MOBBING W POLICJI
Funkcjonariusz Policji nie może być uznany za pracownika. Tym samym policjantowi nie przysługują roszczenia związane z mobbingiem.
Jak stwierdził sąd, orzekając w sprawie policjantki skarżącej się na działania przełożonych, zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem Sądu Najwyższego dopuszczalna jest droga sądowa w sprawie, w której funkcjonariusz Policji dochodzi odszkodowania i innych roszczeń z tytułu długotrwałego izolowania go, poniżania oraz pomijania w awansach i szkoleniach przez przełożonych, określonego przez niego w pozwie jako „mobbing” (postanowienie Sądu Najwyższego z 9 maja 2007 r., sygn. akt I PZP 2/07).
Wskazana ochrona wynika z ochrony dóbr osobistych przysługujących każdej osobie pracującej. Jednakże policjant nie może zostać na gruncie obowiązujących przepisów uznany za pracownika, co prowadzi do wniosku, że nie przysługuje mu ochrona kodeksowa dotycząca mobbingu. Jeżeli stosunek pracy określonej kategorii pracowników regulują przepisy szczególne, to przepisów kodeksu nie stosuje się (lub stosuje się we wskazanym zakresie). W przypadku funkcjonariusza Policji istnieją przepisy szczególne – ustawa o Policji oraz przepisy rozporządzenia ministra spraw wewnętrznych i administracji w sprawie szczegółowych praw i obowiązków oraz przebiegu służby policjantów.
Przepisy te jednoznacznie przesądzają, że funkcjonariusz Policji nie może być uznany za pracownika. Tym samym policjantom nie przysługują roszczenia związane z mobbingiem (pisaliśmy o tym w „Policji 997” w październiku 2007 r. w artykule Elżbiety Sitek pt. „To jest mobbing” – red.). Jednocześnie jednak funkcjonariusz Policji może dochodzić swoich praw w ramach ochrony dóbr osobistych.
W omawianym wyroku, sąd stwierdził, że nie można uznać za naruszenie dóbr osobistych wyznaczania dyżurów, ponieważ są one ustalane na podstawie rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 18 października 2001 r. w sprawie rozkładu służby policjantów (Dz.U. z 2001 r. nr 131, poz. 1471 z późn. zm.).
Wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu, Wydział III Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 30 stycznia 2012 r., sygn. akt VII P 46/10
DORĘCZENIE ORZECZENIA DYSCYPLINARNEGO
Doręczenie obrońcy funkcjonariusza Policji orzeczenia dyscyplinarnego telefaksem nie spełnia wymogu określonego w przepisach kodeksu postępowania karnego, tym samym nie można uznać tak dokonanego doręczenia za skuteczne.
Przedmiotem sporu w omawianej sprawie była kwestia zachowania terminu (7 dni) do wniesienia odwołania powstała na tle prawidłowości doręczenia orzeczenia dyscyplinarnego pełnomocnikowi ukaranego funkcjonariusza. Zgodnie z art. 135f ust. 6 ustawy o Policji orzeczenia, postanowienia, zawiadomienia i inne pisma, wydane w toku postępowania dyscyplinarnego, doręcza się obwinionemu oraz obrońcy, jeżeli został ustanowiony. W razie doręczenia obwinionemu i obrońcy w różnych terminach pisma, od którego przysługuje odwołanie lub zażalenie, termin do złożenia odwołania lub zażalenia liczy się od dnia doręczenia, które nastąpiło wcześniej. Sąd, orzekając w sprawie, zwrócił uwagę, że ustawa o Policji nie zawiera szczegółowych unormowań dotyczących sposobu i formy doręczania pism w postępowaniu dyscyplinarnym. W tym zakresie zastosowanie znajdują przepisy kodeksu postępowania karnego, do uregulowań którego odsyła art. 135p ust. 1 ustawy o Policji.
Odpowiednie zatem zastosowanie w postępowaniu dyscyplinarnym znajdują dotyczące doręczeń przepisy art. 128–142 k.p.k. Zgodnie z art. 128 par. 1 k.p.k. orzeczenia i zarządzenia doręcza się w uwierzytelnionych odpisach, jeżeli ustawa nakazuje ich doręczenie. Chodzi o to, aby przesłany odpis orzeczenia dyscyplinarnego przekazywany był obwinionemu i ewentualnie jego obrońcy z urzędowym potwierdzeniem zgodności z oryginałem. Z kolei art. 132 par. 3 k.p.k. stanowi, że pismo może być doręczone za pośrednictwem telefaksu lub poczty elektronicznej. W takim wypadku dowodem doręczenia jest potwierdzenie transmisji danych.
