Policja jest coraz bardziej skuteczna, a Polacy boją się coraz mniej. Wynika to z badań społecznych przeprowadzonych w styczniu 2007 roku na najliczniejszej do tej pory próbie badanych.

Jak Polacy oceniają pracę Policji? Jak często ją widzą i czy jest ona skuteczna? Czego boją się najbardziej? O to wszystko ankieterzy konsorcjum TNS-OBOP, CBOS, PBS DGA zapytali 17 tysięcy ludzi w wieku powyżej 15 lat.

- To pierwsze takie duże badania w Polsce - na tak licznej próbie i taką metodą: wywiadu bezpośredniego - mówi kom. Jadwiga Kubik, naczelnik Wydziału Analizy Ocen Społecznych Biura Komunikacji Społecznej KGP. - Mają służyć ocenie i porównaniu komend wojewódzkich, ale mają też wymiar praktyczny. Pozwalają przeanalizować zmienne społeczno-demograficzne w poszczególnych województwach i na tej podstawie ustalić, do kogo trzeba skierować działania i jakie powinny one być. Inaczej trzeba działać, by zapewnić poczucie bezpieczeństwa ludziom młodszym, inaczej - starszm. Inne problemy są na wsi, inne w miastach, szczególnie w tych największych.

JAK BADANO?
W pierwszych dniach stycznia w teren ruszyło 633 ankieterów. - Dlaczego pytano po 1000 osób w każdym województwie (i na terenie działania KSP)? - Chodziło nam o to, by nie zmieniał się margines błędu - mówi Jadwiga Kubik. - Przy takiej próbie wynosi wszędzie 3,1. Dzięki temu można porównać wyniki w poszczególnych KWP i KSP. Nie mogliśmy pozwolić, by cokolwiek zaburzało wyniki. Do tych badań przygotowywaliśmy się bardzo rzetelnie. Konsultowaliśmy ich organizację i metodologię z autorytetami takimi, jak: prof. Antoni Sułek, prof. Andrzej Rychard i prof. Andrzej Siemaszko, dyrektor Instytutu Wymiaru Sprawiedliwości, z którym współpracujemy na bieżąco.

SKUTECZNOŚĆ
W maju ubiegłego roku skuteczność Policji w walce z przestępczością dobrze oceniło 48 proc. badanych. Teraz - 57 proc. Spada odsetek złych ocen - z 35 do 25 proc. Najskuteczniejsza - według ankietowanych - jest Policja w woj. świętokrzyskim i mazowieckim bez KSP (64 proc. ocen dobrych).

Od czego zależy ocena skuteczności Policji? - Jednym z czynników mierzalnych jest poziom zagrożenia - tłumaczy Jadwiga Kubik. - Im wyższy, tym niższa ocena skuteczności Policji. Ważnym czynnikiem społeczno-demograficznym jest miejsce zamieszkania. Sytuacja materialna: im lepsza, tym wyższa ocena. Najwyżej oceniają skuteczność Policji osoby z wykształceniem podstawowym oraz mieszkańcy wsi i małych miast. Najniżej - osoby z wyższym wykształceniem i młodzież w wieku 15-19 lat, która z zasady kontestuje wszystko. Niskie oceny przeważają wśród mieszkańców największych miast i tych osób, które swoją sytuację oceniają jako złą.

JAK NAS WIDZĄ
Pracę policjantów, którzy pełnią służbę w okolicy miejsca zamieszkania ankietowanych, dobrze ocenia 63 proc. respondentów. 17 proc. uważa, że policjanci pracują źle. Najwięcej dobrych ocen zebrali stróże prawa z województw świętokrzyskiego i mazowieckiego (bez KSP) - po 69 proc. oraz podlaskiego - 67 proc., najmniej - policjanci stołeczni i łódzcy - po 59 proc. oraz zachodniopomorscy - 58 proc.

To, jak badani oceniają pracę Policji, zależy w dużej mierze od tego, czy widzą policjantów w okolicy swojego miejsca zamieszkania. Jak to możliwe, że nie widują ich np. mieszkańcy Warszawy? - Wcześniej realizowane badania pokazały, że mieszkańcy dużych miast nie zawsze rozpoznają policjantów na tle innych służb - mówi Jadwiga Kubik. - Na wsiach czy w małych miasteczkach wiadomo, że mundurowy to policjant. W mieście mogą to być strażnik czy ochroniarz, wyglądają podobnie. To może być jedną z przyczyn niskiej oceny obecności patroli.

