Zarządzenie nr 124 zastąpiło dotychczas obowiązujące zarządzenie nr 352 Komendanta Głównego Policji z 16 lipca 2003 roku (Dz.Urz. KGP nr 15, poz. 75 z 2003 r. oraz nr 16, poz. 97 z 2004 r.).

NOWA KATEGORIA OSÓB ZAGINIONYCH

W wyniku zmian, które weszły w życie 18 czerwca 2012 roku, wprowadzono (nową) III kategorię osób zaginionych, obejmującą:

– osoby małoletnie, których zaginięcie jest samowolnym oddaleniem się w wyniku kolejnej ucieczki z domu rodzinnego, domu dziecka, ośrodka opiekuńczego lub innej tego rodzaju placówki, w której przebywała ona na mocy orzeczenia sądu i nie była pozbawiona wolności. W przeszłości ta grupa osób była poszukiwana operacyjnie, natomiast po wejściu w życie zarządzenia nr pf 670/11 Komendanta Głównego Policji z 7 czerwca 2011 r. w sprawie prowadzenia przez Policję poszukiwań osób ukrywających się przed organami ścigania lub wymiaru sprawiedliwości, od 21 czerwca 2011 roku nie było podstaw prawnych do prowadzenia czynności poszukiwawczych wobec takich osób, gdy nie występowało zagrożenie dla ich życia, zdrowia lub wolności;

– osoby pełnoletnie, które w związku z przymusowym umieszczeniem ich przez uprawniony organ w szpitalu psychiatrycznym, domu pomocy społecznej, środowiskowym domu samopomocy lub innej tego rodzaju placówce samowolnie oddaliły się ze wskazanego miejsca, o ile nie zachodzą wobec nich przesłanki określające kategorię I osób zaginionych;

– osoby małoletnie zaginione w związku z tzw. porwaniem rodzicielskim, czyli w sytuacji, kiedy jedno z rodziców lub opiekunów posiadających pełną władzę rodzicielską bez woli i wiedzy drugiego z nich pod pretekstem krótkotrwałego pobytu wywozi lub zatrzymuje osobę małoletnią na stałe, pozbawiając tym samym drugiego rodzica lub opiekuna posiadającego pełną władzę rodzicielską możliwości utrzymywania kontaktu z małoletnim w przysługującym mu zgodnie z prawem zakresie.

Dla zaginionych III kategorii wprowadza się uproszczoną procedurę przyjęcia zawiadomienia o zaginięciu osoby oraz taką formę i zakres dokumentowania wykonywanych czynności poszukiwawczych, by jak najszybciej podjąć czynności zmierzające do odnalezienia osoby. Przez 30 dni po przyjęciu zawiadomienia o zaginięciu małoletniego czynności zmierzające do jego odnalezienia lub ustalenia miejsca pobytu prowadzą komórki do spraw nieletnich, które na stałe współpracują z sądami rodzinnymi, szkołami czy placówkami sprawującymi opiekę nad osobami małoletnimi. Mają one obowiązek informować o poszukiwaniach sąd rodzinny i opiekuńczy.
Wobec tzw. porwań rodzicielskich wprowadzono zapisy, które umożliwią zadbanie o bezpieczeństwo dziecka oraz wskazanie sądu rodzinnego i opiekuńczego jako właściwego do podejmowania decyzji w jego sprawie.

Jeśli osoba małoletnia zaginie po raz pierwszy (kategoria I lub II zaginięcia) i w trakcie prowadzenia czynności okaże się, że powodem tego zdarzenia był rażący brak opieki lub demoralizacja w rodzinie, wówczas również Policja powiadamia o tym fakcie właściwy sąd rodzinny i opiekuńczy.

NOWE ZASADY POSZUKIWAŃ

Zmiany dotyczą sposobu przyjmowania informacji o zaginięciu osoby, jak również działań podejmowanych przez Policję po otrzymaniu takiego zgłoszenia.
W zarządzeniu podkreślono niezwłoczność przyjęcia zawiadomienia o zaginięciu osoby i podjęcia jej poszukiwań. Nie istnieje żaden okres godzinowy,
jaki musi upłynąć od chwili zaginięcia osoby, aby móc zgłosić Policji o jej zaginięciu.

Wprowadzono obowiązek niezwłocznego powiadamiania nadrzędnej jednostki KWP/KSP oraz Wydziału Poszukiwań i Identyfikacji Osób Biura Kryminalnego KGP o fakcie przyjęcia zawiadomienia o zaginięciu osoby zakwalifikowanej do kategorii I, a więc przede wszystkim dzieci i osób, wobec których występuje realne zagrożenie ich życia, zdrowia lub wolności, i podjętych w tych sprawach pierwszych czynnościach i ustaleniach.

Ma to służyć zwiększeniu nadzoru nad poszukiwaniem osób zaginionych kategorii I. Podejmowane przez policję czynności powinny być traktowane priorytetowo i wykonywane intensywnie, gdyż tylko dzięki szybkiej reakcji Policji istnieje realna szansa na odnalezienie i uratowanie takiej osoby przed grożącym jej niebezpieczeństwem.

Również w celu zwiększenia nadzoru nad wszystkimi prowadzonymi w kraju sprawami poszukiwań osób zaginionych wprowadzony został obowiązek sporządzania przez jednostki Policji analiz prowadzonych spraw i wykonanych w ich ramach czynności i przesyłania ich do jednostki nadrzędnej – KWP/KSP. Analizy te należy sporządzać po każdym roku prowadzenia poszukiwań, a w przypadku kategorii I – w ciągu pierwszego roku co 3 miesiące. W ten sposób jednostka nadrzędna będzie miała pełny obraz podejmowanych i planowanych w tych sprawach czynności, co pozwoli w razie konieczności na objęcie danej sprawy nadzorem szczególnym lub nawet przejęciem do dalszego prowadzenia w przypadku dużego stopnia skomplikowania.

