Zgodnie z przepisami osobie zatrzymanej przez Policję udziela się niezwłocznie pierwszej pomocy lub kwalifikowanej pierwszej pomocy w przypadku, gdy znajduje się ona w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego. Jest to stan polegający na nagłym lub przewidywanym w krótkim czasie pojawieniu się objawów pogarszania zdrowia, którego bezpośrednim następstwem może być poważne uszkodzenie funkcji organizmu lub uszkodzenie ciała, lub utrata życia, wymagający podjęcia natychmiastowych medycznych czynności ratunkowych i leczenia (art. 3 pkt 8 ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym, Dz.U. z 2006 r., nr 191, poz. 1410).

Policjant jest obowiązany do podjęcia natychmiastowego działania zmierzającego do skutecznego powiadomienia dyspozytora medycznego o stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego osoby zatrzymanej i postępowania zgodnie z uzyskanymi od niego informacjami.

OKOLICZNOŚCI PODDAWANIA BADANIU LEKARSKIEMU

Osobę zatrzymaną należy poddać badaniu lekarskiemu w sytuacji, gdy:
1. Oświadcza ona, że cierpi na schorzenia wymagające stałego lub okresowego leczenia, którego przerwanie powodowałoby zagrożenie życia lub zdrowia, żąda przeprowadzenia badania lekarskiego lub posiada widoczne obrażenia ciała niewskazujące na stan nagłego zagrożenia zdrowotnego;
2. Z posiadanych przez Policję informacji lub z okoliczności zatrzymania wynika, że osobą zatrzymaną jest:
a) kobieta w ciąży,
b) kobieta karmiąca piersią,
c) osoba chora zakaźnie,
d) osoba z zaburzeniami psychicznymi,
e) nieletni po spożyciu alkoholu lub innego podobnie działającego środka.
Badanie lekarskie osoby zatrzymanej musi przeprowadzić lekarz udzielający jej świadczeń zdrowotnych na miejscu lub lekarz najbliższego podmiotu, który może zatrzymanemu udzielić pomocy adekwatnie do jego schorzenia. Przewiezienie osoby zatrzymanej do najbliższego podmiotu leczniczego w celu przeprowadzenia badania lekarskiego zapewnia Policja. W przypadku osób z zaburzeniami psychicznymi, które dopuszczają się zamachu na życie lub zdrowie człowieka, lub w sposób gwałtowny niszczą przedmioty znajdujące się w ich otoczeniu, przewiezienie następuje specjalistycznym środkiem transportu sanitarnego w obecności policjanta.

Zgodnie z przepisami, osoba zatrzymana powinna być przebadana priorytetowo, w miarę możliwości przed innymi oczekującymi osobami. Natomiast decyzja o dopuszczeniu obecności policjanta przy badaniu leży w gestii lekarza je wykonującego.

KONSEKWENCJE BADANIA

Po przeprowadzeniu badania lekarskiego lekarz może stwierdzić:

1) brak przeciwwskazań medycznych do przebywania badanej osoby w pomieszczeniu przeznaczonym dla osób zatrzymanych lub doprowadzonych w celu wytrzeźwienia, pokoju przejściowym, tymczasowym pomieszczeniu przejściowym, policyjnej izbie dziecka, areszcie śledczym, zakładzie karnym, schronisku dla nieletnich lub zakładzie poprawczym;

2) wystąpienie przeciwwskazań medycznych do przebywania tej osoby w policyjnym pomieszczeniu przeznaczonym dla osób zatrzymanych lub doprowadzonych w celu wytrzeźwienia, pokoju przejściowym, tymczasowym pomieszczeniu przejściowym, policyjnej izbie dziecka, areszcie śledczym, zakładzie karnym, schronisku dla nieletnich lub zakładzie poprawczym oraz konieczność skierowania jej do podmiotu leczniczego.

W obu wypadkach lekarz może również wskazać, jakie leki mają zostać zastosowane oraz sposób ich dawkowania. Natomiast w drugiej sytuacji to lekarz podejmuje decyzję, czy przewiezienie osoby zatrzymanej do podmiotu leczniczego nastąpi policyjnym środkiem transportu czy specjalistycznym środkiem transportu sanitarnego.

OBOWIĄZKI INFORMACYJNE

Policjant niezwłocznie informuje dyżurnego komendy powiatowej (miejskiej, rejonowej) Policji lub komisariatu specjalistycznego Policji, w których obszarze działania przebywa osoba zatrzymana, o każdym przypadku:

1) udzielenia osobie zatrzymanej pierwszej pomocy, kwalifikowanej pierwszej pomocy, poddania osoby zatrzymanej badaniu lekarskiemu lub wykonania medycznych czynności ratunkowych;

2) odmowy osoby zatrzymanej na udzielenie jej pierwszej pomocy, kwalifikowanej pierwszej pomocy, na poddanie się badaniu lekarskiemu lub medycznym czynnościom ratunkowym albo zachowania tej osoby uniemożliwiającego dokonanie takich czynności oraz sporządza na tę okoliczność notatkę urzędową; w notatce tej odnotowuje się w szczególności imię i nazwisko lekarza, w obecności którego nastąpiła odmowa, albo fakt, że odmowa nastąpiła podczas nieobecności lekarza.

