Dostosowanie przepisów w zakresie postępowania przy wykonywaniu niektórych uprawnień policjantów podyktowane było uchwaleniem ustawy z 26 czerwca 2014 r. o zmianie ustawy o Policji oraz niektórych innych ustaw, która zmieniła art. 15 ustawy o Policji.

Obecne brzmienie art. 15 ust. 1 pkt 3a wskazuje, że policjanci, wykonując czynności operacyjno-rozpoznawcze, dochodzeniowo-śledcze i administracyjno-porządkowe, mają prawo pobierania od osób linii papilarnych lub wymazu ze śluzówki policzków:
a) w trybie i przypadkach określonych w przepisach kodeksu postępowania karnego oraz ustawy z 22 listopada 2013 r. o postępowaniu wobec osób z zaburzeniami psychicznymi stwarzających zagrożenie życia, zdrowia lub wolności seksualnej innych osób (Dz.U. z 2014 r., poz. 24),
b) w celu identyfikacji osób o nieustalonej tożsamości oraz osób usiłujących ukryć swoją tożsamość, jeżeli ustalenie tożsamości w inny sposób nie jest możliwe,
c) za ich zgodą – w celu identyfikacji osób zaginionych lub zwłok ludzkich o nieustalonej tożsamości.

Natomiast art. 15 ust. 1 pkt 3b reguluje kwestie dotyczące pobierania odcisków linii papilarnych lub materiału biologicznego ze zwłok ludzkich o nieustalonej tożsamości.

Zmiany zawarte w rozporządzeniu spowodowane były także koniecznością dostosowania go do opublikowanej 5 listopada 2013 r. ustawy z 27 września 2013 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego (Dz.U. z 2013 r., poz. 1282), a konkretnie do nowego brzmienia art. 245 par. 1, który stanowi, że obecność policjanta przy rozmowie osoby zatrzymanej z adwokatem jest dopuszczalna wyłącznie w wyjątkowych wypadkach, uzasadnionych szczególnymi okolicznościami.

Wybrane najistotniejsze zmiany, w stosunku do dotychczas obowiązującego rozporządzenia Rady Ministrów z 26 lipca 2005 r. w sprawie sposobu postępowania przy wykonywaniu niektórych uprawnień policjantów:

W par. 2 ust. 2 dokonano zmiany o charakterze porządkowym, dookreślając postępowanie policjanta nieumundurowanego w przypadku żądania osoby, wobec której podjęto czynności służbowe, okazania legitymacji służbowej, wskazując, że policjant okazuje legitymację w sposób umożliwiający odnotowanie danych w niej zawartych. Powyższa zmiana podyktowana była przyjęciem rozwiązania z rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 18 lipca 2008 r. w sprawie kontroli ruchu drogowego (Dz.U. z 2008 r. nr 132, poz. 841).

W par. 4, dotyczącym sposobu ustalania tożsamości osoby legitymowanej, dodano przepis umożliwiający ustalenie tożsamości również na podstawie informacji o osobie w postaci zdjęcia wraz z opisem wizerunku osoby lub odcisków linii papilarnych zgromadzonych w policyjnych zbiorach danych lub zbiorach, do których Policja ma dostęp na podstawie art. 20 ust. 15 i 16 ustawy z 6 kwietnia 1990 r. o Policji.

W par. 8 ust. 1 i 2, par. 9 ust. 1 i par. 14 ust. 1, dotyczących postępowania policjantów wobec osoby zatrzymanej oraz podczas przeprowadzania kontroli osobistej, usunięto zwroty „kolejno” oraz „w kolejności”. Wskazane wyrażenia narzucały chronologię poszczególnych czynności podejmowanych wobec osób zatrzymanych, doprowadzanych oraz podczas przeprowadzania kontroli osobistej. Uznano, że istotą przepisów zawartych w tym akcie prawnym powinno być przede wszystkim określenie czynności niezbędnych do wykonania, dlatego też kwestia kolejności ich wykonania jest sprawą drugorzędną i powinna być uzależniona przede wszystkim od taktyki przeprowadzania tego typu interwencji, jak również dostosowania do okoliczności wydarzenia.

W par. 7, par. 16 oraz par. 18, dotyczących odpowiednio: legitymowania, dokonywania kontroli osobistej, przeglądania zawartości bagaży i sprawdzania ładunków w portach i na dworcach oraz w środkach transportu lądowego, powietrznego i wodnego oraz realizacji czynności związanych obserwowaniem i rejestrowaniem obrazu i dźwięku w miejscach publicznych, wprowadzono możliwość dokumentowania powyższych czynności w postaci elektronicznej.

W par. 23 sformułowanie tajemnicę państwową lub służbową zastąpiono zwrotem informacje niejawne. Zmiana ta ma charakter porządkowy, polegający wyłącznie na dostosowaniu do przepisów wynikających z ustawy z 5 sierpnia 2010 r. o ochronie informacji niejawnych (Dz.U. z 2010 r. nr 182, poz. 1280).

Wprowadzono nowe wzory pouczeń dla osób zatrzymanych na podstawie art. 15 ust. 1 pkt 2a oraz art. 15 ust. 1 pkt 3 ustawy z 6 kwietnia 1990 r. o Policji, które stanowią jednocześnie załączniki nr 2 i 3 niniejszego rozporządzenia.

oprac. kom. MARCIN POSIEWKA
ekspert Wydziału Prewencji BPiRD KGP