Półtoraroczny okres obowiązywania przepisów Zarządzenia nr 323 Komendanta Głównego Policji z 26 marca 2008 r. w sprawie metodyki wykonywania przez Policję czynności administracyjno‑porządkowych w zakresie wykrywania wykroczeń oraz ścigania ich sprawców oraz stosowania zawartych w nim zasad postępowania funkcjonariuszy i organów Policji wskazał na potrzebę dostosowania poszczególnych regulacji tego aktu prawa wewnętrznego komendanta głównego Policji do wymogów porządku prawnego RP.

Rozwiązania zarządzenia nr 323/08 KGP, zmienione zarządzeniem nr 429/09 KGP z 17 kwietnia 2009 r., wskazały organ Policji jako właściwy do kierowania do marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej lub marszałka Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, za pośrednictwem ministra sprawiedliwości – prokuratora generalnego, wniosku o wyrażenie zgody na pociągnięcie posła/senatora do odpowiedzialności za wykroczenie (patrz „Policja 997” nr 5/09). Przepisy przyczyniły się tym samym do kierowania przez organy Policji przedmiotowych wniosków w sytuacji, gdy zastosowanie środków oddziaływania wychowawczego wobec osoby korzystającej z immunitetu okazało się niewystarczające.

Analiza wpływających od organów Policji wniosków o wyrażenie zgody na pociągnięcie posła/senatora do odpowiedzialności za wykroczenie wskazała jednak, że organy Policji, wbrew art. 7b ust. 4 pkt 1 ustawy z 9 maja 1996 r. o wykonywaniu mandatu posła i senatora nie wskazywały osoby (pełnomocnika), która będzie reprezentować Policję przed właściwą komisją regulaminową Sejmu lub Senatu RP.

WŁAŚCIWY DLA MIEJSCA ZDARZENIA

Organem właściwym do uzyskiwania zgody na ściganie, a tym samym kierowanie wniosku o pociągnięcie posła lub senatora do odpowiedzialności za wykroczenie, jest właściwy dla miejsca zdarzenia organ Policji, który we wniosku powinien zawrzeć oznaczenie osoby pełnomocnika. Twierdzenie to spowodowało bezwzględną potrzebę dokonania zmian w Zarządzeniu nr 323 Komendanta Głównego Policji z 26 marca 2008 r. w sprawie metodyki wykonywania czynności administracyjno‑porządkowych w zakresie wykrywania wykroczeń oraz ścigania ich sprawców, gdyż przedmiotowy akt prawny nie wskazywał obowiązku upoważniania przez organ Policji podległych funkcjonariuszy do reprezentowania Policji jako wnioskodawcy podczas rozpatrywania wniosku przez Komisję Regulaminową i Spraw Poselskich Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (jeśli wniosek dotyczy posła) lub Komisji Regulaminowej, Etyki i Spraw Senatorskich Senatu Rzeczypospolitej Polskiej (jeśli wniosek dotyczy senatora).

Uznano, że korekty wymagają przede wszystkim zapisy par. 6 zarządzenia, odnoszące się do trybu i sposobu postępowania funkcjonariuszy i organów Policji w stosunku do posłów/senatorów popełniających wykroczenia, w stosunku do których zastosowanie środków oddziaływania wychowawczego uznano za niezasadne.

WYKROCZENIA EUROPOSŁÓW

Postanowiono jednocześnie uregulować kwestie dotyczące sposobu postępowania policjantów i organów Policji w stosunku do posłów do Parlamentu Europejskiego, w stosunku do których zasadne jest wystąpienie z wnioskiem o wyrażenie zgody na pociągnięcie do odpowiedzialności za wykroczenie.
Wskazać należy, że kwestie dotyczące immunitetu przysługującego posłom do Parlamentu Europejskiego stanowią przedmiot regulacji Protokołu w sprawie przywilejów i immunitetów wspólnot europejskich (Dz.U. z 2004 r. nr 90, poz. 864/4) oraz Regulaminu Parlamentu Europejskiego wydanego 1 lipca 2004 r. (Dz.U. UE. L. 05.44.1).