Dyżurny dokumentuje w policyjnych systemach informatycznych, a w przypadku braku takiej możliwości – w książce przebiegu służby, każdy przypadek:

1) udzielenia osobie zatrzymanej pierwszej pomocy, kwalifikowanej pierwszej pomocy, poddania osoby zatrzymanej badaniu lekarskiemu lub wykonania medycznych czynności ratunkowych;

2) odmowy osoby zatrzymanej na udzielenie jej pierwszej pomocy, kwalifikowanej pierwszej pomocy, na poddanie się badaniu lekarskiemu lub medycznym czynnościom ratunkowym albo zachowania tej osoby uniemożliwiającego dokonanie takich czynności.
Rozporządzenie przewiduje również, że książka przebiegu służby może być prowadzona w postaci elektronicznej.

WYJAŚNIONE WĄTPLIWOŚCI

Zmiany w przepisach mają ułatwić pracę policjantów, którzy podnosili wątpliwości co do sytuacji, w których osoby zatrzymane, mimo przesłanek do konieczności poddania się badaniu lekarskiemu, odmawiały zgody na jego przeprowadzenie lub skutecznie je utrudniały. To powodowało, że niemożliwe było wydanie jakiejkolwiek diagnozy lekarskiej co do dopuszczalności ich przebywania w policyjnych pomieszczeniach. Taka sytuacja prowadziła z jednej strony do groźby utraty zdrowia przez zatrzymanych, z drugiej zaś policjanci nie mieli pewności, czy mogą umieścić daną osobę w policyjnych pomieszczeniach.

Nowe rozporządzenie przewiduje, że brak zgody osoby zatrzymanej na udzielenie jej pierwszej pomocy, kwalifikowanej pierwszej pomocy, na przeprowadzenie badania lekarskiego lub wykonanie medycznych czynności ratunkowych nie stanowi przeszkody w umieszczeniu tej osoby w pomieszczeniu przeznaczonym dla osób zatrzymanych lub doprowadzonych w celu wytrzeźwienia, pokoju przejściowym, tymczasowym pomieszczeniu przejściowym, policyjnej izbie dziecka, areszcie śledczym, zakładzie karnym, schronisku dla nieletnich lub zakładzie poprawczym.

OBOWIĄZYWANIE PRZEPISÓW

Rozporządzenie wejdzie w życie 5 listopada 2012 r. i jednocześnie utraci moc rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 21 czerwca 2002 r. w sprawie badań lekarskich osób zatrzymanych przez Policję (Dz.U. nr 97, poz. 880).

ALEKSANDRA WZOREK

Kancelarie tajne i środki bezpieczeństwa fizycznego informacji niejawnych

Ustawa z 5 sierpnia 2010 r. o ochronie informacji niejawnych (Dz.U. nr 182, poz. 1228) upoważniła Radę Ministrów do określenia wymagań w zakresie organizacji i funkcjonowania kancelarii tajnych oraz doboru i zakresu stosowania środków bezpieczeństwa fizycznego informacji niejawnych.

Rada Ministrów wydała w tej sprawie dwa rozporządzenia: z 7 grudnia 2011 r. w sprawie organizacji i funkcjonowania kancelarii tajnych oraz sposobu i trybu przetwarzania informacji niejawnych (Dz.U. nr 276, poz. 1631) i z 19 czerwca 2012 r. w sprawie środków bezpieczeństwa fizycznego stosowanych do zabezpieczenia informacji niejawnych (Dz.U. z 2012 r., poz. 683).

ORGANIZACJA I FUNKCJONOWANIE

Uwzględniając specyfikę niektórych sektorów administracji publicznej, w tym Policji, ustawa upoważniła Komendanta Głównego Policji do określenia szczególnego sposobu organizacji i funkcjonowania kancelarii tajnych, sposobu i trybu przetwarzania informacji niejawnych oraz doboru i stosowania środków bezpieczeństwa fizycznego. Komendant Główny Policji wydał w tej sprawie Zarządzenie nr 2020 z 30 grudnia 2010 r. w sprawie szczególnego sposobu organizacji i funkcjonowania kancelarii tajnych i innych niż kancelaria tajna komórek organizacyjnych odpowiedzialnych za przetwarzanie materiałów niejawnych, sposobu i trybu przetwarzania informacji niejawnych oraz doboru i stosowania środków bezpieczeństwa fizycznego informacji niejawnych w Policji (Dz.Urz. KGP z 2011 r. nr 1, poz. 5), które zaczęło obowiązywać już z dniem wejścia w życie ustawy.

