Dodajmy, że celem tych zmian było wprowadzenie rozwiązań mających poprawić stan bezpieczeństwa na drogach oraz zadośćuczynienie ofiarom wypadków. Zdecydowano się na bardzo ostre sankcje, wymierzone zwłaszcza przeciwko tym kierowcom, którzy notorycznie traktują jezdnię jak tor wyścigowy albo siadają nietrzeźwi za kierownicą.
•Oponenci nowych uregulowań argumentują, że ustawodawcy nie chodziło wcale o bezpieczeństwo na drogach, tylko o kasę i załatanie dziur budżetowych, bo przecież liczba wypadków komunikacyjnych od 10 lat u nas maleje. Ofiar śmiertelnych również ubywa.
Statystycznie każdego dnia w wypadkach komunikacyjnych ginie w Polsce 9 osób (wiele zostaje kalekami na całe życie), a pod względem liczby ofiar tych wypadków, w przeliczeniu na liczbę mieszkańców, zajmujemy od lat jedno z ostatnich miejsc w europejskich rankingach. Mimo podejmowanych działań również nietrzeźwych kierujących nie udało się całkowicie wyeliminować z naszych dróg.
NIEZBĘDNA TERAPIA SZOKOWA
Od 18 maja obowiązują już nowe, bardziej restrykcyjne przepisy, które – w zgodnej opinii wielu ekspertów od motoryzacji, nie tylko z Policji – powinny wpłynąć na poprawę stanu bezpieczeństwa na naszych drogach, a przede wszystkim zmniejszyć tzw. ofiarochłonność. Sięgnięto po broń radykalną, ale najskuteczniejszą w polskich warunkach: wysokie grzywny oraz zatrzymanie prawa jazdy na dłuższy okres (a nawet dożywotnio). Warto podkreślić, że nowe przepisy dotyczą wszystkich osób, także tych, których wykroczenie zostanie zarejestrowane fotoradarami Inspekcji Transportu Drogowego lub straży miejskiej, a także osób, które posiadają immunitety (poza dyplomatycznymi).
Najostrzejsze sankcje przewidziano za wykroczenia i przestępstwa drogowe zagrażające życiu i zdrowiu uczestników ruchu. A te od lat są te same: nadmierna prędkość oraz nietrzeźwi kierujący.
ZMIANY W PRZEPISACH KARNYCH
■• Kierowanie bez uprawnień – Do tej pory było wykroczeniem określonym w art. 94 par. 1 k.w., za które przewidziana była jedynie kara grzywny. Obecnie osoby, które dopuszczą się kierowania pojazdem, dla którego stosowne uprawnienie zostało im wcześniej cofnięte, wyczerpią znamiona przestępstwa określonego w nowym art. 180a k.k. Za czyn ten przewidziano karę grzywny, karę ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Niezależnie od rodzaju zastosowanej kary sąd będzie mógł także orzec środek karny w postaci zakazu prowadzenia pojazdów.
• Kierowanie w stanie nietrzeźwości – W znowelizowanych przepisach zaostrzono sankcje dla kierujących pojazdami w stanie nietrzeźwości oraz dla kierujących, którzy – znajdując się pod wpływem alkoholu – spowodowali wypadek drogowy z ofiarami w ludziach. W pierwszej kolejności wydłużono z 10 do 15 lat okres, na jaki orzekany jest zakaz prowadzenia pojazdów, a minimalny okres, na jaki będzie orzekany, określono na 3 lata.
Niezależnie od orzeczonej kary sąd będzie obligatoryjnie orzekał świadczenie pieniężne w wysokości nie mniejszej niż 5 tys. zł, w przypadku osoby po raz pierwszy dopuszczającej się „jazdy po pijaku”, oraz nie mniejszej niż 10 tys. zł w przypadku recydywy. W sprawach o wypadki drogowe spowodowane przez nietrzeźwych kierujących sąd będzie obligatoryjnie orzekał nawiązkę w wysokości nie mniejszej niż 10 tys. zł.
W kodeksie karnym wykonawczym dodano art. 182a, przewidujący możliwość orzeczenia przez sąd zmiany sposobu wykonywania kary zakazu prowadzenia pojazdów na zakaz prowadzenia pojazdów niewyposażonych w blokadę alkoholową (tzw. alkolocka). Z takiej możliwości będzie można skorzystać dopiero po upływie połowy okresu zakazu, a w przypadku, gdy zakaz prowadzenia pojazdów orzeczono dożywotnio, po upływie co najmniej 10 lat.
ZMIANY W PRZEPISACH O RUCHU DROGOWYM
■• Zatrzymanie prawa jazdy – W obowiązującej ustawie o kierujących pojazdami dodano nowe przesłanki administracyjnego zatrzymania prawa jazdy: w przypadku rażącego przekroczenia prędkości dopuszczalnej w obszarze zabudowanym (powyżej 50 km/h) oraz przewożenia nadmiernej liczby osób.
Zgodnie z nowymi przepisami kierowcom, którzy przekroczą dozwoloną prędkość o więcej niż 50 km/h w obszarze zabudowanym, prawo jazdy zostanie zatrzymane bezpośrednio przez kontrolującego ich policjanta na 3 miesiące. Ujawnienie faktu ponownego kierowania pojazdem w tym czasie będzie oznaczało jego wydłużenie do 6 miesięcy.
