Polsko-niemieckie centrum współpracy (PNCW w Świecku) rozpoczęło swoją działalność 17 grudnia 2007 r., z chwilą przystąpienia Polski do strefy Schengen i zniesienia kontroli na granicach wewnętrznych Unii Europejskiej. Od tamtej pory wspiera pracę policji strefy przygranicznej obu krajów.

KTO, GDZIE I KIEDY

W centrum współdziałają po stronie polskiej Policja, Straż Graniczna i Służba Celna, a niemieckiej policje trzech landów przygranicznych oraz Berlin, Policja Federalna i Służba Celna. Policja Polska ma w PNCW w Świecku siedmiu funkcjonariuszy (razem z koordyantorem), Straż Graniczna – ośmiu funkcjonariuszy i cywilnego tłumacza, a celników jest pięciu. Strażnicy i policjanci pracują całą dobę, funkcjonariusze SC natomiast od poniedziałku do soboty włącznie, bez służb nocnych. Funkcjonariuszy niemieckiech jest więcej, łącznie 41, co wynika z odmiennej struktury policji niemieckiej.

Polska i Niemcy mają osobnych koordynatorów służb PNCW w Świecku. Od lutego 2015 roku z naszej strony rolę tę pełni st. asp. Sylwester Ksiuk – koordynator Policji polskiej. Jego kadencja będzie trwała dwa lata.

Odpowiedzialny jest za współpracę polsko-niemiecką i reprezentuje wszystkie polskie służby podczas przyjmowania delegacji i gości, ale odpowiada za wykonywanie zadań tylko funkcjonariuszy Policji.

Centrum pośredniczy w kontaktach ze służbami niemieckich landów Meklemburgii-Pomorza Przedniego, Brandenburgii i Saksonii oraz Berlina. Jednak w sprawach bardzo pilnych, związanych z przestępstwem będącym w toku, w przypadku zagrożenia życia i zdrowia pośredniczy między jednostkami obydwu państw także spoza strefy przygranicznej.

SERCE CENTRUM

Najważniejszym miejscem w PNCW w Świecku jest sala operacyjna, gdzie pracuje sztab dyżurnych. Z jednej strony funkcjonariusze polscy, z drugiej niemieccy. Oddzielają ich tylko monitory komputerów.

– Tu znajdują się także bazy danych wszystkich służb obu krajów. Gdy pada pytanie, zaraz jest odpowiedź. Oczywiście, w ślad za tym musi wpłynąć informacja i odpowiedź pisemna. Szybka wymiana pilnych informacji dla właściwych służb dyżurnych Polski i Niemiec często decyduje o sukcesie działania – mówi st. asp. Sylwester Ksiuk.

Tak jest w przypadku ratowania czyjegoś życia lub zdrowia, pościgów transgranicznych czy zlokalizowania skradzionych pojazdów.

W pilnych sytuacjach funkcjonariusze centrum w pierwszej kolejności przekazują informacje do właściwej terytorialnie komendy powiatowej lub miejskiej, a dopiero potem do KWP i Biura Międzynarodowej Współpracy Policji KGP.

NA RATUNEK

Przykładów, gdy szybkość i koordynacja przekazywanych informacji ratowały ludzi, nie brakuje. W ubiegłym roku do oficera dyżurnego Komendy Miejskiej Policji w Zielonej Górze dotarła wiadomość, że 61-letni mężczyzna wysyła najbliższym SMS-y zapowiadające popełnienie samobójstwa. Ponieważ sprawa dotyczyła obywatela Polski, który przebywał w Niemczech, dyżurny szybko skontaktował się z PNCW w Świecku, gdzie polski policjant bezpośrednio przekazał sprawę niemieckiemu koledze pod drugiej stronie stołu. Policjanci dysponowali jedynie numerem telefonu desperata oraz przypuszczeniem, że przebywa w Görlitz. Po ustaleniu dokładnego adresu funkcjonariusze niemieccy odnaleźli mężczyznę, który zdążył już zażyć dużą dawkę leków. Lekarzom udało się go uratować.

Innym razem do jednego z komisariatów na terenie Niemiec dodzwonił się polski kierowca ciężarówki. Mężczyzna zdołał wybrać numer alarmowy i próbował powiadomić niemieckiego oficera, że się źle czuje. Niemiec nie znał języka polskiego, więc błyskawicznie przekierował rozmowę do Świecka, gdzie telefon odebrał polski policjant. Z informacji kierowcy wynikało, że ma pierwsze objawy udaru mózgu. Funkcjonariusz swoje ustalenia przekazał policjantom niemieckim, którzy natychmiast wysłali we wskazane miejsce karetkę pogotowia.

POŚCIGI TRANSGRANICZNE

Zdecydowanie więcej jest ich z Niemiec do Polski niż w przeciwnym kierunku.

Obie strony mają takie same uprawnienia wjazdu na terytorium drugiego państwa. Strona prowadząca pościg zobowiązana jest do przesłania do PNCW pisemnych informacji związanych z rozpoczęciem pościgu transgranicznego i raportu z takiego pościgu w dwóch językach.

– Policja niemiecka ma prawo wjechać do Polski, informując o tym najpóźniej w chwili przekraczania granicy. Jesteśmy wtedy odpowiedzialni za koordynowanie informacji, jaki pojazd jest ścigany, w którym miejscu jest teraz pościg, jakie są zaangażowane siły i środki ze strony niemieckiej i polskiej, czy pościg zakończył się i osoba została ujęta, czy została użyta broń etc. – wyjaśnia st. asp. Sylwester Ksiuk.

