HIPOTERMIA
to stan zagrażający życiu, w którym temperatura ciała obniża się z fizjologicznej około 36,6°C do 35°C lub niższej. Do spadku temperatury dochodzi, gdy zaburzona jest proporcja między ilością ciepła wytworzonego przez organizm do ilości utraconego.
Hipotermia upośledza pracę centralnego systemu nerwowego, powoduje zaburzenia rytmu serca oraz depresję ośrodka oddechowego, w konsekwencji może prowadzić do zgonu. Hipotermia może grozić osobom, które długo przebywają w bardzo niskiej temperaturze. Szybciej dochodzi do wychłodzenia w wodzie, która ochładza 20 razy szybciej niż powietrze.
Policjanci koordynują i prowadzą poszukiwania osób zaginionych, które mogą być narażone na hipotermię. Osoby starsze, dzieci czy też osoby znajdujące się pod wpływem alkoholu lub innych podobnie działających substancji narażone są w większym stopniu na wystąpienie hipotermii. Spektakularną akcją poszukiwawczą na terenie województwa małopolskiego była historia 2-letniego Adasia, który w grudniową noc 2014 roku wymknął się z domu w samej piżamce. Znalazł go nad ranem, nad brzegiem rzeki, zastępca komendanta Komisariatu Policji w Krzeszowicach, który niezwłocznie podjął resuscytację krążeniowo-oddechową. Temperatura ciała chłopca wynosiła zaledwie 12°C. W przypadku tej jak i innych akcji poszukiwawczych nieoceniona był współpraca wszystkich podmiotów wchodzących w strukturę systemu Państwowego Ratownictwa Medycznego, a sukces możliwy był dzięki powstałemu na terenie Małopolski pierwszemu w Polsce Centrum Leczenia Hipotermii Głębokiej, które jest gotowe do działania całą dobę. Powstało ono w Szpitalu Jana Pawła II w Krakowie i wykorzystuje aparaturę ECMO – sztuczne płucoserce. W przypadku osób bardzo wychłodzonych, z pomocą tego urządzenia, pozaustrojowo ogrzewa się krew pacjenta i wprowadza do organizmu, co daje szansę przeżycia nawet przy dużych spadkach temperatury ciała.
Wyróżniamy III stopnie hipotermii:
I – W łagodnym jej stadium, kiedy temperatura ciała spada do ok. 34°C, pojawiają się dreszcze, drżenia mięśniowe, może też wystąpić silne osłabienie z zawrotami głowy oraz dezorientacja.
II – Kiedy temperatura ciała spada poniżej 30°C, mówimy o średnim stadium hipotermii. Poszkodowany ma wówczas ograniczone szanse na to, by przeżyć bez pomocy medycznej. Pojawiają się spadek wrażliwości na bodźce, odczucie bólu z powodu wychłodzenia, aż do zaburzeń świadomości.
III – W ciężkim, skrajnym wychłodzeniu, kiedy temperatura ciała wynosi około 28°C, dochodzi do utraty przytomności, niedotlenienia mózgu i w efekcie zatrzymania krążenia. Silne wychłodzenie powoduje obkurczenie drobnych naczyń w skórze, co zmniejsza przepływ krwi w tkankach i jest przyczyną odmrożeń.
ODMROŻENIE
to uszkodzenie skóry powstałe w wyniku działania na nią niskiej temperatury, paradoksalnie można je nazwać oparzeniem zimnem. Ciężkość i rozległość uszkodzenia skóry zależą od temperatury i czasu, w jakim była poddana działaniu niskiej temperatury. Na głębokość i powierzchnię odmrożeń niekorzystnie wpływają wiatr i duża wilgotność powietrza, nasilając działanie mrozu. Szczególnie narażone na odmrożenie są dystalne i odsłonięte części ciała, takie jak nos, uszy, policzki oraz palce rąk i stóp. Ciężkość odmrożenia określa się w IV stopniach:
• I stopień charakteryzuje się przejściowymi zaburzeniami w krążeniu krwi w skórze, bólem (często silnym), bladością lub sinoczerwonym zabarwieniem skóry, obrzękiem, pieczeniem i świądem skóry;
• II stopień to pojawiające się na skórze pęcherze z płynem surowiczym;
• III stopień odmrożeń to martwica powierzchowna skóry;
• IV stopień to martwica głęboka, której ulegają np. palce, uszy lub nos. W takim przypadku może dojść do samoistnej amputacji odmrożonej części ciała.
PIERWSZA POMOC:
1. Zadbaj o bezpieczeństwo własne i na miejscu zdarzenia.
2. Oceń stan poszkodowanego, w tym oznaki krążenia – w przypadku hipotermii należy wydłużyć ocenę oddechu do co najmniej 30 sekund.
3. Wezwij pomoc.
4. Zapobiegaj dalszej utracie ciepła pokrzywdzonego:
• Osoby przytomne powinny zostać rozebrane z mokrego, zimnego ubrania i w miarę możliwości przebrane w suchą odzież lub okryte folią życia, a następnie przeniesione do ciepłego otoczenia, np. pojazdu służbowego; należy rozpocząć stopniowe ogrzewanie i podać poszkodowanemu do picia ciepłe (nie gorące) napoje. Obowiązuje bezwzględny zakaz podawania napojów alkoholowych!
• Osoby z zaburzeniami świadomości czy nieprzytomne powinny zostać unieruchomione w pozycji leżącej. Należy rozciąć poszkodowanemu ubranie, a następnie delikatnie je zsunąć; dokładnie okryć folią życia lub kocem, unikając poruszania jego kończynami i tułowiem, ostrożnie przenieść do ciepłego pomieszczenia – unikać gwałtownych ruchów czy zmiany pozycji, gdyż te mogą doprowadzić do odpływu ciepłej krwi z narządów do kończyn, powodując tym samym powrót krwi zimnej do serca, co może wywołać zaburzenia jego rytmu, a nawet doprowadzić do nagłego zatrzymania krążenia. Osobie nieprzytomnej z zachowanym oddechem należy utrzymać drożność dróg oddechowych, a kiedy stwierdzimy brak oznak krążenia, niezwłocznie przystąpić do resuscytacji krążeniowo-oddechowej.
W przypadku stwierdzenia odmrożeń stopniowo ogrzewać uszkodzone części ciała zanurzając je w wodzie o temperaturze około 25°C i stopniowo ogrzewać do temperatury ciała. Odmrożenia zabezpieczyć jałowym opatrunkiem.
Do czasu przybycia Zespołu Ratownictwa Medycznego należy w sposób ciągły monitorować stan poszkodowanego oraz reagować na wszystkie zmiany.
sierż. sztab. KRZYSZTOF PACUD
specjalista Sekcji ds. Szkolenia i Doskonalenia Zawodowego
Wydziału Kadr i Szkolenia KWP w Krakowie