O tym, jak chronić interesy finansowe Polski i Unii Europejskiej przez dwa dni rozmawiali uczestnicy VII Międzynarodowej Konferencji Policyjnej zorganizowanej przez Komendę Główną Policji.

PRZESTĘPCZOŚĆ EKONOMICZNA

– Przestępczość gospodarcza to ogromne straty dla Skarbu Państwa, sektora prywatnego i obywateli. To dlatego walka z tego rodzaju przestępczością jest jednym z priorytetów Komendanta Głównego Policji na lata 2013–2015. Także dlatego chcemy się spotykać w gronie ekspertów i rozmawiać, jak z przestępczością gospodarczą walczyć jeszcze skuteczniej – powiedział Komendant Główny Policji nadinsp. Krzysztof Gajewski, witając uczestników konferencji.

Dla obywatela przestępczość ekonomiczna nie jest tak widoczna i nie wzbudza takich obaw, jak przestępczość kryminalna. Potrafi być jednak równie dolegliwa. Zdaniem wielu ekspertów straty Skarbu Państwa powstałe np. przez mniejsze wpływy do budżetu to skutek najważniejszy, ale z punktu widzenia obywatela bardziej dolegliwa będzie utrata pracy związana z likwidacją zakładu niemogącego konkurować z nieuczciwymi praktykami przestępców.

NIE TYLKO PEŁNOMOCNIK

Na poziomie europejskim instytucją chroniącą interesy finansowe Unii Europejskiej jest powstały w 1999 r. Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF). Swoje cele OLAF realizuje głównie przez prowadzenie dochodzeń w sprawach nadużyć finansowych i korupcji, wykrywanie i badanie kwestii związanych z wypełnianiem obowiązków służbowych przez członków i pracowników instytucji i organów UE oraz wspieranie Komisji Europejskiej w formułowaniu i wprowadzaniu zasad polityki wykrywania i zapobiegania nadużyciom finansowym.

– OLAF przygotowuje raporty o rodzajach nadużyć, ich skali, ale również o tym, co poszczególne państwa zrobiły, by lepiej chronić budżet Unii Europejskiej – dodał Piotr Baczmański, analityk z OLAF.

Na poziomie krajowym funkcję koordynacyjną pełni pełnomocnik rządu do zwalczania nieprawidłowości finansowych na szkodę Rzeczypospolitej Polskiej lub Unii Europejskiej.

Do jego najważniejszych zadań należy koordynacja działań podejmowanych przez właściwe organy administracji rządowej, analiza czynników sprzyjających powstawaniu nieprawidłowości oraz zapewnienie wymiany informacji między organami administracji rządowej.

Ale pełnomocnik nie działa sam. Swoje zadania wykonuje za pomocą Międzyresortowego Zespołu do zwalczania Nieprawidłowości Finansowych na Szkodę RP lub UE, będącego organem pomocniczym Rady Ministrów. Pełnomocnik jest jednocześnie jego przewodniczącym.

W skład zespołu wchodzą przedstawiciele pięciu ministerstw, w tym sprawiedliwości, spraw wewnętrznych i finansów, a także przedstawiciel Komendanta Głównego Policji. 

– W praktyce głównym zadaniem pełnomocnika jest tworzenie jak najlepszych warunków do działania i współpracy służbom i instytucjom, które przestępczość ekonomiczną zwalczają bezpośrednio – oceniła pełniąca funkcję pełnomocnika podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów Agnieszka Królikowska, jednocześnie Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej i Generalny Inspektor Informacji Finansowej.

OD OGÓŁU DO SZCZEGÓŁU

Uczestnicy konferencji rozmawiali o tym, jak zwalczanie przestępczości ekonomicznej wygląda dziś, od szczebla ministerialnego po poziom operacyjny, ale też wiele uwagi poświęcono temu, co wydarzy się w przyszłości.

Najwięcej mówił o tym zastępca dyrektora Departamentu Porządku Publicznego MSW Mariusz Ciechomski, prezentując najważniejsze założenia projektu „Programu przeciwdziałania i zwalczania przestępczości gospodarczej na lata 2015–2020”.