Do kategorii pilnych, wymagających natychmiastowego działania, należą sprawy dotyczące kradzieży pojazdów wyposażonych w nadajnik GPS. Nie tylko samochodów, ale także maszyn budowlanych czy ciągników rolniczych. Sprawy takie traktowane są priorytetowo, gdyż pojazd może w krótkim czasie zmienić położenie albo być rozebrany na części.

DROGI PEŁNE PYTAŃ

Centrum współpracy w Świecku przekazuje także wiadomości o utrudnieniach drogowych w pobliżu granicy, a podczas np. powodzi informuje o możliwych trasach dostępu do odciętych przez żywioł miejscowości. Przez PNCW przechodzą informacje dotyczące imprez masowych i zmierzających na nie osób, które mogą sprawić kłopoty. Wiele zapytań do PNCW przychodzi z niemieckiej drogówki.

– Dzieje się tak na przykład, gdy polski kierowca nie ma przy sobie dokumentów – mówi st. asp. Sylwester Ksiuk. – Wtedy szybko sprawdzamy to w bazie Centralnej Ewidencji Pojazdów i Kierowców.

Dużo spraw dotyczy przestępczości samochodowej. W Polsce często ujawniane są części, których numerów identyfikacyjnych nie ma w polskich bazach danych, ale figurują w bazach dostępnych policji niemieckiej.

– Rocznie sprawdzamy kilka tysięcy takich części i okazuje się, że wiele pochodzi z pojazdów skradzionych nie tylko w Niemczech – mówi koordynator. – Zapytań dotyczących wszystkich spraw mamy ponad 20 tysięcy.

POWÓD DO DUMY

W PNCW w Świecku odbywają się spotkania robocze Policji, Straży Granicznej oraz Centralnego Biura Śledczego Policji z funkcjonariuszami niemieckimi. Najczęściej w sytuacjach nagłych, gdy niezbędna jest szybka wymiana informacji.

W placówce przyjmowane są również różne delegacje.

– Od 2007 roku mieliśmy gości praktycznie z całego świata – mówi EPHK Björn Schaaf, kierownik Kontyngentu Policji Federalnej i zastępca koordynatora służb niemieckich. – Wielu z nich przybywa z miejsc, gdzie trwają konflikty lub niedawno wygasły. Chcą zobaczyć, jak w tak krótkim czasie udało się nam ułożyć tak dobrą współpracę.

„TELEFON 110”

W grudniu ubiegłego roku w TVP1 emitowano odcinek pilotażowy niemieckiego serialu kryminalnego „Telefon 110”. Jego akcja działa się na granicy polsko-niemieckiej i pokazywała współpracę obu policji.

– W filmie pokazano naszą placówkę jako wspólny komisariat, który zajmuje się wszystkim: jest grupa kryminalna, są poszukiwania, dochodzenia i przychodzą interesanci – mówi st. asp. Sylwester Ksiuk. – W rzeczywistości tak nie jest. Jesteśmy od przekazywania informacji. Funkcjonujemy dla określonych służb i tylko na rzecz tych służb działamy. Centrum jest odizolowane od interesantów. Nie można tu przyjść i złożyć zawiadomienia o przestępstwie czy wykroczeniu. To, co pokazano w serialu, to czysta fikcja – z wyjątkiem naszej współpracy i wyglądu budynku...

WSPÓŁPRACA PRZYGRANICZNA

Polsko-niemieckie centrum współpracy w Świecku nie jest jedynym, jakie mamy na granicach z naszymi sąsiadami.

– W Polsce funkcjonują cztery Police & Customs Cooperation Centres pod roboczą nazwą Centra Współpracy Przygraniczej (CWP). Jest to nazwa uogólniona, gdyż każde centrum ma własną nazwę. Prócz placówki w Świecku, są także z Czechami w Kudowie-Słone i Chotěbuz oraz ze Słowacją w Barwinku. Wszystkie są do siebie podobne, jednak Świecko ma najwięcej pracy – mówi koordynator krajowy ds. Centrów Współpracy Przygranicznej BMWP podinsp. Agnieszka Michalak. – Koordynuję jedynie wszystkie kwestie merytoryczne związane z zadaniami realizowanymi przez CWP/PCCC. Polska Policja w centrach współpracy korzysta z baz danych zintegrowanych w Krajowym Systemie Informacji Policji, dostępu do naszych baz danych nie udostępnia, ale realizuje zapytania policji państw sąsiednich dotyczących obywateli polskich, którzy są mieszkańcami przygranicznych województw lub naruszyli prawo w strefie przygranicznej na terenie sąsiedniego kraju.

ANDRZEJ CHYLIŃSKI
zdj. autor, archiwum PNCW w Świecku

Główne zadania PNCW
• gromadzenie i wymiana informacji,
• wsparcie koordynacji działań w sytuacjach nagłych,
• koordynacja czynności readmisyjnych,
• wspieranie wszelkich form współpracy polsko-niemieckiej,
• udzielanie odpowiedzi na pytania dotyczące:
– ustalenia właścicieli i danych pojazdu,
– uprawnień do kierowania pojazdem,
– adresów i statusu pobytowego osób,
– ustalenia abonentów połączeń teleinformatycznych,
– danych osobowych aktualnych i byłych właścicieli oraz użytkowników przedmiotów,
– danych z policyjnych systemów informacyjnych,
– sprawdzeń i potwierdzeń tożsamości osób,
– sprawdzeń autentyczności wydanych dokumentów.

Stanowisko dyżurnego Policji w centrum współpracy w Świecku – obsługiwane całodobowo:
Tel.  (95) 7381926    Tel. MSWiA  79 24801
Tel.  (95) 7585200    Fax. MSWiA 79 24805
Fax. (95) 7381928    Krypto Mail: placowka@swiecko.go.policja
Tel. kom. 690 106 457
Adres e-mailowy: pncw.swiecko@go.policja.gov.pl