Kolejnym etapem będzie wydanie przez starostę decyzji o zatrzymaniu prawa jazdy pod rygorem natychmiastowej wykonalności oraz zobowiązanie kierowcy do zwrotu prawa jazdy (jego przywrócenie będzie wymagało zdania ponownego egzaminu). Od decyzji starosty będzie się można odwołać do samorządowego kolegium odwoławczego, a następnie do wojewódzkiego sądu administracyjnego.
Od 18 maja br. obowiązują również nowe przepisy dotyczące przewożenia ponadnormatywnych pasażerów, a za takich uważa się co najmniej dwie osoby więcej w samochodzie niż to wynika z zapisu w dowodzie rejestracyjnym pojazdu. Poza mandatem karnym, przewidzianym w obowiązujących już przepisach, kierowca straci teraz dodatkowo prawo jazdy na 3 miesięce.
Analogicznie jak w przypadku przekroczenia prędkości w terenie zabudowanym o ponad 50 km/h, w razie ponownego stwierdzenia faktu przewożenia niezgodnej z dowodem rejestracyjnym pojazdu liczby pasażerów, nałożona kara zostanie przedłużona do 6 miesięcy. W razie kolejnego zatrzymania kierowca straci prawo jazdy. Odzyska je dopiero po zdaniu egzaminu państwowego.
• Zaostrzenie przepisów wobec początkujących kierowców – W ustawie Prawo o ruchu drogowym dodano nową przesłankę do cofnięcia przez starostę uprawnienia do kierowania pojazdami. Zmiana ta dotyczy kierowców – osób, które w okresie 2 lat od dnia wydania im po raz pierwszy prawa jazdy dopuściły się jednego przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji (np. spowodowanie wypadku drogowego, kierowanie pojazdem w stanie nietrzeźwości) lub trzech wykroczeń polegających na spowodowaniu zagrożenia bezpieczeństwa w ruchu drogowym, kierowaniu w stanie po użyciu alkoholu lub przekroczeniu prędkości powyżej 30 km/h. Rozwiązanie to będzie obowiązywało do 3 stycznia 2016 r. Osoby, o których mowa, będą docelowo objęte nadzorem w ramach okresu próbnego, przewidzianego w ustawie o kierujących pojazdami, mającego wejść w życie 4 stycznia 2016 r.
• Usunięcie pojazdu – W znowelizowanej ustawie wprowadzono także nowy przypadek, kiedy pojazd zostanie obligatoryjnie usunięty z drogi na koszt jego właściciela. Przepis ten odnosi się do sytuacji, gdy pojazdem kierowała osoba nieposiadająca stosownego uprawnienia (nie miała go w ogóle bądź zostało jej cofnięte w drodze decyzji administracyjnej). Pojazd zostanie usunięty z drogi także w przypadku, gdy kierowała nim osoba formalnie posiadająca stosowne uprawnienie, lecz której uprzednio zatrzymano dokument prawa jazdy, np. w związku z przekroczeniem liczby 24 punktów.
Funkcjonariusz będzie mógł odstąpić od usunięcia pojazdu tylko i wyłącznie w sytuacji, gdy możliwe będzie przekazanie go osobie znajdującej się w nim i posiadającej uprawnienie do kierowania tym pojazdem.
WIĘKSZOŚĆ POPIERA ZMIANY
– Badania opinii społecznej pokazują jednoznacznie, że większość Polaków popiera natychmiastowe odbieranie kierowcom prawa jazdy za rażące naruszenie przepisów – poinformowała rzeczniczka MSW Małgorzata Woźniak. W sondażu przygotowanym na zlecenie Ministerstwa Spraw Wewnętrznych prawie wszyscy respondenci (96 proc.) opowiedzieli się za natychmiastowym odbieraniem prawa jazdy za recydywę w jeździe pod wpływem alkoholu. Zdania respondentów były natomiast podzielone w sprawie propozycji MSW dotyczącej odbierania prawa jazdy za przewożenie zbyt dużej liczby osób. W tym przypadku zaostrzenie przepisów miało prawie tyle samo zwolenników (49 proc.), co przeciwników (47 proc.).
Polacy mają też wyrobione zdanie na temat karania nietrzeźwych kierowców. Zapytani o opinie w sprawie obierania kierowcom prawa jazdy za rażące naruszenie przepisów, nieco częściej opowiadali się za (53 proc.) niż przeciw (44 proc.) takiej sankcji.
Otwarte pozostaje pytanie, czy wprowadzone zmiany spowodują oczekiwaną poprawę stanu bezpieczeństwa na polskich drogach? Za wcześnie jeszcze na jednoznaczne oceny, ale pierwsze opinie funkcjonariuszy ruchu drogowego po niespełna dwóch tygodniach obowiązywania zaostrzonych sankcji są optymistyczne. Na jezdniach obserwuje się wyraźne uspokojenie. Piratom drogowym zatrzymano już na trzy miesiące kilkaset praw jazdy (średnio ok. 70 dziennie). Jeśli w takim tempie będą oni rugowani z dróg, do końca roku ponad 20 tys. pojazdów może stanąć w garażach lub parkingach na tzw. kołkach.
oprac. JERZY PACIORKOWSKI
(na podstawie materiałów Biura Prewencji i Ruchu Drogowego KGP)