Oprócz celu głównego, którym jest ograniczenie przestępczości gospodarczej, program zawiera również trzy cele szczegółowe. Pierwszym jest skuteczniejsze przeciwdziałanie, drugim skuteczniejsze zwalczanie przestępczości gospodarczej, trzecim poprawa efektywności odzyskiwania mienia pochodzącego z przestępstw.

Projekty i zadania zawarte w programie mają być też odpowiedzią na problemy wynikające z nakładania się właściwości poszczególnych służb, organów i instytucji oraz różnej specyfiki realizowanych czynności od tych o charakterze kontrolnym i analitycznym przez  operacyjno-rozpoznawcze do dochodzeniowo-śledczych.

MODEL WSPÓŁPRACY

– Kluczowe jest wypracowanie wzajemnie uzupełniającego się wielopodmiotowego modelu współpracy, przy jednoczesnym niepowielaniu działań poszczególnych uczestników i zapewnieniu optymalnej wymiany informacji między nimi. Realizacja działań zapisanych w projekcie ma nas do takiego modelu doprowadzić – podkreślił Mariusz Ciechomski.

A takich działań zapisano wiele. W kilku podmiotem wiodącym jest Policja. Będzie ona odpowiadać m.in. za wypracowanie taktyki i standardów przy zwalczaniu przestępczości gospodarczej, głównie przestępczości VAT-owskiej i akcyzowej, a także bazującej na rozwoju nowych technologii cyberprzestępczości. Innym ważnym zadaniem będzie poprawa działania Krajowego Biura Odzyskiwania Mienia. Jednym ze sposobów ma być wyodrębnienie na poziomie komend wojewódzkich struktur odpowiedzialnych za nadzór i realizację ustaleń majątkowych.

– Dokument przeszedł konsultacje wewnątrzresortowe, trafił już do konsultacji społecznych i międzyresortowych. Wymagana minimalna długość tych pierwszych, a więc 35 dni, jest terminem, po którym, mam nadzieję, program zacznie być wdrażany i realizowany – ocenił Mariusz Ciechomski.

PRIORYTETY

O priorytetach współpracy Prokuratury Generalnej z organami ścigania w zwalczaniu przestępczości gospodarczej mówił Cezary Kamiński z Departamentu ds. Przestępczości Zorganizowanej i Korupcji PG. Mówił także o problemach, jakie tę współpracę utrudniają. Jednym z nich, i podkreślali to również inni uczestnicy panelu, są problemy z gromadzeniem i przekazywaniem danych.

– Walką z przestępczością gospodarczą zajmuje się wiele instytucji i służb. Wiąże się to niestety z tym, że równie wiele jest baz danych, rejestrów i ewidencji. Różnią się one budową, zakresem gromadzonych informacji i zasadami ich udostępniania. Skutek jest taki, że nie wszyscy są tak dobrze poinformowani, jak powinni być – ocenił Cezary Kamiński.

A bez aktualnej i kompleksowej informacji, co także pobrzmiewało we wszystkich wystąpieniach, wykrywanie przestępstw gospodarczych, często o bardzo rozbudowanym i skomplikowanym charakterze, jest niezwykle trudne, o ile w ogóle możliwe.

W dyskusji podkreślano również, że problemem jest nie tylko wielość baz danych, ale także postawa instytucji i służb, które niezwykle oszczędnie korzystają z baz prowadzonych przez inne podmioty. 

W konferencji, podzielonej na część panelową i spotkanie robocze ekspertów, głos zabierali także przedstawiciele Europolu, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Europejskiej Sieci Służb Technologii Bezpieczeństwa Wewnętrznego (ENLETS), Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Służby Celnej, Ministerstwa Finansów, Głównego Inspektoratu Informacji Finansowej i w imieniu Policji przedstawiciele Centralnego Biura Śledczego Policji, Biura Służby Kryminalnej KGP oraz Wyższej Szkoły Policji w Szczytnie.

Klaudiusz Kryczka
zdj. Andrzej Mitura