Art. 10 protokołu stanowi, że podczas sesji Zgromadzenia, jego członkowie korzystają:

na terytorium swojego państwa – z immunitetów przyznawanych członkom parlamentu ich państwa;
na terytorium innego państwa członkowskiego – z immunitetu chroniącego przed zatrzymaniem oraz immunitetu jurysdykcyjnego.
Immunitet chroni także członków podczas ich podróży do i z miejsca, gdzie odbywa się posiedzenie Zgromadzenia.
Oznacza to, że polskim posłom do Parlamentu Europejskiego przysługuje immunitet parlamentarny przysługujący posłom na Sejm i senatorom, określony w art. 105 Konstytucji RP oraz przepisach rozdziału 2 ustawy z 9 maja 1996 r. o wykonywaniu mandatu posła i senatora.

Zgodnie z treścią art. 6 regulaminu Parlamentu Europejskiego uchylenie immunitetu posła do Parlamentu Europejskiego może nastąpić na wniosek skierowany do przewodniczącego Parlamentu Europejskiego przez właściwy organ państwa członkowskiego. Znaczenie określenia „właściwy organ państwa członkowskiego” ustala się na podstawie właściwych przepisów prawa krajowego. W przypadku Polski należy sięgnąć do odpowiednich przepisów ustawy o wykonywaniu mandatu posła i senatora, czyli do art. 7b ust. 1 w zw. z art. 10b.

Przepis ten stanowi, że w przypadku przestępstw ściganych z oskarżenia prywatnego oraz wykroczeń wniosek składa się za pośrednictwem ministra sprawiedliwości – prokuratora generalnego. Oznacza to, że w przypadku wykroczenia popełnionego przez polskiego posła do Parlamentu Europejskiego wniosek o uchylenie immunitetu tego posła składa się do przewodniczącego Parlamentu Europejskiego za pośrednictwem ministra sprawiedliwości – prokuratora generalnego. Tym samym, zgodnie z planowanymi zmianami, w sytuacjach, gdy zastosowanie środków oddziaływania wychowawczego wobec posła do Parlamentu Europejskiego okazałoby się niewystarczające, właściwy dla miejsca zdarzenia organ Policji sporządzi wniosek o wyrażenie zgody na pociągnięcie posła do odpowiedzialności za wykroczenie, który składany jest do przewodniczącego Parlamentu Europejskiego za pośrednictwem ministra sprawiedliwości – prokuratora generalnego.

PEŁNOMOCNIK Z POLICJI

Projekt zakłada także odmienną od poprzedniej procedurę występowania właściwego dla miejsca popełnienia wykroczenia organu Policji z wnioskiem o wyrażenie zgody na pociągnięcie do odpowiedzialności za wykroczenie posła lub senatora. Wszak, tak jak poprzednio, wniosek składany będzie do marszałka Sejmu/Senatu za pośrednictwem ministra sprawiedliwości – prokuratora generalnego, aczkolwiek projekt zakłada, że organ Policji wskaże we wniosku pełnomocnika upoważnionego do wystąpienia z wnioskiem podczas posiedzenia Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej oraz Komisji Regulaminowej, Etyki i Spraw Senatorskich Senatu Rzeczypospolitej Polskiej.

Uznano, że udział pełnomocnika w posiedzeniach komisji jest obowiązkowy, jednak, mając na uwadze ekonomikę postępowania oraz treść art. 6 ust. 2 regulaminu Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich, uznano, że organ Policji może wnosić o rozpoznanie wniosku o zgodę na pociągnięcie posła lub senatora do odpowiedzialności za wykroczenie przez Komisję Regulaminową i Spraw Poselskich bez udziału wnioskodawcy lub jego pełnomocnika.
Z formalnego punktu widzenia złożenie takiego wniosku jest możliwe, gdyż art. 6 ust. 1 uchwały Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich z 22 kwietnia 2009 r. – Regulamin Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich (podjętej na podstawie art. 204b uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z 30 lipca 1992 r. – Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej, MP z 2009 r. nr 5, poz. 47) stanowi, że na posiedzeniu komisji, na którym rozpoznawany jest wniosek o wyrażenie zgody na pociągnięcie posła do odpowiedzialności sądowej, wniosek taki przedstawia wnioskodawca lub jego pełnomocnik, o ile jest obecny na posiedzeniu, zgodnie zaś z art. 6 ust. 2 regulaminu komisji, wniosek może być rozpatrzony przez komisję także w przypadku nieobecności wnioskodawcy lub jego pełnomocnika, chyba że komisja postanowi inaczej.

