Tolerancja – poszanowanie czyichś poglądów, wierzeń, upodobań, różniących się od własnych1.
Stereotyp – funkcjonujący w świadomości społecznej skrótowy, uproszczony i zabarwiony wartościująco obraz rzeczywistości odnoszący się do rzeczy, osób, grup społecznych, instytucji itp., często oparty na niepełnej lub fałszywej wiedzy o świecie, utrwalony jednak przez tradycję i z trudem ulegający zmianom2.
Uprzedzenie – negatywny stosunek do kogoś lub czegoś, powstały w wyniku powziętych z góry przekonań, niesprawdzonych sądów itp.3
Ukrainofobia – określenie wrogiej i nienawistnej postawy wobec Ukrainy i Ukraińców, wiążącej się nierzadko z kwestionowaniem prawa do ukraińskiej państwowości i samostanowienia narodu ukraińskiego. Nieprzyjazny stosunek odnosi się do kultury i historii narodu ukraińskiego i języka ukraińskiego oraz wszystkich przejawów ukraińskiej tożsamości narodowo-kulturowej4.
Ksenofobia (z gr. phóbos – strach) – postawa charakteryzująca się niechęcią lub wrogością do obcych (rasowo, religijnie lub etnicznie) i do tworzonej przez nich kultury5. Społeczno-psychologiczna postawa charakteryzująca się przesadnie okazywaną obawą, niechęcią lub wrogością do cudzoziemców i tego, co zagraniczne6.
Romofobia – dyskryminacja Romów, niechęć wobec nich pomieszana z nieuzasadnionym lękiem7.
Islamofobia – to strach i wynikająca z niego gotowość do dyskryminacji osób na podstawie faktycznej, przypuszczalnej lub zewnętrznie przypisanej przynależności do grupy muzułmanów. Jako pojęcie socjologiczne oznacza odrzucenie islamu oraz muzułmanów, szczególnie jako osób reprezentujących mniejszość w danym społeczeństwie8.
Homofobia – uprzedzenie wobec osób nieheteroseksualnych, często przejawiające się lękiem, nienawiścią i nietolerancją. Może przybierać formy agresji werbalnej i fizycznej oraz dyskryminacji, czyli gorszego traktowania osób homoseksualnych w porównaniu z osobami heteroseksualnymi. Z homofobią spotykają się także osoby transpłciowe, heteroseksualne i biseksualne, kiedy mylnie przypisuje im się homoseksualną orientację seksualną9.
Transfobia – irracjonalny lęk przed osobami transpłciowymi lub wrogość wobec nich bądź osób, które w jakiś sposób przekraczają normy płciowe10.
Antysemityzm – może być rozumiany na wiele sposobów, m.in. jako: bazująca na przesądach i uprzedzeniach niechęć, nienawiść do Żydów, obecna od tysiącleci w wielu kulturach na różnych kontynentach; ideologia i oparty na niej prąd polityczny, które narodziły się pod koniec XIX wieku w Europie Środkowej i odwoływały się do teorii rasizmu, (błędnie) wskazując Żydów jako odrębną rasę i uzasadniając tym samym wrogą wobec nich postawę, co w swoim apogeum doprowadziło do Holokaustu; irracjonalna, psychologicznie patologiczna wersja etnocentrycznego i religiocentrycznego antyjudaizmu, wywodzącego się z konfliktu chrześcijaństwa ze swoimi żydowskimi korzeniami, która w swojej kulminacji uczyniła możliwym Holokaust (zgodnie z tym myśleniem – karę za zabicie Jezusa); kombinacja wszystkich wymienionych11.
Rasizm – pogląd oparty na tezie o nierównowartości biologicznej, społecznej i intelektualnej ras ludzkich, łączący się zwykle z wiarą we wrodzoną wyższość określonej rasy, często uznający jej prawo do panowania nad innymi, stanowiący podstawę ideologii nazizmu, apartheidu itp.12
oprac. pełnomocnicy ds. ochrony praw człowieka
1 https: //sjp.pwn.pl/sjp/tolerancja;2529924.
2 Po pierwsze człowiek. Działania antydyskryminacyjne w jednostkach Policji. Praktyczny poradnik, pod red. K. Łaszkiewicza, Warszawa 2013, s. 141.
3 Tamże, s. 143.
4 https://pl.wikipedia.org/wiki/Ukrainofobia [dostęp: 20.09.23 r.].
5 https://encyklopedia.pwn.pl [dostęp: 20.09.23 r.].
6 Po pierwsze człowiek, s. 135.
7 Tamże.
8 Tamże.
9 Tamże, s. 136.
10 Tamże.
11 Tamże, s. 132.
12 Tamże.