaniu kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego i jest on orzekany zawsze wobec sprawcy uprzednio karanego za przestępstwo popełnione w związku z imprezą masową. Obowiązku przebywania w miejscu pobytu w czasie trwania imprezy masowej i kontroli w systemie dozoru elektronicznego nie orzeka się jednak w sytuacji, gdy już w chwili orzekania sąd poweźmie informacje, że wykonanie obowiązku nie będzie możliwe, np. z uwagi na stan zdrowia skazanego, wykluczający możliwość stosowania wobec niego monitoringu elektronicznego, lub brak warunków technicznych umożliwiających poddanie zachowania skazanego kontroli przy użyciu aparatury monitorującej, lub uzna, że orzeczenie takiego obowiązku byłoby oczywiście niecelowe. W obu tych przypadkach zamiast monitorowanego elektronicznie obowiązku przebywania w czasie trwania imprezy masowej w miejscu stałego pobytu, sąd nakłada na skazanego obowiązek stawiennictwa w tym samym czasie w jednostce Policji lub innym miejscu wskazanym przez właściwego komendanta Policji. Przepis art. 41b par. 5 k.k. przewiduje możliwość, aby w szczególnie uzasadnionych przypadkach, niezależnie od orzeczenia wobec skazanego monitorowanego elektronicznie obowiązku pozostawania w czasie trwania imprezy masowej w miejscu stałego pobytu, sąd już w wyroku przesądził, że po upływie okresu tego obowiązku skazany będzie podlegał, na dalszy czas określony w wyroku, obowiązkowi stawiennictwa. Rozwiązanie takie może znajdować zastosowanie w szczególności w stosunku do najbardziej niepoprawnych przedstawicieli subkultur kibicowskich, w odniesieniu do których celowe jest ich długotrwałe, skuteczne wyeliminowanie z udziału w imprezach masowych na okres dłuższy niż maksymalny przewidziany przepisami okres stosowania monitorowanego elektronicznie obowiązku przebywania w czasie trwania imprezy masowej w miejscu stałego pobytu.
Od 1 stycznia 2012 r. niestosowanie się do zakazu wstępu na imprezę masową zagrożone jest karą pozbawienia wolności do lat 3 (znowelizowany art. 244 k.k.), nadto nowy art. 244a k.k. kryminalizuje niestosowanie się do orzeczonego w związku z zakazem wstępu na imprezę masową obowiązku przebywania w miejscu stałego pobytu lub obowiązku stawiennictwa w jednostce organizacyjnej Policji lub w miejscu określonym przez właściwego, ze względu na miejsce zamieszkania osoby skazanej albo ukaranej, komendanta Policji, w czasie trwania imprezy masowej (par. 1). Karalne jest już także udaremnianie lub utrudnianie elektronicznego kontrolowania, orzeczonego wobec osoby skazanej lub ukaranej, obowiązku przebywania w miejscu stałego pobytu lub obowiązku stawiennictwa. Podmiotem obu przestępstw przewidzianych w art. 244a k.k. może być jedynie osoba, wobec której sąd orzekł środek karny w postaci zakazu wstępu na imprezę masową, łącznie z obowiązkiem w jednej z dwóch postaci, o których mowa w art. 41b par. 3 i 5 oraz 8 k.k.
NOWE TYPY PRZESTĘPSTW I WYKROCZEŃ
Od 13 stycznia 2012 r. obowiązują zaostrzone sankcje karne dla osób zagrażających bezpieczeństwu imprezy masowej. Zostały także skryminalizowane niektóre zachowania organizatorów i uczestników imprezy masowej. W tabelach zestawiono zmiany w przepisach karnych chroniących imprezy masowe (pominięto przepisy karne niezmienione: art. 57, 58 par. 1, 59, 60 par. 1, 2–4).
Ustawa znowelizowała także przepisy proceduralne, które jednoznacznie wskazują, że w odniesieniu do przestępstw określonych w art. 59–61 lub wykroczeń określonych w art. 54–57a mają zastosowanie przepisy o postępowaniu przyspieszonym, przy czym w przypadku przestępstw tylko wówczas, gdy zachodzą przesłanki do rozpoznania sprawy w tym postępowaniu. Nowe brzmienie przepisu art. 64 uobim jednoznacznie wskazuje, że obligatoryjne prowadzenie postępowania w trybie przyspieszonym o przestępstwa określone w ustawie nie oznacza ustawowego odstąpienia od wymogu zaistnienia przesłanek tego trybu, określonych w kodeksie postępowania karnego, lecz jedynie oznacza wymóg procedowania w postępowaniu przyspieszonym we wszystkich przypadkach, gdy przesłanki te są spełnione, a tym samym kreuje obligatoryjność stosowania postępowania przyspieszonego w sprawach o takie czyny, jako wyłom od zasady fakultatywności trybu przyspieszonego, wynikającej z przepisów kodeksu postępowania karnego.
insp. w st. spocz. Roman Wojtuszek
Biuro Kryminalne KGP
Druki sejmowe związane z uchwalaniem omawianych ustaw dostępne są pod adresami:
http://orka.sejm.gov.pl/proc6.nsf/opisy/4281.htm
http://orka.sejm.gov.pl/rexdomk6.nsf/Opdodr?OpenPage&nr=4281
1 Art. 65. 1. W razie ukarania za wykroczenie, o którym mowa w art. 50, 51, 52a, 124 lub 143 ustawy z 20 maja 1971 r. – Kodeks wykroczeń (Dz.U. z 2007 r. nr 109, poz. 756 oraz z 2008 r. nr 141, poz. 888), lub o którym mowa w art. 54–56 niniejszej ustawy, popełnione w związku z imprezą masową artystyczno rozrywkową, sąd może orzec środek karny zakazu wstępu na imprezę masową na okres od 2 do 6 lat.
2. W razie ukarania za wykroczenie, o którym mowa w art. 50, 51, 52a, 124 lub 143 kodeksu wykroczeń, lub o którym mowa w art. 54–56 niniejszej ustawy, popełnione w związku z masową imprezą sportową, w tym meczem piłki nożnej, sąd orzeka środek karny zakazu wstępu na imprezę masową na okres od 2 do 6 lat.
Art. 66. Wobec sprawców przestępstw, o których mowa w art. 59 i 60 niniejszej ustawy, sąd orzeka zakaz wstępu na imprezę masową.