Zarządzenie, opierając się na samej ustawie, ponieważ nie wydano jeszcze wówczas rozporządzeń wykonawczych, określiło – najbardziej pilny ówcześnie – szczególny sposób organizacji i funkcjonowania kancelarii tajnych oraz dostosowało do potrzeb Policji, w szczególności Centralnego Biura Śledczego i Biura Spraw Wewnętrznych KGP, nową ustawową instytucję prawną, jaką są „inne niż kancelaria tajna komórki organizacyjne odpowiedzialne za przetwarzanie informacji niejawnych”, zapewniającą w zamyśle ustawodawcy odrębność tych komórek od kancelarii tajnej i tym samym wzrost bezpieczeństwa przetwarzanych tam informacji niejawnych. Pozostały natomiast, w niezmienionym co do istoty zakresie, regulacje dotyczące stref ochronnych, planu ochrony informacji niejawnych oraz środków bezpieczeństwa fizycznego informacji niejawnych.

Wejście w życie wskazanych rozporządzeń, nazywanych dalej w skrócie, „w sprawie organizacji kancelarii tajnych” i „w sprawie środków bezpieczeństwa fizycznego”, spowodowało konieczność dokonania zmian w Zarządzeniu nr 2020, co nastąpiło w Zarządzeniu nr 132 Komendanta Głównego Policji z 5 października 2012 r., zmieniającym zarządzenie w sprawie szczególnego sposobu organizacji i funkcjonowania kancelarii tajnych i innych niż kancelaria tajna komórek organizacyjnych odpowiedzialnych za przetwarzanie materiałów niejawnych, sposobu i trybu przetwarzania informacji niejawnych oraz doboru i stosowania środków bezpieczeństwa fizycznego informacji niejawnych w Policji (Dz.Urz. KGP z 2012 r., poz. 52). Najbardziej istotne zmiany, to po pierwsze – usunięcie przepisów zarządzenia określających wzory urządzeń ewidencyjnych i odesłanie w tym zakresie do regulacji rozporządzenia w sprawie organizacji kancelarii tajnych. Pozwolono na stosowanie dotychczasowych formularzy do wyczerpania zapasów, nie dłużej jednak niż do 31 grudnia 2013 r. I po drugie – rezygnacja z przepisów zarządzenia dotyczących stref ochronnych i elementów planu ochrony informacji niejawnych; w tym zakresie – zgodnie z wolą ustawodawcy – będą stosowane przepisy rozporządzenia w sprawie środków bezpieczeństwa fizycznego.

ŚRODKI BEZPIECZEŃSTWA FIZYCZNEGO INFORMACJI NIEJAWNYCH

Zgodnie z upoważnieniem ustawowym w Zarządzeniu KGP nr 132 zamieszczono szczególne dla Policji przepisy określające dobór i stosowanie środków bezpieczeństwa fizycznego informacji niejawnych. Ponieważ ustawa o ochronie informacji niejawnych ustanowiła zasadę, że podstawą do określenia doboru środków bezpieczeństwa fizycznego jest ustalenie przez kierowników jednostek organizacyjnych poziomu zagrożeń związanych z nieuprawnionym dostępem do informacji niejawnych lub ich utratą, w zarządzeniu zobowiązano kierowników jednostek organizacyjnych Policji do szczegółowego określenia doboru i stosowania środków bezpieczeństwa fizycznego w oparciu o ustalony poziom zagrożeń – w terminie 3 lat od dnia wejścia w życie zarządzenia. Niemniej w zarządzeniu Komendant Główny Policji zalecił wyposażenie poszczególnych stref ochronnych w szczególne, niezbędne rodzaje środków bezpieczeństwa fizycznego, kierując się z jednej strony koniecznością dostosowania wymagań w tym zakresie do realnych możliwości i rzeczywistych potrzeb jednostek organizacyjnych Policji, a z drugiej strony potrzebą sprowadzenia owych wymagań do niezbędnych i wystarczających do skutecznej ochrony informacji niejawnych.

W zarządzeniu dokonano także zmian wynikających z rozporządzeń Prezesa Rady Ministrów: z 20 lipca 2011 r. w sprawie podstawowych wymagań bezpieczeństwa teleinformatycznego (Dz.U. nr 151, poz. 948) oraz z 22 grudnia 2011 r. w sprawie sposobu oznaczania materiałów i umieszczania na nich klauzul tajności (Dz.U. nr 288, poz. 1692). Zmiany te polegają na korektach w nazewnictwie niektórych pojęć związanych z ochroną informacji niejawnych.

mł. insp. KRZYSZTOF KRAWCZYK
dyrektor Biura Ochrony Informacji Niejawnych KGP