Komendy wojewódzkie Policji funkcjonujące od 1990 r. jako samodzielne jednostki organizacyjne posiadają w swoich strukturach organizacyjnych komórki audytu wewnętrznego. Usytuowanie i zadania, w szczególności wynikające z ustawy o finansach publicznych, uzyskały od 2003 r. Identyfikacji i analizy stanu audytu wewnętrznego w Policji dokonał zastępca komendanta wojewódzkiego Policji w Szczecinie dr Marek Jasztal w ramach rozprawy doktorskiej Kierunki modyfikacji audytu wewnętrznego w jednostkach organizacyjnych Policji. Przedmiotem badań było 17 komend wojewódzkich oraz KGP. Badania dotyczyły lat 2006–2008 oraz 2015–2018. W pracy zostały przedstawione trafne wnioski wprowadzone m.in. do projektu nowelizacji ustawy o finansach publicznych.
Obowiązek prowadzenia audytu wewnętrznego wynika z ustawy o finansach publicznych. Audytor wewnętrzny podlega bezpośrednio komendantowi wojewódzkiemu Policji. Celem działania audytu wewnętrznego jest wspieranie komendanta wojewódzkiego Policji w realizacji celów i zadań przez dokonywanie niezależnej i obiektywnej oceny kontroli zarządczej, w tym funkcjonowania obszarów poddanych audytowi, oraz świadczenie czynności doradczych, w wyniku których audytor przedstawia wnioski i opinie zmierzające do wprowadzenia wartości dodanej, a także usprawnienia badanego obszaru. Audyt wewnętrzny jest prewencją, działa przez wskazanie występowania potencjalnego ryzyka oraz rekomendowanie działań w celu poprawy funkcjonowania badanej działalności.
Audyt wewnętrzny może dotyczyć wszystkich obszarów działalności KWP i jednostek podległych.
Wykonywanie zadań ustawowych Policji koncentruje się na zapewnieniu bezpieczeństwa publicznego, również podczas imprez masowych. Jednym z elementów przygotowań do zabezpieczenia finału regat The Tall Ships Races 2017 był audyt wewnętrzny dotyczący przeglądu stanu przygotowania i planowanego zabezpieczenia działań przez zachodniopomorską policję. Ocenie poddano działania, które wpływały na prawidłowość zabezpieczenia największej imprezy plenerowej i żeglarskiej przez zapewnienie bezpieczeństwa uczestnikom regat, osobom przebywającym i zamieszkującym w Szczecinie oraz bezpieczeństwa na trasach dojazdowych i dworcach.
Innymi zadaniami audytowymi realizowanymi w KWP w Szczecinie były m.in. audyty wewnętrzne:
1) przeprowadzone zgodnie z planem rocznym audytu (Analiza stosowania mechanizmów antykorupcyjnych w zamówieniach publicznych, Ocena stanu bezpieczeństwa teleinformatycznego w kontekście ataków cybernetycznych, Zarządzanie bhp w czasie pandemii);
2) stanowiące priorytet Komendanta Głównego Policji koordynowane przez ZAW KGP (Wdrożenie Systemu Rejestracji Audio-Wideo w KMP w Szczecinie, Analiza wybranych aspektów funkcjonowania SESPol w KMP w Koszalinie i KPP w Policach, Diagnoza potencjalnych przyczyn niskiego udziału płatności bezgotówkowych za mandaty karne w KMP w Szczecinie);
3) zlecone przez Ministra Finansów (Ustalanie i dochodzenie należności pieniężnych w KWP w Szczecinie, Realizacja zaleceń Rady Ministrów w sprawie uwzględniania aspektów społecznych w zamówieniach publicznych).
W polskim systemie prawnym definicja audytu wewnętrznego ewoluowała. Audyt wewnętrzny przestawał się koncentrować na ocenie zgodności z przepisami prawa, szczególnie w obszarze finansowym, na rzecz audytu efektywnościowego obejmującego swoim zakresem wszystkie obszary działalności jednostki.
Najistotniejsze zmiany w systemie audytu wewnętrznego wprowadzono zmianami ustawy o finansach publicznych. W świetle przepisów ustawy z 2005 r. audyt wewnętrzny miał dokonywać oceny systemów zarządzania i kontroli, w tym kontroli finansowej (a nie jak dotąd – wyłącznie kontroli finansowej), nadano także audytorom uprawnienia do świadczenia usług doradczych. Przepisy ustawy z 2009 r. wprowadziły nową definicję audytu wewnętrznego oraz pojęcie kontroli zarządczej. Audyt wewnętrzny od 2009 r. odpowiada za wsparcie jednostki w realizacji celów i zadań przez systematyczną ocenę kontroli zarządczej oraz czynności doradcze, w tym wartość dodaną i usprawnienie funkcjonowania jednostki.
Kluczowe zmiany w audycie wewnętrznym nastąpiły w 2006 r. przez określenie przez ministra finansów standardów praktyki zawodowej audytu wewnętrznego dla jsfp, a także w 2015 r. po wprowadzeniu rozporządzenia metodologicznego w sprawie audytu wewnętrznego oraz informacji o pracy i wynikach tego audytu.
W obliczu dalszych zmian w audycie wewnętrznym obecnie powstał projekt nowej ustawy o finansach publicznych. Motto Ministerstwa Finansów na kolejne 20-lecie audytu wewnętrznego w sektorze publicznym brzmi: Użyteczna i skuteczna funkcja audytu wewnętrznego, oparta o profesjonalizm i jakość świadczonych usług, podstawą zmian w zakresie zarządzania w sektorze finansów publicznych.
Małgorzata Badach
audytor wewnętrzny KWP w Szczecinie