Celem nowelizacji było dostosowanie przepisów do wymogów Konwencji o ruchu drogowym, sporządzonej w Wiedniu 8 listopada 1968 r. (Dz.U. z 1988 r. nr 5, poz. 40 i 44) oraz jej zmian z 2006 r., ale przede wszystkim stworzenie udogodnień dla kierujących rowerami, polegających na lepszej organizacji ruchu rowerowego oraz zmian w przepisach, które poprawią bezpieczeństwo rowerzystów. Mimo że znaczna część zmian ma charakter jedynie porządkowy, ustawa rowerowa zmienia również brzmienie istniejących regulacji w ustawie Prawo o ruchu drogowym oraz wprowadza nowe przepisy, które w istotny sposób zmieniają sposób zachowania w relacji rowerzysta – kierujący innym pojazdem.
ROWER I WÓZEK ROWEROWY
Znowelizowane przepisy wprowadzają nowe definicje oraz zmieniają dotychczas obowiązujące. Zmienia się definicja roweru, a dodatkowo pojawia się definicja wózka rowerowego. Proponowany kształt uwzględnia m.in. postęp technologiczny, z jakim w ostatnich latach mamy do czynienia na rynku motoryzacyjnym. W myśl nowej definicji rowerem będzie pojazd o szerokości nieprzekraczającej 0,9 m poruszany siłą mięśni osoby jadącej tym pojazdem; rower może być wyposażony w uruchamiany naciskiem na pedały pomocniczy napęd elektryczny zasilany prądem o napięciu nie wyższym niż 48 V o znamionowej mocy ciągłej nie większej niż 250 W, którego moc wyjściowa zmniejsza się stopniowo i spada do zera po przekroczeniu prędkości 25 km/h. Różnica między rowerem a wózkiem rowerowym wynika przede wszystkim z ustalonej szerokości. Wózkiem rowerowym jest pojazd o szerokości powyżej 0,9 m przeznaczony do przewozu osób lub rzeczy, który może być wyposażony w pomocniczy napęd o identycznych parametrach technicznych i sposobie uruchamiania. Ustawodawca dopuścił więc do ruchu drogowego rowery i wózki rowerowe z napędem elektrycznym.
DROGA DLA ROWERÓW I ŚLUZA ROWEROWA
Zmiana definicji drogi dla rowerów wymusza konieczność oddzielenia tej drogi od innych dróg lub jezdni tej samej drogi konstrukcyjnie lub za pomocą specjalnych urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego, np. krawężnikiem. Wprowadza się też zupełnie nowe definicje, takie jak pas ruchu dla rowerów, oznaczający część jezdni przeznaczoną do ruchu rowerów w jednym kierunku, oznaczoną odpowiednimi znakami drogowymi, czy też śluza dla rowerów, tj. część jezdni na wlocie skrzyżowania na całej szerokości jezdni lub wybranego pasa ruchu przeznaczona do zatrzymania rowerów w celu zmiany kierunku jazdy lub ustąpienia pierwszeństwa, oznaczona odpowiednimi znakami drogowymi. Przy wszystkich zaletach takiego rozwiązania należy wskazać na pewne zagrożenia w praktycznym stosowaniu. Niewykluczone bowiem, że przy dzisiejszych przyzwyczajeniach rowerzystów, śluzy dla rowerów, podobnie jak przejścia dla pieszych mogą być wykorzystywane do przejeżdżania w poprzek jezdni na drugą stronę drogi, a tym samym nie będą wykorzystywane zgodnie z ich przeznaczeniem.
USTĄPIENIE PIERWSZEŃSTWA ROWERZYŚCIE
Kolejnym istotnym przepisem jest art. 27 ust. 1a ustawy Prawo o ruchu drogowym, zgodnie z którym: Kierujący pojazdem, który skręca w drogę poprzeczną, jest obowiązany zachować szczególną ostrożność i ustąpić pierwszeństwa rowerzyście jadącemu na wprost po jezdni, pasie ruchu dla rowerów, drodze dla rowerów lub innej części drogi, którą zamierza opuścić. Nowe regulacje spowodują, że kierowca samochodu, skręcający na skrzyżowaniu, np. w prawo, będzie zmuszony do upewnienia się przez sprawdzenie w prawym zewnętrznym lusterku, czy jego manewr nie spowoduje utrudnienia ruchu jadącemu na wprost rowerzyście po pasie ruchu dla rowerów lub po jezdni ogólnej (w razie braku takiego pasa).