Ocena pracy Policji zależy też od stanu zatrudnienia i od tego, ilu policjantów jest na ulicy.
- Z pogłębionych badań jakościowych wynika, że ludzie chcą, by policjanci byli widoczni w dzień i w nocy. Nie chcą się z nimi kontaktować, chcą ich widzieć. I chcą, żeby policjanci byli tam, gdzie może być niebezpiecznie, na przykład w parkach.

Jak często Polacy widują patrole w swojej okolicy? 42 proc. badanych - codziennie i kilka razy w tygodniu, 8 proc. - wcale.
- Na częstotliwość widywania patroli wpływa wiek - wyjaśnia kom. Kubik. - Najczęściej widzi je młodzież i ludzie w wieku 50-59 lat, mieszkańcy małych miast, osoby z wykształceniem podstawowym i zawodowym i ci, którzy w danym miejscu mieszkają dłużej niż pięć lat. Najrzadziej widują patrole ludzie najstarsi, mieszkańcy dużych i bardzo dużych miast, osoby z wykształceniem wyższym i te, które w danym miejscu mieszkają krócej niż rok.


CZEGO BOJĄ SIĘ POLACY?
Spada poczucie zagrożenia przestępczością. Największe (52 proc.) zanotowano w listopadzie 2004 roku i dotyczyło ono włamań. W lipcu 2006 roku obawiało się ich 46 proc. badanych, w lutym br. - 22 proc. Napady i rozboje największe obawy wzbudzały w 2004 roku (45 proc.) Teraz Polacy najbardziej boją się brawurowo jeżdżących kierowców (35 proc.).

O czym świadczy ta zmiana?
- Zmieniły się proporcje wskazań, znacznie zmalały pozostałe czynniki zagrożenia - wyjaśnia naczelnik Kubik. - A ten utrzymał się na poziomie zbliżonym do badań wcześniejszych. Trzeba wiedzieć, że brawurowo jeżdżących kierowców najbardziej obawiają się mieszkańcy wsi i małych miast. Stąd osobliwość Warszawy, gdzie wysokie jest zagrożenie pozostałymi czynnikami, a samochodów ludzie boją się mniej. W woj. lubuskim, można przypuszczać, że oddziałuje bliskość przejść granicznych.

Dlaczego akurat o te zagrożenia pytano w badaniu?
- Bo ocena pracy Policji zależy między innymi od skuteczności w zwalczaniu tzw. drobnych przestępstw - wyjaśnia Jadwiga Kubik. - Przeciętnego człowieka mniej interesuje, że Policja złapała gdzieś bandytę, bardziej natomiast, że zatrzymała złodzieja, który włamał się do jego mieszkania. Ludzie oceniają Policję przede wszystkim przez pryzmat własnej sytuacji.

W 2006 roku Policja zbierała bardzo wysokie noty w badaniach społecznych realizowanych przez niezależne ośrodki. Ostatnie badanie potwierdza te wyniki.


PRIORYTET
Kolejne edycje badań, na takiej samej próbie i tą samą metodą, będą realizowane w pierwszej dekadzie stycznia lat 2008 i 2009. Dlaczego akurat w tym czasie? - Bo na początku stycznia ludzie mają tendencje do podsumowywania roku ubiegłego - tłumaczy Jadwiga Kubik.

Jednym z priorytetów KGP będzie teraz "wzrost poczucia bezpieczeństwa mieszkańców Polski". Opracowane na podstawie tych badań wskaźniki i mierniki posłużą do oceny komend wojewódzkich i KSP.

Szczegółowy raport z badań, które na zlecenie KGP zrealizowało konsorcjum ośrodków badawczych, opracowują pracownicy Wydziału Analizy Ocen Społecznych BKS KGP.

Irena FEDOROWICZ
infografika Krystyna Zaczkiewicz

Na podstawie badań konsorcjum TNS-OBOP, CBOS, PBS DGA oprac. Wydział Analizy Ocen Społecznych BKS KGP.