Dunja Mijatović z Bośni i Hercegowiny funkcję komisarza pełni od 1 kwietnia 2018 r. Sam urząd został powołany w 1999 r. na mocy rezolucji Komitetu Ministrów Rady Europy. W ramach wykonywania swojego mandatu komisarz praw człowieka prowadzi monitoring poszanowania praw człowieka w 47 państwach członkowskich Rady Europy. W tym celu regularnie odwiedza poszczególne państwa, organizuje też wizyty ad hoc w celu zbadania określonego problemu (np. w celu sprawdzenia mechanizmów chroniących osoby przed przemocą w rodzinie).
PRZEMOC DOMOWA
W ramach spotkania uwaga komisarza skupiła się na aspektach dotyczących przemocy domowej oraz działaniach na rzecz ochrony obrońców prawa w Polsce. Przedstawiciele KGP wskazali, że Policja w swoich działaniach kładzie duży nacisk na zindywidualizowane podejście do ofiar przemocy, co trudno odzwierciedlić w danych statystycznych. Dodali jednak, że choć w tym zakresie statystyka ma znaczenie drugorzędne, to jest potrzebna do szacowania ogólnej skali zjawiska oraz projektowania budżetów niezbędnych do walki z tym problemem.
Wyraźnie podkreślono, że statystyczne relatywizowanie tego zjawiska nie może mieć miejsca. Omówiono inicjatywy szkoleniowe oraz programy prewencyjne dla potencjalnych ofiar przemocy. Wskazano jednak, że liczba przypadków przemocy spadła względem 2017 r. o 6473. Zobrazowano, że współpraca z wyspecjalizowanymi organizacjami pozarządowymi ma w tej kwestii kluczowe znaczenie. Omówiony został mechanizm działania Niebieskiej Karty jako niezwykle skutecznego narzędzia w ujawnianiu i zwalczaniu przemocy domowej.
Wspomniano też o nowym narzędziu wsparcia policjantów, jakim jest oparty na wzorcach europejskich kwestionariusz oceny ryzyka występowania przemocy w rodzinie, w tym wobec dziecka. Jest on niezmiernie istotny przy podejmowaniu przez policjantów pierwszych decyzji na miejscu interwencji. Wskazano również na wysokie, blisko 74-procentowe oceny społecznego zaufania do Policji, co wspólnie z takimi inicjatywami, jak ogólnopolski konkurs „Policjant, który mi pomógł”, stanowi wyraz wdzięczności za zaangażowanie i profesjonalizm policjantów w walce ze zjawiskiem przemocy domowej.
OCHRONA PRAW CZŁOWIEKA
W zakresie ochrony osób działających na rzecz obrony praw człowieka wyraźnie zaakcentowano, że gabinet komendanta głównego Policji jest otwarty dla wszystkich środowisk, które z jednej strony chcą się podzielić wątpliwościami co do sposobu działań Policji, z drugiej zaś przedyskutować kwestie wzmożonych działań ochronnych na rzecz mniejszości społecznych. Wyraźnie jednak zakomunikowano, że Policja nie może dopuścić do takiej formuły zgromadzeń publicznych, w których wolność słowa będzie wyrażana przez przemoc i różne formy chuligaństwa. Jako przykład dobrej współpracy wskazano Helsińską Fundację Praw Człowieka oraz Amnesty International. Przyk-ładem otwartości na apele o dyskusję w sprawie bezpieczeństwa było spotkanie kierownictwa Policji ze społecznością żydowską, które zaowocowało dalszą współpracą.
Komendant główny Policji, mówiąc o potrzebie podejmowania działań edukacyjno-informacyjnych, wskazał sieć policyjnych pełnomocników ds. ochrony praw człowieka jako inspiratorów takich działań w Policji. Wspomniał także o incydentalnych przypadkach niewłaściwych zachowań policjantów podczas interwencji, których podejmowanych jest średnio 16 tysięcy w ciągu doby. Szef Policji zrelacjonował wiele inicjatyw podejmowanych na rzecz profesjonalizacji interwencji przeprowadzanych wobec osób, które z wielu przyczyn utraciły kontrolę nad swoim postępowaniem.
ZADANIA KOMISARZA
W trakcie wizyt komisarz spotyka się z władzami oraz z organizacjami pozarządowymi. Odwiedza miejsca, które są szczególnie narażone na występowanie naruszeń praw człowieka (placówki penitencjarne, obozy uchodźców, domy dziecka, izby wytrzeźwień, osiedla romskie itd.). Po zakończeniu wizyty komisarz sporządza raport, w którym przedstawia swoje oceny dotyczące stanu praw człowieka w danym państwie, wnioski i rekomendacje. Rząd ma prawo przedstawić odpowiedź. Przedstawienie raportu z reguły skutkuje podjęciem przez państwa działań w celu zaradzenia problemom zidentyfikowanym przez komisarza.
Oprócz wizyt w państwach członkowskich Rady Europy, stanowiących tzw. monitoring państw (country monitoring), komisarz publikuje także analizy i opinie o charakterze ogólnym. Są one poświęcone różnym problemom z zakresu praw człowieka występujących w krajach europejskich (tzw. monitoring tematyczny – thematic monitoring).
Ostatnia wizyta komisarza w Polsce miała miejsce w lutym 2016 r. Prowadził ją Nils Raimonds Muižnieks. W raporcie komisarz poruszył zagadnienia związane z prawnymi oraz instytucjonalnymi ramami ochrony i promocji praw człowieka, wymiarem sprawiedliwości, wolnością mediów oraz prawami kobiet i równouprawnieniem płci.
W spotkaniu wzięło udział kierownictwo Gabinetu KGP, Biura Kryminalnego, Biura Prewencji, Biura Kontroli oraz pełnomocnik ds. ochrony praw człowieka.
insp. KRZYSZTOF ŁASZKIEWICZ
pełnomocnik komendanta głównego Policji ds. ochrony praw człowieka