JAZDA ŚRODKIEM PASA RUCHU
Nowelizacja art. 16 ust. 7 ustawy Prawo o ruchu drogowym zwalnia kierującego rowerem, motorowerem lub motocyklem z generalnej zasady dotyczącej jazdy możliwie blisko prawej krawędzi jezdni (art. 16 ust. 4), dopuszczając możliwość poruszania się na skrzyżowaniu lub bezpośrednio przed nim środkiem pasa ruchu, jeśli pas ten umożliwia opuszczenie skrzyżowania w więcej niż jednym kierunku. Jazda środkiem pasa ruchu uniemożliwia niebezpieczne dla rowerzysty wyprzedzanie go w obrębie jednego pasa ruchu, a co za tym idzie, zwiększy bezpieczeństwo rowerzystów, jak też motorowerzystów i motocyklistów.
ROWER OBOK INNEGO ROWERU
Zmienione zostały również przepisy związane z wyprzedzaniem przez kierujących rowerem. Dodany ustęp 12 do art. 24 ustawy Prawo o ruchu drogowym dopuszcza możliwość wyprzedzania powoli jadących pojazdów innych niż rower z ich prawej strony. Przepis ten będzie miał zastosowanie głównie na zatłoczonych odcinkach dróg w aglomeracjach miejskich, gdzie ze względu na duże natężenie ruchu pojazdy poruszają się z minimalną prędkością. Jednocześnie ustawodawca dopuścił możliwość przyspieszania pojazdów samochodowych (podczas ruszania) w czasie wyprzedzania przez rower. Ponadto dopuszcza się wyjątkowo jazdę po jezdni kierującego rowerem obok innego roweru lub motoroweru, jeżeli nie utrudnia to poruszania się innym uczestnikom ruchu albo w inny sposób nie zagraża bezpieczeństwu ruchu drogowego (art. 33 ust. 3a ustawy), co ucieszy pewnie kolarzy odbywających treningi.
JAZDA PO CHODNIKU
Istotna z punktu widzenia rowerzystów będzie zapewne zmiana rozszerzająca zakres możliwości korzystania przez rowerzystów z chodnika. Nowe przepisy dopuszczają jazdę rowerem po chodniku (art. 33 ust. 5 pkt 3), jeżeli warunki pogodowe zagrażają bezpieczeństwu rowerzysty na jezdni (śnieg, silny wiatr, ulewa, gołoledź, gęsta mgła).
BEZWZGLĘDNE PIERWSZEŃSTWO NA PRZEJEŹDZIE DLA ROWERZYSTÓW
Jednak jedną z najważniejszych zmian, jakie nowa ustawa wprowadza na płaszczyźnie rowerzysta – kierowca samochodu, budzącą zarazem największe kontrowersje w ocenie wielu ekspertów z dziedziny bezpieczeństwa ruchu drogowego, jest uchylenie przepisu art. 33 ust. 4 ustawy Prawo o ruchu drogowym. To ten przepis (analogicznie jak ma to miejsce w przypadku pieszych na przejściu dla pieszych), zabraniał do tej pory kierującemu rowerem na przejeździe dla rowerzystów wjeżdżania bezpośrednio przed jadący pojazd oraz zabraniał zwalniania lub zatrzymywania się bez uzasadnionej przyczyny. Wykreślenie przepisu spowoduje, iż rowerzysta na przejeździe będzie miał bezwzględne pierwszeństwo, choćby jego wjazd na przejazd nastąpił w bezpośredniej odległości przed zbliżającym się pojazdem samochodowym. Warto więc w tych miejscach zachować podwójną szczególną ostrożność.
KONIECZNE ZMIANY
Wejście w życie ustawy rowerowej wymusza konieczność dokonania zmian w rozporządzeniu prezesa Rady Ministrów z 24 listopada 2003 r. w sprawie wysokości grzywien nakładanych w drodze mandatów karnych za wybrane rodzaje wykroczeń oraz w rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 20 grudnia 2002 r. w sprawie postępowania z kierowcami naruszającymi przepisy ruchu drogowego. Zarówno w pierwszym, jak i w drugim przypadku stosowne prace legislacyjne zostały już podjęte, zatem w najbliższym czasienależy się spodziewać kompleksowego uregulowania omawianego zagadnienia.
st. asp. Jacek Giszczak
Biuro Ruchu Drogowego KGP
zdj. Andrzej Mitura