Sporządzanie progresji wiekowej jest obligatoryjne w przypadku zakończenia czynności poszukiwania zaginionej osoby małoletniej i fakultatywne w przypadku osoby pełnoletniej.

Na zmniejszenie liczby poszukiwanych osób zaginionych, niezidentyfikowanych zwłok i osób o nieustalonej tożsamości, wpłynąć ma stworzenie bardziej zasobnej w profile bazy danych DNA. W zarządzeniu wymienia się pobranie materiału biologicznego jako jedną z podstawowych czynności do wykonania w trakcie prowadzenia poszukiwania osoby zaginionej i identyfikacji osoby o nieustalonej tożsamości oraz identyfikacji nieznanych zwłok. Określone są tam też terminy, w jakich – w zależności od rodzaju prowadzonych czynności – należy zlecić odpowiedniemu laboratorium kryminalistycznemu oznaczenie kodu DNA i porównanie go z profilami zarejestrowanymi w bazie danych DNA.

Obowiązująca ustawa o Policji obecnie nie daje możliwości rejestrowania profili DNA osób zaginionych i osób z nimi spokrewnionych w bazie danych DNA, co jednakże nie zabrania oznaczania takich profili i wysyłania ich do CLKP celem porównania z profilami zgromadzonymi w bazie danych DNA. Złożony przez KGP projekt zmian ustawy o Policji, zaakceptowany przez MSW, ma umożliwić gromadzenie i wykorzystywanie danych genetycznych osób zaginionych i osób z nimi spokrewnionych do celów identyfikacyjnych, co w przyszłości pozwoli na zarejestrowanie tych profili w bazie danych DNA, jeśli do tego czasu poszukiwania nie zostaną zakończone.

ODMOWA WSZCZĘCIA POSZUKIWAŃ

Zarządzenie określa nowe uregulowania i warunki, po których zaistnieniu Policja nie będzie prowadziła poszukiwań osoby zaginionej:

w przypadku gdy zaginięcie zostaje zgłoszone po upływie 5 lat od chwili zaginięcia osoby, co ograniczy w istotny sposób angażowanie Policji w sprawy, w szczególności spadkowe, kiedy rodziny po wielu latach próbują odszukać swoich bliskich lub ustalić ich zgon tylko w celu dochodzenia własnych praw majątkowych,
w przypadku zgłoszenia po raz kolejny zaginięcia osoby pełnoletniej i nieubezwłasnowolnionej, która będąc uprzednio poszukiwana, została odnaleziona i złożyła oświadczenie o nieujawnianiu osobie zgłaszającej swojego miejsca pobytu, a nie zaistniały nowe okoliczności wymagające jej poszukiwania.

W zarządzeniu nr 124 KGP uregulowano również kwestie dotyczące międzynarodowej wymiany informacji przy poszukiwaniu zaginionych osób, uwzględniając obowiązujące zasady współpracy międzynarodowej w tym zakresie (wprowadzając nowe pojęcia, takie jak: strefa Schengen, kanał informacyjny SIS).

OSOBY NN

Uregulowano procedury postępowania w przypadku ujawnienia noworodka porzuconego w miejscu niestwarzającym zagrożenia dla jego zdrowia lub życia – szpital lub tzw. okno życia. Nie prowadzi się wtedy czynności identyfikacyjnych NN osoby, tylko czynności w niezbędnym zakresie zgodnie z k.p.k.
Ujednolicono kwestie związane z rejestracją i prowadzeniem spraw identyfikacji NN osób, które w trakcie procedury identyfikacyjnej zaginęły lub zmarły, pozostając niezidentyfikowane.

Dostosowano do przyjętej praktyki i obowiązujących przepisów zasady usuwania danych dotyczących osób zaginionych, osób o nieustalonej tożsamości lub usiłujących ukryć swoją tożsamość (NN osób) oraz informacji o niezidentyfikowanych zwłokach (NN zwłok) zarejestrowanych i przetwarzanych w Krajowym Systemie Informacyjnym Policji. Zarządzenie nr 124 stanowi, że wiążące są w tej sprawie regulacje dotyczące KSIP.

Zrównano termin zakończenia poszukiwania osoby zaginionej i zakończenia identyfikacji. Wynosi on 25 lat od zakończenia czynności poszu-
kiwawczych lub czynności identyfikacyjnych, czyli 25 lat od daty złożenia teczki poszukiwania lub teczki identyfikacji do archiwum. Według poprzednich regulacji zarządzenia nr 352 termin zakończenia poszukiwania osoby zaginionej od daty zakończenia czynności i złożenia teczki do archiwum wynosił 15 lat, identyfikacji NN osoby 10 lat, a identyfikacji NN zwłok 25 lat.

nadkom. GRZEGORZ MIERZEJEWSKI
ekspert Wydziału Poszukiwań i Identyfikacji Osób Biura Kryminalnego KGP

W zarządzeniu podkreślono niezwłoczność przyjęcia zawiadomienia o zaginięciu osoby i podjęcia jej poszukiwań. Nie istnieje żaden okres godzinowy, jaki musi upłynąć od chwili zaginięcia osoby, aby móc zgłosić Policji o jej zaginięciu.