W doktrynie i orzecznictwie zwrócono uwagę na wątpliwości, czy w sposób przewidziany w art. 132 par. 3 k.p.k. doręczane mogą być odpisy orzeczeń i zarządzeń, zwłaszcza gdy od dnia doręczenia tego rodzaju pisma biegnie termin procesowy. Sąd wyraził pogląd, że nie jest to dopuszczalne, gdyż doręczenie pisma w taki sposób nie jest doręczeniem uwierzytelnionego odpisu, czego wymaga art. 128 par. 1 k.p.k. Co więcej, w uchwale Sądu Najwyższego z 20 grudnia 2006 r. (sygn. akt I KZP 29/06) stwierdzono, że sposób przesłania orzeczenia telefaksem nie zapewnia dostatecznego bezpieczeństwa w zakresie eliminowania niepowołanych ingerencji w treść takiego orzeczenia.
Uwzględniając powyższe regulacje i ich interpretację, sąd przyjął, że doręczenie obrońcy obwinionego funkcjonariusza Policji orzeczenia dyscyplinarnego wydanego w postępowaniu dyscyplinarnym telefaksem nie spełnia wymogu określonego w art. 128 par. 1 k.p.k., tym samym nie można uznać tak dokonanego doręczenia za skuteczne. Wadliwe doręczenie powoduje zaś, że termin do wniesienia odwołania w takim przypadku w ogóle nie rozpoczyna biegu.
W okolicznościach sprawy doręczenie kopii orzeczenia obrońcy obwinionego można było uznać jedynie za informację o orzeczeniu dyscyplinarnym. Nie mogło to natomiast rodzić skutków procesowych. Sąd stwierdził, że za prawidłowe należało uznać dopiero doręczenie orzeczenia samemu obwinionemu.
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z 15 listopada 2012 r., sygn. akt III SA/Gd 586/12
oprac. ALEKSANDRA WZOREK
Abecadło dla PID
Konieczność kompleksowego uregulowania zagadnienia pełnienia przez policjantów służby w policyjnych izbach dziecka oraz obszerny zakres zmian prawnych, które w ciągu ostatnich kilku lat zaszły w szeroko rozumianej problematyce nieletnich, były przyczynami opracowania w KGP zarządzenia, które zastąpiło dotychczas obowiązującą decyzję nr 346 Komendanta Głównego Policji z 9 sierpnia 2004 r. w sprawie pełnienia służby przez policjantów w policyjnych izbach dziecka.
1 grudnia 2012 r. weszło w życie (z wyjątkiem § 29, który obowiązuje od 1 stycznia 2013 r.) zarządzenie nr 134 Komendanta Głównego Policji w sprawie metod i form wykonywania zadań w policyjnej izbie dziecka (Dz.Urz. 2012.59). Stanowi ono abecadło policjanta pełniącego służbę w PID, a wprowadzone w nim rozwiązania w zakresie zadań wykonywanych w związku z pobytem nieletnich w PID obejmują w szczególności:
– możliwość kierowania do pełnienia służby w PID jedynie policjantów, którzy ukończyli doskonalenie zawodowe lokalne w zakresie metod i form pełnienia służby w izbie. Policjanci pełniący służbę w PID powinni przynajmniej raz w roku uczestniczyć w tym doskonaleniu;
– obowiązek kierownika izby polegający na wyznaczeniu jednemu policjantowi funkcji dyżurnego i jednemu policjantowi funkcji wychowawcy w ramach organizacji służby w izbie;
– możliwość kierowania do pracy w PID pracowników, którzy będą wspomagali policjantów przy wykonywaniu zadań związanych z obsługą placówki. Do głównych zadań pracowników zalicza się m.in.: prowadzenie magazynu do przechowywania rzeczy przekazanych do depozytu; utrzymanie izby i jej wyposażenia w czystości i wymaganym stanie sanitarnym; obsługę urządzeń monitorujących, z wyjątkiem służących do obserwowania i rejestrowania obrazu; archiwizację dokumentacji prowadzonej i ewidencjonowanej w izbie;
– sposób pełnienia służby w izbie i wykonywania zadań z uwzględnieniem zakresu obowiązków kierownika izby, dyżurnego izby, wychowawcy, a także pracownika wykonującego zadania związane z funkcjonowaniem placówki;
– kontrolę zachowania nieletnich oraz warunki, jakie należy spełnić, by zapewnić bezpieczeństwo pobytu nieletnich w PID;
– tryb przyjmowania, wydawania, przekazywania i zwalniania nieletniego umieszczonego w PID;
– wykaz i wybrane wzory dokumentacji prowadzonej i ewidencjonowanej w izbie;
– sprawdzanie nieletnich i przegląd wyposażenia izby oraz poprawności działania znajdujących się w niej urządzeń;
– sposób postępowania w przypadku wydarzenia nadzwyczajnego w PID; w celu zapobieżenia wydarzeniu nadzwyczajnemu przewidziano możliwość zastosowania wobec nieletniego „wzmożonych środków ostrożności”, polegających na użyciu środków przymusu bezpośredniego lub umieszczeniu nieletniego w izolatce sanitarnej lub w pokoju izolacyjnym;
– tryb postępowania w zakresie wyjaśnienia przyczyn i okoliczności wydarzeń nadzwyczajnych oraz sposobu ich dokumentowania; od 1 stycznia 2013 roku na kierowniku PID spoczywa obowiązek sporządzenia meldunku opisującego przyczyny i okoliczności, w których doszło do wydarzenia nadzwyczajnego, natomiast na kierowniku komórki organizacyjnej komendy wojewódzkiej (stołecznej) Policji właściwej do spraw konwojowych – obowiązek przesłania kopii zaakceptowanej analizy meldunku do komórki organizacyjnej komendy wojewódzkiej (stołecznej) Policji właściwej do spraw kontroli oraz do komórki organizacyjnej Komendy Głównej Policji właściwej do spraw konwojowych.