Nie ma zatem przeszkód prawnych do wystąpienia o rozpoznanie wniosku przez Komisję Regulaminową bez udziału pełnomocnika, przy czym każdorazowo wniosek taki podlegał będzie ocenie komisji, która może żądać obecności wnioskodawcy lub jego pełno-mocnika. Celowe jednak wydaje się zobowiązanie pełnomocnika do przygotowania się do udziału w posiedzeniu komisji, gdyż komisja może uznać, że niezbędne jest przedstawienie jej szczegółowego uzasadnienia wniosku tak, aby mogła dokonać właściwej jego oceny i przedstawić Sejmowi RP propozycję w zakresie przyjęcia bądź odrzucenia wniosku.
Liczyć także należy się z sytuacją, że komisja zażąda udostępnienia akt sprawy (materiałów z czynności wyjaśniających w sprawie o wykroczenie) oraz materiałów zebranych do chwili wystąpienia z wnioskiem.

Akta czynności wyjaśniających powinny być przekazane do Sejmu jako dokumenty stanowiące tajemnicę służbową, gdyż według art. 7 regulaminu Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich akta te są udostępniane w warunkach techniczno‑organizacyjnych określonych w przepisach dotyczących ochrony informacji niejawnych na terenie Sejmu. Z uwagi na fakt, że propozycje zmian dotyczą bezpośrednio organów Policji (komendanta powiatowego, rejonowego, miejskiego Policji, komendanta komisariatu i komisariatu specjalistycznego Policji), projekt zmieniający zarządzenie nr 323/08 KGP przekazany został do konsultacji poszczególnym jednostkom organizacyjnym Policji.

KOMENTARZ

Innowacyjny charakter zarządzenia nr 323/08 KGP, fakt, że jako pierwszy dokument tej rangi reguluje procedury policyjne odnoszące się do prowadzenia czynności wyjaśniających w sprawach o wykroczenia, złożony charakter tego aktu prawa wewnętrznego, odnoszący się często do wielu różnych ustaw, a także wprowadzone obowiązki przyczyniły się do podjęcia prac nad napisaniem komentarza do zarządzenia. Współpraca Biura Prewencji KGP z Wyższą Szkołą Policji w Szczytnie przyczyniła się do powołania zespołu redakcyjnego, efektem pracy którego było napisanie i złożenie do druku publikacji pt.: Komentarz do Zarządzenia nr 323 Komendanta Głównego Policji z 26 marca 2008 r. w sprawie metodyki wykonywania czynności administracyjno‑porządkowych w zakresie wykrywania wykroczeń oraz ścigania ich sprawców. Komentarz wydany został we wrześniu br. przez Wydział Wydawnictw i Poligrafii w WSPol. w Szczytnie. Jest to pierwsza publikacja, która w takiej formie komentuje akt prawa wewnętrznego komendanta głównego Policji.

Fakt, że napisania podjęli się praktycy i nauczyciele policyjni, pozwolił na sprawne połączenie praktyki z teorią oraz wypracowanie wzorów, czy wskazówek prawidłowego postępowania funkcjonariuszy Policji prowadzących i nadzorujących czynności wyjaśniające w sprawach o wykroczenia. Autorzy dążyli do zawarcia w Komentarzu ujednoliconych poglądów na temat poszczególnych instytucji prawa wykroczeń, co z powodu wielości prezentowanych przez naukowców ocen nie było łatwe.

PROBLEMY

Organy Policji nadal borykają się z takimi problemami, jak sposób dysponowania dowodami rzeczowymi w toku czynności wyjaśniających w sprawach o wykroczenia czy prawidłowe prowadzenie szeroko rozumianej gospodarki mandatowej. Wskazać należy, że Biuro Prewencji KGP na bieżąco, we współpracy z KWP/KSP, diagnozuje problemy odnoszące się do procedury wykroczeniowej, jak też zasadność podejmowania prac zmierzających do zmian poszczególnych regulacji prawnych. Istotne jest jednak wskazanie, że zarówno Ministerstwo Sprawiedliwości, jak i Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji zauważyło odpowiednio potrzebę podjęcia stosownych działań zmierzających do wypracowania zasad postępowania z dowodami rzeczowymi czy wypracowania zasad odnoszących się do gospodarki mandatowej. Prowadzone są prace w tych kierunkach, przy udziale przedstawicieli KGP.

Agata Krysiak
Biuro Prewencji KGP