Regulacja, która weszła w życie 1 grudnia 2012 r., ani nie zaczyna, ani też nie kończy porządkowania przepisów prawa dotyczących postępowania w sprawach nieletnich i funkcjonowania PID. Proces dostosowywania obowiązującego prawa do istniejących potrzeb rozpoczęto już w 2011 r. Charakter PID oraz zakres ich zadań powoduje, że są one poddawane szczególnej kontroli zarówno przez nadzór służbowy Policji, jak również przez podmioty pozapolicyjne. Uwagi podmiotów lustrujących PID, takich jak: sędziowie penitencjarni, przedstawiciele Rzecznika Praw Obywatelskich, Rzecznika Praw Dziecka oraz Europejskiego Komitetu ds. Zapobiegania Torturom oraz
Poniżającemu lub Nieludzkiemu Traktowaniu albo Karaniu (CPT), dotyczą kilku tych samych kwestii:
– braku jednolitych wymogów wyposażenia i zabezpieczenia technicznego;
– braku jednolitego regulaminu pobytu nieletnich, z określeniem ich praw i obowiązków;
– coraz częstszego sygnalizowania sytuacji przekraczania dopuszczalnego czasu pobytu nieletnich w PID.
W związku z tym, w ramach ustawy z 31 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 217, poz. 1280), uwzględniona została propozycja Biura Prewencji KGP w zakresie zawarcia w art. 15 ust. 10 ustawy z 6 kwietnia 1990 r. o Policji, delegacji ustawowej dla Ministra Spraw Wewnętrznych, dotyczącej określenia warunków, jakim powinny odpowiadać PID i regulaminu pobytu w nich nieletnich. Efektem tego było wejście w życie z dniem 7 czerwca 2012 roku rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych z 4 czerwca 2012 r. w sprawie pomieszczeń przeznaczonych dla osób zatrzymanych lub doprowadzonych w celu wytrzeźwienia, pokoi przejściowych, tymczasowych pomieszczeń przejściowych i policyjnych izb dziecka, regulaminu pobytu w tych pomieszczeniach, pokojach i izbach oraz sposobu postępowania z zapisami obrazu z tych pomieszczeń, pokoi i izb (Dz.U. z 2012 r. poz. 638). Do czasu wejścia w życie tego rozporządzenia brak było bowiem aktu prawnego, który w sposób całościowy regulowałby kwestię wyposażenia i zabezpieczenia technicznego oraz określałby regulamin pobytu nieletnich w PID.
W sierpniu 2011 r., z inicjatywy Biura Prewencji KGP, została uchylona decyzja nr 235 KGP z 30 grudnia 1999 r. w sprawie terytorialnego zasięgu działania policyjnych izb dziecka. Umożliwiło to umieszczanie nieletnich w najbliższej PID, co pozwoliło bardziej racjonalnie wykorzystywać siły i środki Policji. Tym samym PID przypisane zostały do realizacji zadania o charakterze ponadwojewódzkim.
Istotną kwestią było wejście w życie 1 stycznia 2012 r. znowelizowanej ustawy z 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz.U. z 2010 r. nr 33, poz. 178 z późn. zm.). Rozszerzyła ona katalog nieletnich, którzy mogą być umieszczeni w PID, o nieletnich:
– będących w trakcie samowolnego pobytu poza młodzieżowym ośrodkiem wychowawczym (zmiana w art. 40 par. 7 u.p.n.),
– umieszczanych na czas uzasadnionej przerwy w konwoju, lecz nie dłużej niż na 24 godziny (nowy art. 40a par. 1 pkt 1 u.p.n.)
– umieszczonych na polecenie sądu na czas niezbędny do wykonania czynności, nieprzekraczający 48 godzin (art. 40a par. 1 pkt 2 u.p.n.).
Obecnie trwają dalsze prace legislacyjne nad zmianą u.p.n., które będą miały wpływ na działania policyjnych izb dziecka.
mł. insp. Dariusz Minkiewicz
naczelnik Wydziału Konwojowego Biura Prewencji KGP